Opnieuw kamervragen over tolken en aanbesteding
Het Kamerlid Nispen van de SP heeft vragen gesteld aan de Minister van Justitie en Veiligheid over de tolken aanbesteding. De markt voor tolken valt uiteen in vele ZZP’ers die slechts op incidentele basis nodig zijn, wat het moeilijk zo niet onmogelijk maakt dit aan te besteden met 1 overkoepelende aanbesteding. Je mag al blij zijn als er 1 tolk is die Azarbeidjaans/Nederlands kan en dan ook nog eens met dovengebaren, het is geen markt waar er dan 5 van zijn die op de aanbesteding reageren om er vervolgens 4 te kunnen teleurstellen. Dan ga je zo iemand ook niet tegen de haren in strijken door hem te vragen in te schrijven op een aanbesteding.
Dat is echter niet het enige dat speelt, zo maakt Aanbestedingsnieuws op uit de vragenlijst. Het is ook nog zaak de kwaliteit daarbij te bewaken. Die komt onder druk te staan bij de aanbestedingen voor tolken en ook dat is typisch exemplarisch voor het fenomeen aanbesteden, en staat dus los van de tolkenmarkt zelf. De kwaliteit van duurzame betonnen vloeren bewaken, bleek ook nogal een ding. Net als de kwaliteit van schoonmaak en de kwaliteit van WMO-taxichauffeurs, steeds weer nieuwen die steeds opnieuw moet worden verteld, dat een vergevorderd diabetes -2 patient zijn benen moet amputeren als je hem tegen de rand van de auto botst. De kwaliteit van politiewagens, beter niet zelfremmend… De kwaliteit van legervesten. De kwaliteit van inkoopadviseurs, kwaliteit staat eigenlijk overal onder druk.
En dus ook bij de tolken, kennelijk wordt er in Nederland in voorkomende situaties genoegen genomen met een lager taalinveau van de tolk. Zo is er naast een noodlijst van tolken kennelijk ook nog een uitwijklijst. En dat terwijl onderhands gunnen op basis van nood toch niet toegestaan, laat staan op basis van “uitwijk”. Daarbij doemen dus dezelfde problemen op als die aannemers ervaren met de zogeheten groslijsten. Je komt nooit op die lijst en als je wel op zo’n soort lijst komt, dan wil je dat niet, als eerzame vertaler. Ook de kwaliteit was al meer dan eens onderwerp op Aanbestedingsnieuws, zo bleek een vertaler Russisch met google Translate te hebben volstaan, zodat de bewuste persoon meende te moeten verhinderen (voorkómen) dat er een rechtszaak kwam, in plaats van dat hij moet vóórkomen. ABD TopConsult verrichtte nog onderzoek naar de kwaliteit van tolken en sprak er schande van. Het is niet zo gek dat de kwaliteit onder druk staat, de prijzen staan ook behoorlijk onder druk als gevolg van de aanbesteding. Ook dat was al eens onderwerp van Aanbestedingsnieuws. Aanbestedingsnieuws heeft dan ook voor dit stuk plechtig vertaald uit het Engels zonder bijstand van Google Translate: “Als je betaalt met pinda’s, dan krijg je apen”.
We brengen nog maar even opnieuw het wapenfeit in herinnering, dat er volgens de Ethnologue ongeveer 6800 levende hoofdtalen en 41.000 alternatieve taalnamen en dialecten zijn. De inkoop van tolken speelt voor allerlei gerechtelijke procedures, natuurlijk in de eerste plaats het strafrecht, maar is minstens net zo veel gevraagd in het vreemdelingenrecht. Daar speelt nog mee met iets anders dat nog niet overal is doorgedrongen. Het is ook de IND die er gebruik van maakt om het vluchtverhaal te kunnen toetsen aan de wettelijke eisen. Zonder tolk kan dat dus niet, met alle consequenties voor de daarop volgende gerechtelijke procedure. Je zou dus denken dat iedereen van links tot rechts verenigd is over het maatschappelijk belang van kwalitatieve tolken. Misschien wel zo erg dat dit consequenties gaat hebben voor de Aanbestedingsrichtlijn. De Europese Commissie heeft namelijk in 2017 ook tolken ingekocht met een aanbesteding. Dat liep niet zo goed.
