De flexibele schil is toch nodig, en de effecten van prijs kun je tegengaan door in te kopen met schaalvergroting. Dat is de strekking van het antwoord van Minister Wiersma van Onderwijs. Die heeft antwoord gegeven op kamervragen over het uitzenden van leerkrachten. Onderwijsgeld komt zo terecht bij de directeur van het uitzendbureau, zo beklaagt Kwint van de SP zich in de kamervragen. Eerder was al een SP-motie aangenomen om het gebruik van uitzendbureaus door schoolbesturen tot een minimum te beperken.
Volgens de Minister is er sprake van arbeidsmarktkrapte en is dat de reden voor hoge tarieven. Evenals bij de NS blijkt het controlewerk van de Tweede Kamer zo uit te monden in een discussie over marktordeningen.
Zoals Aanbestedingsnieuws bij de lezers als bekend veronderstelt, kan een dergelijke discussie lang duren, hoog oplopen, heel onderhuids gevoerd worden, decennia lang en is het de afgelopen decennia alleen beslecht in de val van de Berlijnse muur, en valt er alleen nog een beetje te bediscuzeuren welke kant de muur nu op is gevallen.
Zo antwoordt Wiersma:
Wat vindt u ervan dat schoolbesturen de bizarre prijzen van uitzendbureaus voor de externe inhuur van leraren nu ontlopen door de inhuur van flexibel personeel aan te besteden voor miljoenen euro’s?
Ook in deze tijden van arbeidsmarktkrapte is de inzet van flexibel personeel via uitzendbureaus soms nodig, bijvoorbeeld voor vervanging bij ziekte. Bij de inzet van flexibel personeel is het aan de schoolbesturen om het onderwijsgeld doelmatig te besteden; extreem hoge tarieven van uitzendbureaus behoren daar niet toe. Een grotere aanbesteding, bijvoorbeeld door gezamenlijke schoolbesturen in een regio, kan een manier zijn om controle te houden over de kostprijs en excessen tegen te gaan.
Op de vraag waarom een motie niet verder wordt uitgevoerd, antwoordt de Minister samen te werken met de sectorraden (PO-raad en VO-raad) om eisen op te stellen voor de samenwerking met private partijen op scholen.
Hoe vallen deze grote aanbestedingen te rijmen met de aangenomen motie-Kwint/Westerveld 2] waarin de regering wordt verzocht spoedig afspraken te maken met schoolbesturen om het gebruik van uitzendbureaus tot een absoluut noodzakelijk minimum te beperken? Waarom wordt deze motie niet naar behoren uitgevoerd? Hoe bent u van plan dat wel te gaan doen?
Richting de werkgeversvertegenwoordigers en de schoolbesturen zal ik aandacht blijven vragen voor een evenwichtige en doelmatige inzet van personele middelen. In mijn reactie op het rapport “Publiek karakter voorop” van de Onderwijsraad (over het toenemende private aanbod op scholen) van 24 februari 2022[1], heb ik aangegeven dat ik samen met de sectorraden strengere eisen ga opstellen voor de samenwerking van scholen met private partijen.
[1] Kamerstukken II, 2021/22, 31 293, nr. 610
Interessant is dus dat het niet bij elkaar komen van vraag en aanbod tegen de gelovers in de wetten van vraag en aanbod wordt gebruikt, door de tegenpartij die daar zelf kennelijk helemaal niet meer in gelooft. Aanbestedingsnieuws weet nog wel wat academici, die echt eens op een school zouden moeten gaan werken in plaats van te doen of hun collega ambtenaren leerlingen zijn. Waarom werken die academici daar dan niet?
Het is wat speculeren, maar wel naar de bekende weg. Omdat ze dat alleen maar kunnen doen via een uitzendbureau, natuurlijk en dan gaat de helft van je salaris naar de uitzenddirecteur en alles wat diegene erbij kan graaien. Als je dat van tevoren weet, ga je daar niet meer in mee. Dat doe je alleen als je weet dat je nooit aan een baan komt, omdat je nog maar net schoolverlater bent. Maar wat is het nou, je komt ook nooit aan een baan want als je een vacature bekijkt in de Volkskrant waar altijd wel 1000000 vacatures staan voor leraren dan blijkt dat er alleen wordt gevraagd naar schapen met 5 poten en je hebt er maar 4 en bovendien word je als schaap-leraar alleen gewenst als je je voegt naar de herder naar keuze van het schoolbestuur, terwijl je natuurlijk een intelligent schaap bent, dat graag zijn eigen herder wil zijn. Werken in het onderwijs is een stuk minder leuk als je al die vervelende leerlingen van V3c moet terugtreiteren met een onverwachte schriftelijke overhoring tegen een salaris van een krappe 15-17 euro per uur. Dat is leuk voor iemand die afstudeert, als je ook nog tot in lengte van jaren alimentatie moet betalen dan is dat gewoon niet daarvan te financieren.
