Amstelveen plots zonder WMO vervoerder na uitval Maasstad Regie Centrale; acedisch inkopen
Op 5 oktober heeft vervoerder Maasstad Regie Centrale laten weten dat het per 1 november 2022 al gaat stoppen met het leveren van WMO-vervoer. De gemeente Amstelveen heeft dat in een raadsbrief aan de raad laten weten. Amstelveen is “onaangenaam verrast; WMO-vervoer is immers een belangrijke voorziening voor onze bewoners”. Ligt het nog wel aan Amstelveen. Aanbestedingsnieuws vindt het exemplarisch voor landelijk beroerd en acedisch inkoopbeleid. Wat Acedisch Inkoopbeleid is, leggen we in de loop van dit artikel uit. Het is belangrijk om te zien hoe het Amstelveense probleem een uitwas is van landelijk beleid, om te zien waarom het zo moeilijk is om de spijker op de kop te tikken, wáár dit moet worden opgelost.
De gemeente is nu ook direct op zoek gegaan naar mogelijkheden om het contract te continueren en is het gesprek aangegaan met de tweede inschrijver op de aanbesteding voor het WMO-vervoer. Overleg daarover heeft op 10 oktober plaats gehad en Amstelveen is daar positief over de mogelijkheden.
Daarmee mag Amstelveen dan nog in zijn handen knijpen, naar het inzicht van Aanbestedingsnieuws. Door de toch al zware aanbestedingscyclus zitten ondernemers al niet ruim in winstmarges. Personeelskosten zijn moeilijk zo plots te sturen, misschien heb je net betrouwbare chauffeurs de laan uit moeten sturen omdat de aanbesteding is verloren. Die kun je dan niet alnog weer aannemen.
De andere vervoerder heeft echter laten weten ook het personeel te willen overnemen, om het vervoer direct te continueren. De verwachting is wel dat het contract meer gaat kosten door alle nieuwe omstandigheden die zijn ingetreden na 1 januari 2022 waaronder de opgelopen inflatie, hogere loonkosten, hogere brandstofkosten en extra investeringen in elektrische auto’s. Het college kijkt ook of het daarvoor Maasstad Regie Centrale aansprakelijk kan stellen.
De beëeindiging van het contract is zo plotseling dat de Maasstad Regie Centrale zelf de eigen website nog niet heeft bijgewerkt. Daar staat nog te lezen:
Met blijdschap geven wij kennis dat :
De gemeenten Aalsmeer en Amstelveen het WMO vervoer toevertrouwen aan Maasstad Regie Centrale. Wij zijn ongelofelijk blij en vereerd deze uitdaging te mogen aangaan met ingang van 1 januari 2022.
Samen met het team achter MRC hebben wij ons de afgelopen jaren bewezen in de uitvoering van WMO en ander doelgroepenvervoer. Nu zetten we ons beste been voor om ook deze nieuwe uitdaging efficiënt maar vooral met een hoge klanttevredenheid uit te voeren.
Over de aanbesteding waren ook al vragen gesteld aan het college. Die kwamen uit de hoek van lokale partij Burgerbelangen Amstelveen. In 2021 namelijk heeft een nieuwe aanbesteding plaatsgevonden voor het WMO-personenvervoer. Het gaat volgens hen om een opdracht van ruim € 12 miljoen verdeeld over zes jaren.
Burgerbelangen Amstelveen (bbA) maakt zich zorgen over de kwaliteit van het WMO-vervoer, reden voor de bbA – raadsleden Ewa Petiet en Kitty Huisman om aan het College van B. en W. hierover vragen te stellen. Het WMO – vervoer (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) is bedoeld voor de inwoners die hun eigen vervoer niet meer zelfstandig kunnen regelen. Vaak zijn dit mensen met een handicap of beperking. Volgens de raadsleden regent het al sinds januari aan klachten over het vervoer, met name omtrent het niet of (veel) te laat ophalen van inwoners.
Het grote aantal klachten wekt volgens Kitty Huisman van bbA de indruk dat het aanbestedingsproces heeft gefaald en dat er bij de aanbesteding te veel is gelet op prijs en te weinig op kwaliteit. Voor de aanbesteding in 2021 is een aanbestedingsdocument opgesteld waarin functionele eisen zijn gedefinieerd waaraan door de aanmelders voldaan moest worden. Kitty Huisman:
“Bij de gunning speelden kwaliteitscriteria echter geen rol, maar is alleen naar de geoffreerde prijs gekeken. De fractie van BBA interpreteert bovenstaande dat bij de gunning aanbieders zich niet konden onderscheiden op basis van kwaliteit maar alleen op basis van laagste prijs.”