Wie maakt er dan ook zulke onuitvoerbare regelgeving, toch niet de Europese Commissie? Nou God’s wrath heeft het al zo ver dat de Europese Commissie de tolken in 2017 ging aanbesteden. Bij de eerste aanbesteding heb je natuurlijk altijd mensen die daarin trappen, ook omdat hun contract is opgezegd en er weinig keuze overblijft zo. De volgende aanbesteding zit er ook alweer aan te komen en de kwaliteit dendert achteruit en de tolken zijn flink boos. De Europese Commissie zou wel behoorlijk door de mand vallen als de wetteksten kwalitatief zo ondermaats zijn dat je er niet vanuit kan gaan dat er ook maar iets van klopt. Dan gaat ieder land de regels naar eigen inzicht interpreteren. Dat gebeurt natuurlijk ook bij duidelijke teksten al wel, het wetgevingsproces kan er ook door in gevaar komen. Dat lijkt misschien leuk als het gaat om het onduidelijke aanbestedingsrecht, het is beslist minder leuk als het gaat om de toelating van toxische stoffen op de gemeenschappelijke markt. Opgelet Aanbestedingsjuristen, dat geldt dus ook voor de uitspraken van de Europese Commissie op het gebied van Aanbestedingsrecht. Je kan er niet altijd vanuit gaan dat een vertaling ook klopt. De hoogleraar Europees Recht van deze Aanbestedingsnieuws las daarom alle uitspraken van het Hof van Justitie van de Europese Unie, in het Frans. Dat moet ook maar net je hobby zijn.
Bron: Kamerstukken II 2020/21, nds. vraag nr. 2021Z13833, dd. 16 juli 2021
2021Z13833
(ingezonden 16 juli 2021)
Vragen van het lid van Nispen (SP) aan de minister van Justitie en Veiligheid over de tarieven, de kwaliteit en de aanbestedingen van tolk- en vertaaldiensten door politie en justitie
1. Kunt u bevestigen dat bij het Bureau Wet beëdigde tolken en vertalers van de Raad voor Rechtsbijstand een zogenaamde ‘noodlijst’ voor crisissituaties bestaat waar tolken en/of vertalers op staan die niet in het Register van beëdigde tolken en vertalers (hierna: het Register) zijn opgenomen?
2. Staan op die lijst ook tolken en/of vertalers die een lager niveau hebben dan C1 of zelfs B2?
3. Kunt u uitleggen waarom er naast het Register en de ‘uitwijklijst’ ook nog een ‘noodlijst’ bestaat?
4. Kunt u garanderen dat deze noodlijst in het verleden niet is ingezet in situaties anders dan een noodsituatie en dat dit in de toekomst ook niet zal gaan gebeuren?
5. Hoe wordt crisissituatie/noodsituatie gedefinieerd en in welke gevallen mag naar deze noodlijst worden uitgeweken? Mogen bemiddelaars bijvoorbeeld ook naar deze noodlijst uitwijken als er geen tolken beschikbaar zijn uit het Register, maar de politie er per direct één nodig heeft voor verhoor?
6. Mag een bemiddelaar een B2-tolk of een noodlijsttolk inzetten als die bemiddelaar geen C1-tolk beschikbaar heeft voor het tarief dat die bemiddelaar zelf maximaal aan C1-tolken wenst te betalen? Geldt een dergelijke situatie naar uw mening als een crisissituatie?
7. Deelt u de mening dat tolk- en vertaaldiensten binnen de strafrechtketen altijd van zo’n hoog mogelijke kwaliteit moeten zijn, dus minstens het niveau C1, en dat daarom de inzet van deze noodlijst strikt moet worden beperkt tot noodsituaties?