Kijk t is een vrije markt, dus de scholen die inkopen op de arbeidsmarkt en dan bij een uitzendbureau uitkomen, die willen dat ook via een uitzendbureau. Willen scholen soms ook erg graag samenwerken met het uitzendbureau? Profiteren ze daar soms in mee? Dat is de enige reden die wij konden bedenken waarom scholen uberhaupt zich uitzendbureau’s laten aanmeten. Hoe leuk is een uitzendbureau nou helemaal. Zo leuk is het werk daar nu ook weer niet, de koffie smaakt er niet beter. Waar heb je een uitzendbureau voor nodig?
Ze kunnen zelf als afgestudeerde academici toch ook wel sollicitatiebrieven lezen? Hoe moeilijk is werving nou helemaal? Dat is wel vervelend ja, 200 sollicitatiebrieven lezen. Maar dat is toch niet zó vervelend dat je voor het zoeken van een nieuwe collega het er niet voor over hebt en dat je dan ook nog eens wil dat die nieuwe collega wel van tevoren van zijn salaris beroofd is alsof hij binnenkomt met 100 bloedzuigers in zijn nek? Natuurlijk is een spelfout in een sollicitatiebrief vervelend. Maar deze persoon wil je ook iets zeggen. Hij wil je zeggen dat hij al zo veel sollicitatiebrieven heeft moeten sturen om jouw schoolbestuur tot de botte harses te laten doordringen dat uitzendbureaus de markt bederven, dat hij echt niet meer let op dat de 3e persoon enkelvoud altijd stam+t is. Dan kan je nog best een goede leraar geschiedenis of wiskunde zijn.
Waarom zou je alleen voor de werving van een leraar een opslag van 100% of meer betalen voor gedurende de hele arbeidsperiode van de leraar in kwestie? Dat is woeker. Zo bezien, zijn de vragen van de SP niets om je over te verbazen:
Deelt u de mening dat met deze aanbestedingen het probleem van lerarentekorten en de weglek van grote sommen onderwijsgeld naar commerciële bedrijven niet opgelost wordt? Kunt u uw antwoord toelichten?
Het lerarentekort is een groot en breed vraagstuk dat vraagt om gerichte maatregelen langs meerdere lijnen en om samenwerking op meerdere niveaus. Met het bieden van tijdelijke vervanging kunnen ook uitzendbureaus bijdragen aan de continuïteit van het onderwijs. Soms hebben scholen baat bij extern ingehuurde expertise. Ik vind het geen goede ontwikkeling als externe bureaus structureel de onderwijstaken gaan overnemen, dat moeten we echt voorkomen. Daarom ga ik, zoals hiervoor genoemd, met de sectorraden strengere eisen opstellen voor de samenwerking met private partijen.
De SP vraagt het maar volmondig. Is dit geuitzendwoeker nu een wenselijke marktordening? Is communisme nu niet veel beter en gezelliger als we politieke vijanden oppakken en grote standbeelden maken en leraren gewoon van bovenaf benoemen? Het antwoord van de Minister gaat de principiële discussie Castro of Trump niet aan. Woeker is alleen tijdelijk. Ja hoor eens, alles is tijdeliijk. Er zijn leraren die al 30 jaar tijdelijk van uitzendcontract naar uitzendcontract hollen omdat dat de enige manier is voor hen om een baan te vinden.
Deelt u tevens de mening dat deze aanbestedingen voor de inhuur van flexibel personeel het onderwijs nog verder ‘vermarkt’ en dit een zeer onwenselijke ontwikkeling is? Kunt u uw antwoord toelichten?
