Aanpassing commissie advies 665 energieloket energieadvies

De Commissie van Aanbestedingsexperts heeft 19 september een advies over het energieloket bijgesteld. Het gaat om advies 665. Daarin wijst de CvA op dat belangenverstrengeling kan ontstaan als informatievoorziening niet wordt losgekoppeld van commerciële activiteiten. Dat is met de aanpassing nog eens extra benadrukt.

In de casus klaagt een ondernemer bij de CvA over de levering van een energieloket dat een op een onderhands is gegund aan een concurrent. In het advies wordt de concurrent Y genoemd. Y zou de opdracht 1-op-1 gegund hebben gekregen, en de gemeente bevestigt dat ook:

Aanbesteder heeft per brief van 15 april 2021 geantwoord dat de opdracht aan Y
is verleend via een enkelvoudig onderhandse procedure, waarbij geen selectiecriteria zijn gehanteerd.

De wijzigingen in het advies benadrukken de (schijn van ) belangenverstrengeling[…] hoewel dit ook eerder al in het advies benoemd werd.

 

‘Ten overvloede overweegt de Commissie dat het ‘bemensen’ van een gemeentelijk energieloket en het uitvoeren van inkoopacties waarbij inwoners adviezen krijgen over welke installateurs geschikt zijn, twee activiteiten zijn die niet aan dezelfde ondernemer opgedragen zouden moeten worden, vanwege mogelijke belangenverstrengeling. De Commissie wijst in dat verband op het document ‘Aandachtspunten bij het werken met een energieloket’ van de VNG, een aanvulling op de Handreiking kwaliteit Energieloketten van het ministerie van BZK en de VNG van februari 2021, waarin wordt gewaarschuwd dat iedere (schijn van) belangenverstrengeling bij het inrichten van de aanbesteding en het sluiten van de overeenkomst met het energieloket moet worden voorkomen. Als aandachtspunt is geformuleerd dat de informatievoorziening van het energieloket moet zijn losgekoppeld van de commerciële, uitvoerende activiteiten die hierop volgen.

NDR: het vetgedrukte is aangepast, in de eerdere versie kwam de belangenverstrengeling ook ter sprake maar viel niet zo op.
Een andere opvallendheid, de CvA controleert de omvang van de opdracht niet en dus ook niet of een van de aanbestedingsdrempels overschreden wordt. Terwijl de onderhandse opdracht met 2 jaar wordt verlengd. Dan komt de drempel van 15K toch wel erg gauw in zicht?

De CVA-Commissie constateerde dus al eerder dat er onvoldoende toezicht is op onderaannemers. Nu is dat op zichzelf niet zo nieuw, maar al doorlopend het geval, bij alle onderaannemers (in de zin van subcontracters, iedereen die als derde partij bij een contract betrokken is). Dit is ook een nadeel dat is voorzien en bekend bij de nieuwe EU Aanbestedingsrichtlijn, dat omdat het niet mogelijk is dat de onderaannemers direct worden aangestuurd via de aanbestedingsrichtlijn, zoals tot 2013 heel gebruikelijk, het toezicht op derden ingeschakeld door derden, maar heel beperkt is.

Voorzien, maar niet minder erg, want er spelen genoeg maatschappelijke problemen waarbij onderaannemers hun goddelijke gang kunnen gaan zonder dat gemeenten er veel aan doen. In de meeste andere EU-landen is dit probleem niet of zeer anders. Nederland heeft in het contractenrecht geen derdenwerking. In andere landen kunnen derden invloed uitoefenen op contracten tussen partijen doordat die derden baathebber zijn bij het contract, zij kunnen er bijvoorbeeld plichten aan ontlenen doordat zij er baat bij hebben.

Opvallend is, dat het al specifiek voor energieadviseurs is vastgesteld binnen de overheid, en nog specifieker, binnen Economische Zaken, zonder dat erop handelend is opgetreden. Wil men soms ook vreemdelingen over de drempel, zonder huiszoekingsbevel die zich binnen forceren op of over het randje van huisvredebreuk om een bagatel controle uit te voeren op tochtstrips?