8. Bent u bereid om te bekijken wat nodig is om de inzet van deze noodlijst strikt te beperken tot noodsituaties en zo te voorkomen dat dit tot valse concurrentie en uitholling van de kwaliteit van tolk- en vertaaldiensten leidt? Zo nee, waarom niet?
9. Kunt u uitleggen hoe het gunnen van tolk- en vertaaldiensten aan tolken en vertalers op de noodlijst verloopt? Is dat ook via aanbesteding of mag dat wel direct gegund worden?
10. Voor welke partijen en instellingen is deze noodlijst inzichtelijk?
11. Kunt u bevestigen dat het bedrijf AVB het tolken en vertalers bij overeenkomst verbiedt om onderling met elkaar over de door AVB aangeboden tarieven te spreken? Zo ja, wat vindt u daarvan?
12. In hoeverre is het toegestaan om te verbieden dat tolken en vertalers met elkaar spreken over tarieven die zij van aanbestedingsbemiddelaars betaald krijgen?
13. Kunt u ook bevestigen dat AVB met een boete dreigt voor tolken en vertalers die toch onderling over tarieven spreken? Is dat ook/wel toegestaan?
14. Wat gaat u doen om aan deze bizarre praktijk een einde te maken en tolken en vertalers zich te laten verenigen om voor de kwaliteit van tolk- en vertaaldiensten te strijden?
15. Hoe wordt uitvoering gegeven aan en gecontroleerd op de naleving van het zesde en laatste punt van de motie van de leden Van Dam en Groothuizen? Kunt u dit op enige wijze transparant maken waardoor het ook voor tolken en vertalers inzichtelijk is hoeveel geld de bemiddelaars krijgen en hoeveel geld naar de tolken en vertalers zelf gaat? 1)
16. Bent u ook op de hoogte van de voorlichtingscampagne van tolken en vertalers waarin zij advocaten wijzen op het kwaliteitsverschil tussen B2 en C1 tolken en waarin zij advocaten oproepen om B2 tolken te weigeren?
17. Wat vindt u ervan dat deze beroepsgroep zelf de touwtjes in hand moeten nemen om te voorkomen dat zij als beroepsgroep worden uitgehold door ongeschikte tolken en vertalers?
18. Herinnert u zich uw antwoorden op eerdere Kamervragen? 2)
19. Kunt u bevestigen dat, ondanks uw antwoord op vraag 3, er wel degelijk tolken en vertalers zijn die sinds 1 januari hogere tarieven hebben weten te ontvangen voor tolk- en vertaaldiensten? Hoe kunt u dat verklaren?
20. Kunt u vraag 5 opnieuw beantwoorden, met de notitie dat de vraag zich focust op de tolk- en vertalerlijsten van politie en justitie zelf?
21. In het antwoord op vraag 9 geeft u aan dat reisbewegingen in het nieuwe stelsel zo efficiënt mogelijk in dienen te worden gepland, maar hoe kijkt u aan tegen het voorbeeld uit de vraag binnen het huidige stelsel?
22. Wat gaat u doen om ervoor te zorgen dat er ook voldoende gekwalificeerde tolken en vertalers van minder gangbare talen zijn?
23. Kunt u bevestigen dat er binnen de politie een bericht van de stuurgroep Tolk en Vertalers wordt verspreid waarin het ‘bestellers’ wordt verboden om met tolken of vertalers te onderhandelen over de prijs, waarin nadrukkelijk wordt gewezen op de optie om tolken of vertalers die verder weg wonen in te zetten en waarin tevens wordt gewezen op het grote netwerk van tolken en vertalers dat de politie heeft?
24. Wat vindt u van het document?
1) Kamerstuk 29936, nr. 55: “het koppelen van de feitelijke vergoeding van de intermediair aan de in redelijkheid verrichte werkzaamheden door die intermediair;”
2) Aanhangsel Handelingen, vergaderjaar 2020-2021, nr. 3354