Zie mijn antwoorden op de vragen 2, 3 en 4. Ik juich het uiteraard toe als scholen de flexibele inzet van personeel intern of onderling organiseren. Tegen de achtergrond van de tekorten lopen zij echter tegen grenzen aan. Inhuur via een uitzendbureau kan dan een welkome tijdelijke oplossing bieden. Het is niet de bedoeling dat zij structureel onderwijsbasistaken gaan vervullen.
Ook met vraag 6 had de principiele vraag wel even kunnen worden beantwoord, maar komt geen principe-antwoord.
Acht u het wenselijk dat schoolbesturen met deze aanbestedingen bijdragen aan de toename van tijdelijkheid, flex en uitzendconstructies, terwijl die juist het lerarentekort en de onderwijskwaliteit niet ten goede komen? Kunt u uw antwoord toelichten?
Ik hecht grote waarde aan het stimuleren van vaste aanstellingen en meer uren werken. Dit zijn belangrijke onderwerpen uit het coalitieakkoord, naast het investeren in goede en voldoende leraren en schoolleiders. Momenteel werk ik mijn inzet op deze terreinen uit en ik ga daarover vervolgens graag met uw Kamer in gesprek.
in vraag 7 wordt er nog wat geneuzeld over de Medezegggenschapsraad en hoe die is vormgegeven. Dat is ook weer de discussie over marktordening. Medezeggenschapsraad. PO-raad. Vo-Raad. Dat heeft allemaal al de licht militaristische en oost-Duitse inslag die elke bond of raad wel heeft. Indirect zegt dit dus ook weer wat over marktordening. maar voor Aanbestedingsnieuws maakt dit niet veel uit, haarkloverij.
De personeelsgeleding van de medezeggenschapsraad heeft instemmingsbevoegdheid op de vaststelling of wijziging van de samenstelling van de zogeheten formatie. Dit betreft geen instemming op specifieke contracten, maar instemming op het algehele formatieplan bestaande uit de functiecategorieën en het aantal personeelsleden in de functies. In dit plan kan ook worden aangegeven welk deel van de functies wordt ingevuld door externe inhuur.
Tevens staat in de Wet medezeggenschap op scholen dat een school een medezeggenschapsreglement dient op te stellen. In dit reglement kunnen afspraken worden gemaakt over te nemen besluiten door het bevoegd gezag en over in welke gevallen er advies of instemming van de medezeggenschapsraad benodigd is. Scholen kunnen ervoor kiezen om een instemmings- of adviesbevoegdheid over het beleid rondom externe inhuur op te nemen in het medezeggenschapsreglement.
Quanta kosta? Nou dat vroeg de SP natuurlijk niet, dat is te rechts. Kunt u een overzicht geven van hoeveel geld hier in de afgelopen 10 jaar naartoe is gegaan. Een planmatig overzicht, zodat het volgende tienjarenplan daarop losjes gebaseerd kan worden. Zowel vraag 8 als 9 werden niet beantwoord en quanta lerarena dat ook niet, bij vraag 10. Die slaan we maar allemaal over, de bedoeling is wel duidelijk.
Deze precieze informatie is niet voorhanden. In de ‘Trendrapportage Arbeidsmarkt Leraren po, vo en mbo 2021’ die u in december heeft ontvangen (Kamerstuk 27 923, nr. 436, bijlage), is in hoofdstuk 3 informatie over Personeel niet in loondienst (PNIL) opgenomen. Deze gegevens gaan (zowel voor po als voor vo) over het jaar 2020.
Hieruit blijkt dat in het primair onderwijs ongeveer 0,6% (58 miljoen euro) van het totale personeelsbudget wordt besteed aan leraren via uitzend- en detacheringsbureaus. Naar schatting 0,1% (12 miljoen euro) wordt besteed aan leraren die als zzp-er werken. In het voortgezet onderwijs wordt ongeveer 0,9% (62 miljoen euro) van het totale personeelsbudget besteed aan leraren via uitzend- en detacheringsbureaus. Naar schatting 0,1% (11 miljoen euro) wordt besteed aan leraren die als zzp-er werken.