Voor Aanbestedingsnieuws is interessant dat de lokale partijen nu ook eens vragen naar effecten van het aanbesteden an sich. Alhoewel dat door de landelijke wetgever verplicht is gesteld is het al lang duidelijk dat de gekozen manier van steeds bij herhaling aanbesteden op de wijze waarop het gaat, lijdt tot een winner’s curse in de taximarkt: een rat race naar beneden waarbij onder concurrentiedruk ondernemers zo laag beprijzen dat zij bij elke nadelige afwijking moeten interen op het eigen vermogen en geen mogelijkheden hebben -zoals bij aanbestedingen van grote bouwcontracten gebruikelijk is – om kosten van het “meerwerk” ergens neer te leggen omdat de prijs van tevoren is vastgelegd. Dat heeft onder meer gevolgen voor de werkdruk die op het personeel wordt gelegd.
De BBA vraagt daar ook naar:
- Heeft de gemeente als opdrachtgever ook nagedacht over de effecten van aanbesteding op alleen laagste prijs voor de omstandigheden waaronder mensen moeten werken? Het gaat niet alleen om te laat komen op een afspraak, maar ook om de enorme druk en stress waaronder de chauffeurs continu moeten functioneren om hun schema te halen. BbA wil weten hoe het college dit ziet.
De lokale omroep RTVA heeft ook aandacht besteed aan het WMO vervoer. Daaruit bleek dat het vervoer via de regiecentrale vreselijk veel klachten heeft opgeleverd, van busjes die te laat komen, helemaal niet op komen dagen of de telefoon niet opnemen. Volgens de gemeente ontvang Maasstad ruim 1 miljoen euro per jaar van de gemeente voor de opdracht. Dat zou dan minder zijn dan de 2 miljoen per jaar, waar de raadsleden op gewezen hadden.
Dat filmpje is te bekijken via youtube en via https://rtva.nl/2022/10/wmo-vervoerder-stopt-er-plotseling-mee/
Zie eerder ook op Aanbestedingsnieuws over het falen van de uitvoering:
Het rapport van SEO concludeerde in 2016 al
De belangrijkste oorzaak van te lage biedingen in het doelgroepenvervoer is het probleem van de winner’s curse. Kosten die grotendeels vast zijn, en niet-beïnvloedbare fluctuerende volumes, vormen een wezenlijk risico voor vervoerders dat vooraf tijdens een aanbestedingsprocedure ingeschat en gewaardeerd moet worden. Vervoerders die deze risico’s positief inschatten, hebben een grotere kans de aanbestedingsprocedure te winnen en een grotere kans op een onrendabele exploitatie van het contract.
De problemen met de uitvoerbaarheid van aanbestedingen zijn al sinds jaar en dag bekend. Regeren is vooruitzien, wordt er soms helemaal niet meer vooruit gezien, vraagt Aanbestedingsnieuws zich hardop af .Het uitvoeringsprobleem met aanbestedingen is al sinds 2016 en eerder bekend. Het is dan ook de vraag waarom Amstelveen zich opzettelijk in dit wespennest heeft gemanoeuvreerd en niet alle ruimte heeft genomen te zorgen voor een stabiele continuering van eerdere contracten en het garanderen van een doelmatige inkoop.
Aanbestedingsnieuws vraagt zich af of het niet ook een bewuste strategie kan zijn van nationale politiek, die doorsijpelt naar lokaal bestuur. Er wordt een snelwegverbreding gepland voor de A9, maar niemand klaagt erover want de mensen beklagen zich al over het WMO-vervoer. Zo kun je nog het halve Amsterdamse Bos omhakken, er is toch niemand die zich erover beklaagt want alle energie ging al in het behoud van het taxibusje zitten. Dat is volgens de katechismus nu een doodzonde van acedia, in het Engels bekend staand als sloth.
Sloth is meeromvattend dan het enkele luiheid. Het gaat er ook niet alleen om dat er enthousiast gewerkt wordt, het gaat er om dat er enthousiast gewerkt wordt aan hetgeen ook werk behoeft. Zo bekeken is acedia tegenwoordig alomtegenwoordig en juist de klucht van het zogenaamde duurzame aanbesteden leidt ertoe dat energie gaat zitten in het ontwikkelen van composteerbare duurzame wegwerpbekers of duurzaam rondjes rijden. Energie lekt wel meer weg naar verkeerde dingen. Je had ook de voorzieningen minder ver van de bewoners af kunnen bouwen, maar het werd weer eens gebouwd in een glazen paleis (en stook dat maar eens!) op een onbereikbare plek en nu moeten alle ouderen en gehandicapten erheen met een WMO-busje.
Het omgekeerde van acedia is diligencia. Diligentie is het toverwoord dat bij aanbestedingen geen rol meer lijkt te spelen. Due Dilligence. Die er dus bij elk lokaal beleid niet is. Wordt echt geconcentreerd op de hoofdzaak, nee. De hoofdzaak is immers dat aanbestedingen niet werken en dat de onzin met bureaucratische aanbestedingen maar door en door blijven gaan zonder enig noemenswaardig protest, terwijl genadeloos de letter van de Aanbestedingswet volgen onherroepelijk leidt tot misstanden. Niet-doelmatig inkopen is een keuze die niemand wil en toch steeds gekozen wordt.