De timing is toevallig. Dit komt namelijk net na een Nieuwsuur-uitzending over door gemeenten aan energiebedrijven uitbesteed energie-advies, waarover Aanbestedingsnieuws net gisteren berichtte dat er kamervragen over zijn gesteld door het CDA.

En dat komt dan weer net -maar dat is dan weer toevallig- nadat Aanbestedingsnieuws zelf zag hoe het er in de buurt aan toe ging met een dergelijk energieloket dat met een lange man van stevig postuur van deur tot deur controles denkt uit te oefenen. Vasthoudend, hard sprekend, zonder vertoon van een pasje en met een voet ook letterlijk tussen de deur, haast als een soort energiepolitie …  aanmatigend, hooghartig en vasthoudend, eisend dat jij nu onmiddellijk je spaarlampen laat zien. Niet tegen ons, nee een sportieve twintiger hipster vent van zeker 1:80 die geen nee durfde zeggen, zo erg dat Aanbestedingsnieuws er wakker van moest worden, ertussen kwam en om een legitimatie vroeg en aangaf dat met dit wangedrag niemand bij ons hoeft binnen te komen. Zie je wel, had je maar een contract moeten hebben via de Klimaatindustrie en dan had je nu al een duurzaam energiepakket gehad, foei foei.

Andere redactie weet te vertellen dat er en hoop aanbestedingen van op TenderNed staan, deze aanbestedingsnieuws vond er niet zo veel, 11, maar dat kan als het onderhands gegund wordt, dan is immers nergens een publicatieeplicht, niet anders dan het jaarverslag. Ook als een tender onder andere namen voorkomt, is het niet goed te onderscheiden van b2b opdrachten voor de levering van energie aan overheden.

Wij kunnen de ondernemer niet eenvoudig terugkoppelen aan de inkoopopdracht. Dat is geen tekortkoming van Aanbestedingsnieuws maar toont een gebrek aan vormvereisten bij gunningsbesluiten publiceren n bij de naamgeving van opdrachten,  – transparantie bij openbaar contractmanagement en contractbeheer, uitgaande van de eigen verantwoordelijkheid van ondernemers juist daar waar sprake is van een louche branche en/of verkoopmethoden. Juist grotere gemeenten hun gunningsbesluiten zijn niet of nauwelijks terug te vinden, zeker niet als het gaat om onderhandse opdrachten.

https://www.tenderned.nl/aankondigingen/overzicht/310171/details (Buurtaanpak Utrecht gasvrij)
https://www.tenderned.nl/aankondigingen/overzicht/309832/details (Energieloket Zeewolde)

https://www.tenderned.nl/aankondigingen/overzicht/309844/publicatie (Energiefixers Hoorn, 500k) Die laatste blijkt ook ten name van de Klimaatfabriek, die in de Nieuwsuur-aflevering werd genoemd.

Uit de Tender van Zeewolde blijkt, dat er daar in elk geval gericht gevraagd wordt naar een bepaalde specifieke taak waaruit het Energieloket moet gaan bestaan. Dit is in geval van ”één-op-één gunnen, niet zichtbaar en ook niet onderhavig aan public scrutiny:

Het energieloket behelst een digitaal platform met backoffice/telefonische helpdesk en een fysiek loket (op het moment van aanbesteden gehuisvest in de openbare bibliotheek) dat vier dagdelen per week bemenst dient te zijn. Deze partij verzorgt het energieloket en voert naar behoefte (adviesgesprekken) en proactief activiteiten uit om energiedoelen in de gemeenten te halen. Betreffende partij kan waar nodig tevens projectmatig via nadere opdrachten worden ingeschakeld.

Dus in de bibliotheek zitten en over energiedoelen praten, maar dus niet een warmtepomp aansmeren en een onopzegbaar energiecontract voor 2 jaar en ook geen huis-aan-huis spaarlampencontrole.