We hebben een geschiedenisleraar als president. Er zat er ooit een bij PIANOo. We zagen er weer 2 bij zo’n uitzendbureau. Eerlijk gezegd zien we het om de haverklap. Soms staan ze ineens voor je neus als je boodschappen doet bij de Albert Heijn en dan vragen ze of je een bonuskaart erbij hebt. Om je vervolgens te trakteren op een hele lezing over de geschiedenis van de Airmiles op de Bonuskaart. Het lijkt wel een sekte die overal opduikt om je een lesje te leren over de geschiedenis. Wat leert dit ons over de geschiedenis? Mij eigenlijk niks. Dat het toch elke keer weer heel anders is en dat je er nog alle kanten mee op kan? Dat wist ik al. Alle kennis stamt uit ervaring maar niet alle kennis is ervaring. Kant zei dat. Niet alle kennis is geschiedenis, dat is wel een aardig equivalent daarvan.
Waarschijnlijk wil dat zeggen, dat het erg moeilijk is om op basis van de wet van vraag en aanbod alleen, een goede geschiedenisleraar te krijgen? Tegen de tijd dat ze een beetje geleerd hebben van de geschiedenis snappen ze ook wel dat ze niet onder de huidige stalinistische arbeidsvoorwaarden willen werken voor het woekerbureau. 1989. Ze willen graag allemaal vraag en aanbod maar dan wel dat van hun en niet dat van een ander over hun rug. Ai! Handelswaar geschiedenisleraar heeft zelf ook een mening over de productprijs. Dat is jammer. Zo prijs je je algauw de markt uit. En wat ga je dan doen, een Marxistische revolutie tot stand brengen om eindelijk geschiedenisleraar te worden op Havo het Japanse Duizendknoopje. Kom op, al die pas afgestudeerden die willen ook wat, en die zijn niet vergeten hoe je “ik word geschiedenisleraar, jij wordt geschiedenisleraar, word jij geschiedenisleraar, hij wordt geschiedenisleraar”, schrijft.
Vraag 11 dat is het gekkengetal. Als je niks anders meer kan dan ga je natuurlijk met zijn allen stemmen over wie er geschiedenisleraar mag zijn. Dat kun je dan misschien leuk doen voor een geschiedenisleraar. Dat kan natuurlijk niet voor de kleur van het tapijt van het stadsdeelkantoor van stadsdeel Schlemielen in Drijfhuizen. Dan blijf je wel bezig met je Brede Selectie.
Wat vindt u van de publieke tegenhanger ‘De Brede Selectie’, opgericht door het Amsterdamse openbare basisonderwijs zonder winstoogmerk als tegenhanger van de commerciële uitzendbureaus? Zou het publiek organiseren niet de voorkeur moeten genieten boven commercieel aanbesteden? Kunt u uw antwoord toelichten?
Dat is een ontzettend mooi initiatief. Het idee van De Brede Selectie is niet nieuw, en het is ook goed om te zien dat niet alleen in Amsterdam maar ook in andere delen van het land besturen regionaal het initiatief nemen om vervanging en mobiliteit gezamenlijk op te pakken. Deels zijn deze initiatieven ontwikkeld in tijden van krimpende leerlingenaantallen (om te voorkomen dat personeel ontslagen moest worden). Daarnaast zien we dat ook de tekorten aanleiding kunnen zijn om gezamenlijk een vervangings- of mobiliteitscentrum in te richten. Dat kan ik alleen maar toejuichen. Overigens verwacht ik niet dat hiermee commerciële bureaus overbodig worden. Commerciële uitzendbureaus en regionale initiatieven van schoolbesturen kunnen hun eigen, beperkte, functie hebben in het Nederlandse onderwijsbestel. Zie verder mijn antwoorden op de vragen 2, 3 en 4.
Dat doet Aanbestedingsnieuws eraan denken. Hoe verkoop je de beste inkoper? Toch niet aan een inkoper, die wil alleen de goedkoopste. Hoe zouden ze in Leiden hoogleraren rechtsfilosofie detacheren? Dat kan gewoon niet. Die zijn zo onmisbaar, die verkopen zichzelf nog voor nop om iedereen te trakteren op de lesjes die je niet bij geschiedenis krijgt maar wel hard nodig zijn omdat je anders zo veel moet leren bij geschiedenis.
Bron: Aanhangsel Handelingen Kamerstukken II, nds 2022D10004, 15 maart 2022
1 thought on “SP kamervragen over detachering aanbesteden in het onderwijs”