Lijkschouw kwetsbaar, mede door aanbestedingen

De continuïteit van lijkschouwingen loopt volgens de Inspectie voor Gezondheid en Jeugd op de korte termijn gevaar, en dat is mede het gevolg van aanbestedingen voor medische arrestantenzorg. Dat blijkt uit een kamerbrief van de Ministers De Jonge en Grapperhaus, van volksgezondheid en justitie.

De lijkschouw is van maatschappelijk belang. Wij zijn de IGJ daarom erkentelijk voor het grondige werk dat zij heeft uitgevoerd in het kader van het verkennend toezicht naar de lijkschouw door forensisch artsen. Duidelijk is dat de lijkschouw de komende jaren kwetsbaar zal blijven.

Door het aanbesteden, komt de continuïteit van de dienstverlening in gevaar. Door de corona is het aanbesteden stopgezet, zodat de GGD’en de tijd kunnen nemen om de reorganisatie van forensisch medisch onderzoek en lijkschouw door te voeren. Naast het aanbesteden, spelen ook andere problemen, zo is er door de vergrijzing een grotere uitval van schouwartsen te verwachten terwijl er niet genoeg opleidingsplaatsen beschikbaar zijn voor de vervangingsvraag. Dat werd voor de IGJ uit al geconstateerd door het Capaciteitsorgaan, een Utrechtse stichting die de behoefte aan vervolgopleidingen voor artsen monitort.

Specifiek over de aanbestedingen voor medische arrestantenzorg zegt de brief:

Aanbesteding medische arrestantenzorg (MAZ)

De aanbesteding van MAZ wordt door de IGJ als één van de knelpunten genoemd. Op dit moment wordt de MAZ in de meeste regio’s uitgevoerd door de GGD’en. De IGJ stelt dat het aanbesteden van de MAZ veel onzekerheid geeft aan forensisch artsen en hun werkgevers, zowel qua takenpakket als qua financiering.(Nadruk, red. An)

Inmiddels heeft de politie de aanbesteding voor de dienstverlening op het terrein van de MAZ stopgezet voor een periode van twee jaar. De coronacrisis en de werkzaamheden die in dat kader op de GGD’en afkwamen (en nog steeds komen) hebben ervoor gezorgd dat het reorganisatietraject is vertraagd. Dit traject is er om de twee andere pijlers binnen de forensische geneeskunde, lijkschouw en forensisch medisch onderzoek, waarvoor een uitdrukkelijk publiekrechtelijke taak geldt, goed te borgen op het niveau van de tien politie-eenheden. Uitdrukkelijk publiekrechtelijke taak is uitdrukkelijke publiekrechtelijke verantwoordelijkheid. Derhalve is besloten om het aanbestedingsproces voor de MAZ op te schorten om de GGD’en tijd te geven om de reorganisatie van forensisch medisch onderzoek en lijkschouw goed af te ronden samen met de politie en dit traject voor zover mogelijk niet te laten interrumperen door andere (nieuwe) processen.

De IGJ constateert ook dat de continuïteit in de uitvoering van een goede lijkschouw gevaar loopt, omdat de randvoorwaarden voor de uitoefening van het beroep van de forensisch arts onder druk staan. De kwaliteit van de lijkschouw kan daarom in de nabije toekomst onvoldoende worden gewaarborgd. De belangrijkste knelpunten die tot deze conclusie hebben geleid, zijn zoals de IGJ ze in haar rapport stelt:

• tekort aan forensisch artsen
• de nieuwe start van de opleiding in 2019, na een periode van stilstand, en de huidige onduidelijkheid over het initiatief tot uitbreiding van de opleidingsduur tot forensisch arts
• historische tekorten aan gefinancierde opleidingsplaatsen
• geen uniforme en integrale financiering van de gemeentelijke lijkschouw
• de niet goed functionerende keten van lijkschouw
• een verouderde Wet op de lijkbezorging (Wlb)
• aanbestedingen rondom medische arrestantenzorg

De Ministers kondigen aan het op te gaan lossen in de brief met het vergroten van de inzet en de kwaliteit van de opleiding, de uitvoering van een kennisagenda, een uitbreiding van bevoegdheden voor de gemeentelijke lijkschouwer, en de uitwerking dienstverlening van GGD/Politie, dat cryptisch meldt dat arbeidsvoorwaarden gelijk moeten worden getrokken. Dat kost structureel 20 miljoen. En een besluitvorming daarover is aan een volgend kabinet, zo besluit de brief.

Bron: Brief van de Minister van VWS / Justitie, Aanbiedingsbrief en reactie bij rapport IGJ: ‘Gemeentelijke lijkschouw door forensisch artsen onder druk, veel zorgen op korte termijn’,  15 november 2021, 3256327-1015348-PG

Mirror:

J)_‘Gemeentelijke_lijkschouw_door_forensisch_artsen_onder_druk,_veel_zorgen_op_korte_termijn’

NDR

Aanbestedingsnieuws denkt dat de verouderde wet op de lijkbezorging samenhangt met de problematiek jegens de aanbestedingsplicht. Je zou je zelfs ook kunnen afvragen of het gebrek aan belangstelling voor de opleiding tot schouwarts, niet ook samenhangt met de als gevolg van aanbestedingen opgeworpen tijdelijkheid van arbeidsplaatsen.

Aanbesteden doe je 1 keer maar daarna ben je het als bijna gepensioneerde zo zat, dat je desnoods je pensioen maar wat vroeger neemt. Als tandarts heb je meer toekomstperspectief, kun je meteen aan de slag en voor de rest van je leven, terwijl je als schouwarts, toch al emotioneel belastend werk, mag hopen dat je dat baantje ook nog houdt en niet na een aanbesteding wordt gedumpt voor een andere kandidaat die ook nog eens aanmerkelijk slechter is dan jij.

Steeds met aanbestedingen worden taken door marktpartijen nagelaten, die volgens de overheid maar meestal de stakeholders, toch gedaan had moeten worden. Marktpartijen nemen taken ook expres niet op omdat dit wordt ingecalculeerd als extra service, waarvoor niet navenant betaald is. Die dienstverlening kan alleen worden afgedwongen bij leveranciers als dat wettelijk is geborgd en bij wetten die dateren van voor de aanbesteding is daarvan zeker al geen sprake. Bij een wettelijke verplichting, moeten leveranciers het wel meenemen in de kosten.

De wet op de kwaliteitsborging in de bouw, is van hetzelfde laken een pak. Kwaliteitsborging in de bouw zou niet nodig moeten hoeven zijn, niemand heeft een behoefte aan een kaartenhuis en het Bouwbesluit is al behoorlijk uitputtend. Waarom er dan toch kaartenhuizen gebouwd worden, ja dat komt dus door de aanbesteding. Die maakt alle feedback van de opdrachtnemer die toch al moeilijk lag, nog meer onmogelijk. De klant vroeg om een kaartenhuis, en discussie was niet mogelijk, er was een ongrondwettelijk contactverbod. Zie ook: Onderste uit de kan: parkeergarage op je neus

Dat de wet geen rekening houdt met dat er in een bepaalde branche sinds enige tijd moet worden aanbesteed, komt vaker voor. Recent kwam Aanbestedingsnieuws dat nog tegen bij de taak van de landsadvocaat. En dat is food for thought, hoe deze precieze regeling in elkaar stak, wat aanvullend werd verwacht van leveranciers en hoe dat werd geborgd. Gaan we nu ook een Wet kwaliteitsborging landsadvocaat maken en een Wet kwaliteitsborging lijkschouw?