Quickscan Natuur & Milieu naar duurzaamheid inkopen gemeenten gepubliceerd

Amsterdam, Utrecht en Alkmaar zijn de gemeenten die het meest duurzame tenders uitschrijven. Dat laat een quickscan van Natuur & Milieu naar de duurzaamheid van grote gemeenten zien. Hekkesluiter in de 42 onderzochte gemeenten is Heerlen. Heerlen, dat op de ladder 18% duurzaam scoort met slechts 8 duurzame indicatoren in aaanbestedingen; waaronder Inkoop eigen elektriciteit en Uitstoot fijnstof door wegverkeer.

Duurzame Helmond toch niet duurzaam?

Naast Heerlen is opvallend genoeg ook Helmond een van de hekkesluiters. Ten aanzien van groene stroom eindigen alle Limburgse en veel Brabantse gemeenten laag. Dat, terwijl eind vorig jaar de Helmondse methode van duurzaam inkopen nog alom werd gelauwerd en de eerste prijs kreeg bij een verkiezing voor de Koopwijsprijs, voor duurzaamste gemeenten, georganiseerd door de VNG en de RvO.

Dat die beoordelingen zo uiteen lopen, kan naar het inzicht van de redactie van Aanbestedingsnieuws, ook iets zeggen over de manier waarop deze gemeenten aanbesteden. De quickscan toont dan ook de makke van onderzoeken naar TenderNed. Je onderzoekt daar de vraag, niet of het daadwerkelijk is opgeleverd. Dat is op zichzelf relevant maar niet om af te rekenen op het halen van beleidsdoelen, anders dan een inkoopdoel. Een leverancier kan best pro-actief duurzaam hebben geleverd zonder dat de gemeenten daar nadrukkelijk om gevraagd hebben en een duurzame ambitie kan nog steeds leiden tot totaal vernietigde stadsparken met allerlei omgehakte bomen. Dat laatste blijkt in Amsterdam ook het geval te zijn.

Meten is een vaag vermoeden

Natuur & Milieu signaleert: “Opvallend is dat de achterblijvers vaak zelfs het laaghangend fruit niet plukken. Zo kopen de laagst scorende gemeenten vaak geen groene stroom in, ondanks het feit dat dit niet veel duurder hoeft te zijn dan grijze stroom,4 en stellen ze vaak zelfs geen minimale inkoopcriteria aan het eigen vervoer dat ze inkopen, terwijl dit ook geen extra geld hoeft te kosten. Op de indicatoren Milieuzone, Green Deal ZES en Inkoop eigen vervoer scoren veel gemeenten nog laag en is dus nog veel winst te behalen.”

Meten is weten maar meten is nog niet altijd ook genoeg weten, om er iets over te kunnen zeggen. Wat ook niet uit het onderzoek van de Stichting Natuur & Milieu blijkt is in hoeverre de genomen keuzes een bewuste strategie zijn van de inkoopafdeling. Aanbestedingsnieuws sprak met een inkoper uit een van de geel geclassificeerde gemeenten. Hun inkoopsamenwerking is zich er al sinds 2013 van bewust dat groene stroom niet haalbaar is. “Maar je kunt ook niet vragen om maatregelen om het lokaal op te wekken, want dan bevoordeel je die ondernemers.”

Arnhem koopt nucleair “groen”

De lokale krant van Arnhem, Arnhem Direct, concludeert wel alvast scherp; “Als we het stadsbestuur (D66, SP en CDA) moeten geloven, dan zijn er weinig steden met een groener en duurzamer beleid dan Arnhem. Dat beeld wordt genadeloos onderuit gehaald door een onderzoek van Natuur & Milieu onder 42 steden.”  en “Het imago van Arnhem als groene stad komt vooral door de ligging, en niet zozeer door groen beleid.”Zie ook:  http://www.arnhem-direct.nl/berichten/arnhem-groen-en-duurzaam-vergeet-het-maar/

Aanbestedingsnieuws heeft daar op dat gasgestookte duurzaamheidscongres nog achterhaald, dat de gemeente Arnhem samen met Nijmegen groene stroom inkoopt bij Engie. Engie is tevens eigenaar van 7 kerncentrales, verdeeld over de locaties in Doel en Tihange. Engie is speciaal als groene stroom leverancier uitgezicht, “omdat biomassa een te groot effect heeft op de lokale natuurlijke omgeving”. Op de vraag van Aanbestedingsnieuws of een kernontploffing van Doel of Tihange niet ook een “te groot effect heeft op de lokale natuurlijke omgeving”, werd tegengesputterd dat de gemeenten alleen groene stroom van Engie inkopen. Daar hebben ze dan schijnbaar nog een aparte leiding voor van de windmolen van Tihange naar Nijmegen gelegd. Stroom is stroom. Blijkbaar is dat erg ingewikkelde materie al is het toch best duidelijk uitgelegd: Zie bijvoorbeeld een aardig filmpje van Arjen Lubach.

Cognitieve dissonantie en inkopen

Nu was de realiteitsgehalte van die duurzame middag naar inzicht van de redactie sowieso nogal wisselend, zie ook ons Twitter-verslag van die dag. Terwijl enerzijds de gasten werden getrakteerd op veganistische zwerfkei-broodjes en water en indrukwekkende verlichting, stond anderzijds een grote dieselgenerator de kale fabriekshal te verwarmen, terwijl de ramen open stonden.

Een verschijnsel dat cognitieve dissonantie heet. Je vindt iets, en daarom doe je het niet. Of je vindt iets niet, maar je doet dat iets toch. Bij politieke organen die met meer hoofden spreken, is enige interne tegenstrijdigheid wel te verwachten. Maar als je dat als mens ook daarna uitdraagt, dan organiseer je je eigen weerstand. Ga dan maar eens vechten tegen de spiegel. Conflictoire aannames in een persoon kunnen ooit leiden tot groot mentaal ongemak. Maar dat hoeft niet. Je leert ermee leven. Het hangt sterk af van de aard en inhoud van het interne conflict, of dat nu goed verklaarbaar is en of er met je interne strijd valt om te gaan. Zo is de opvatting “alle mannen zijn zakkenwassers” heel goed te rijmen met “ik val op mannen”. °

Zie ook Stichting Natuur & Milieu, 28 februari 2018

https://www.natuurenmilieu.nl/wp-content/uploads/2018/02/180222-Rapport-Quickscan-gemeenten.pdf