Maar steeds opnieuw bij weer een andere inkoop, nooit speelt het probleem bij de uitvoering van WMO-vervoer landelijk, steeds ligt dit in weer een andere gemeente, steeds weer moeten gemeenten een nieuwe werkbare uitvoeringspraktijk zien te vinden. Nooit concentreert iemand zich op een democratisch gezien onsexy maar elementair onderwerp als lokale inkoop, de supply chain en de uitwassen daarvan in het onmogelijke Aanbesteding. Pas achteraf als het misgaat, komt het probleem voor de democratie terecht, maar dan in duizenden raadsvergaderingen landelijk en al zes jaar opnieuw, zodat niemand het overzicht heeft van het landelijke probleem.
Uitvoeringsproblemen met WMO-vervoer spelen al zes jaar door het hele land, waarom is Amstelveen in de genoegzaam bekende WMO-vervoer valkuil gelopen. Hebben de raadsleden nooit Aanbestedingsnieuws gelezen over de sinds jaar en dag falende aanbestedingen? Hoeveel beter moet dit beter aanbesteden nog wel niet worden? Blijven we maar doen of ons neus bloedt en pappen en nathouden?
Publiek geheim is dat openbaar vervoer in Amstelveen altijd een beetje moeilijk ligt. Amstelveen heeft geen station, dat is Amsterdam-Zuid. Amstelveen heeft geen bos, dat is het Amsterdamse Bos. Amstelveen heeft geen universiteit, dat is de VU. Voor de nutsvoorzieningen moet Amstelveen het eigenlijk altijd maar van Amsterdam hebben. Op de racefiets (want lange afstand) van Amstelveen naar Amsterdam is echter moeilijk, de wegen zijn er vaak onmogelijke betontegels. De stad is vooral heel bereikbaar per auto. Veel bewoners wonen er dan ook alleen, omdat je in Amsterdam je auto nergens kwijt kan. Amstelveen heeft eigenlijk nergens geld voor het inrichten van fietspaden.
Waarschijnlijk omdat Amstelveen alle geld tijd en energie steekt in het bouwen van afschuwelijke voorzieningen, waar niemand wil zijn, maar waar je wel heel goed naartoe kan, met de auto. Want dat is het hart van Amstelveen. Het stadshart van Amstelveen is ook letterlijk een centrum voor overdekt winkelen in een winkel die per auto heel goed bereikbaar is. Geen bomen, geen plek voor de kinderen, geen gezellige uitstraling, geen bankjes om uit te rusten, geen goed restaurant vlakbij, maar per auto bereikbaar. Het hart van Amstelveners zit hem er eigenlijk in dat je het met de auto kan bereiken. Mission accomplished. Zijn er verder nog doelen? Ja, want omdat iedereen alleen maar met de auto is gegaan zijn hele leven, zijn ze nu oud en gehandicapt en afhankelijk van gehandicaptenvervoer. Dus dan is dat stadshart ineens niet meer bereikbaar sinds het stadshartsinfarct en hebben ze allemaal WMO-busjes hard nodig. https://www.iamsterdam.com/nl/zien-en-doen/shoppen/alle-winkels/stadshart-amstelveen
De eigenlijke vraag waar onze raadsleden aan moeten denken is dus meer waar de energie die nu in gestoken wordt, eigenlijk in had moeten gaan zitten. Idealiter. Waar had onze energie nu echt in gemoeten? Willen onze ouderen echt van hot naar her in individuele taxibusjes worden rondgecrosst of willen ze een doelmatiger openbaar vervoer met nabije, aangename en veilige voorzieningen waar ze tot op hoge leeftijd nog gebruik van kunnen maken omdat ze gezond en goed ter been zijn?
Miljoenennota: Vervolg op Beter Aanbesteden
Ontslag Keijzer serieuze consequenties voor aanbesteden
Veel werkgevers willen ook af van “aanbestedingscircus” aldus de FNV
3A3: Aanbestedingsregels intrinsiek onuitvoerbaar
3A3: Onder-innovatie openbaar vervoer grof schandaal
Je kan niet eerlijk kiezen: 13 redenen waarom Aanbestedingsrecht nooit gaat werken
Minister Kamp: probleem zit in de toepassing aanbestedingsregels (pas ze dus maar niet toe?)
Minister Kamp over APK-keuring tegen BNR: “stom van me”
Rutte: blijvend aandacht voor terugdringen administratieve lasten aanbestedingen
Zie bij RTVA over de uitvoering van de overeenkomst:
“Aanbesteding WMO Vervoer Amstelveen faalt”