Iustum pretium voor gerechtelijke vertalers
Minister van Justitie Dilan Yesilgöz heeft een kamerbrief gestuurd over de vraag of gerechtetijke tolken voor hun tarief (onder redacteuren en vertalers gebruikelijke) per uur of per woord moeten worden betaald. Dat wordt op het Ministerie nog onderzocht. Prijszetting dus, vanuit de kant van de overheid, niet vanuit de kant van de aanbieder, de tolk die niet of nauwelijks onderhandelingsruimte heeft met een groot Ministerie tegenover zich. Je zou je kunnen afvragen of elk Ministerie dat wel met elkaar eens is, dat dit een goede manier is van inkopen. Want waarom zou je ophouden bij gerechtstolken, waarom niet ook een rechtvaardig loon voor gerechtsdeurwaarders, schoonmakers en wat er nog meer rondloopt in gerechten. Iedereen wil een rechtvaardig loon.
Het is duidelijk waar de behoefte aan een eerlijke prijs voor tolken vandaan komt. Tolken moeten worden aanbesteed. En met aanbestedingen kost het inkopers en verkopers erg veel energie en levert uitvoeringsrisico’s op, om kleinere spelers te werven. Aan tolkdiensten is een grote behoefte maar tolken zijn niet inwisselbaar door de grenzen van hun talenkennis, er zijn dus veel kleine spelers in de markt. Een goede tolk is schaars en schaarste maakt, dat er een prijskaartje aan hangt. En schaarste verhoudt zich niet tot uitgebreide flauwekulprocedures die veel te omslachtig zijn voor eenpitters om aan mee te doen. Elke tolk is dus een oligopolist, er is schaarste in het aanbod. Kan een tolk dan de hoofdprijs vragen, nee in tegendeel. Bij de overheid moet je al je best doen om een gewone marktprijs betaald te krijgen. Overheden gaan liever in zee met tolkenbureaus en tolkensamenwerkingen en uitzendbureaus met databases vol pas afgestudeerde studenten in bijzondere talen.
Zie ook ons eerdere artikel Advies aanbestedingsplicht gerechtelijke tolken verschenen
Je hoeft maar Duits of Frans in je pakket gehad hebben om te weten wat voor een hel vertalen is. Een alineaátje is al veel gevraagd op een tentamen. Tien miljoen fouten, in een zin. En er zijn vertalers die hele boeken hebben vertaald. Ongelooflijk. Al het vertalen dat een pagina overschrijdt, is een monnikenwerkje, en zeker als het ook nog voor zoiets saais is als rechten. Een uitspraak, dat is geen bloedstollende roman, zelfs als het onderwerp zich leent voor een detective, dan is het wel een buitengewoon saai geschreven detective. Maakt software het leven voor vertalers iets makkelijker, ja behoorlijk. Maar de moeilijke dingen waar het nu net om gaat, die weet Google Translate ook niet. Maar dan nog. Het is verschrikkelijk veel inhoudelijk leeswerk. Ga je dat in je eentje doen samen met de aanbestedingsprocedure waarbij je verklaringen digitaal moet tekenen en allerlei andere bureaucratische ellende bovenop je toch al taaie klus van het vertalen? Als je ook commercieeel voor een advocatenkantoor kan vertalen, dat niet zo zeurt om bankgaranties of ervaringseisen maar gewoon een marktconforme prijs betaalt na levering?
Echt lonend is vertalen dus niet, het is ondankbaar veel werk. Maar je kan ook niet verwachten dat voor vertalers de hoofdprijs wordt neergelegd. Omdat de meeste talenstudenten geen arrogante snoevers zijn die met de vuist op tafel slaan en een honorarium vragen. Eigenlijk moeten de tolken dus beschermd worden tegen de inkopende overheid, met voor het vertaalwerk erg omslachtige procedures.
Een groslijst zoals bij Flevolandse aannemers, lijkt een oplossing. Dan heeft de overheid op voorhand al een poule ter beschikking. Maar het lost het probleem van de rechtvaardige prijs niet op, en evenmin ede verschillen tussen talen met veel tolken (Engels) of juist weinig (Somalisch)en de risico’s van frequent van leverancier wisselen en het bewaren van de integriteit van gerechtstolken. Wat een betere oplossing zou zijn… nou die Yesilgoz bedenkt het zelf maar, het probleem met de inhuur van tolken is namelijk niet heel verschillend van de problemen met de inhuur van rechtsfilosofische adviseurs.
Brief 20 oktober 2023, 2023Z18748
Bij de kamerbrief verschenen de volgende bijlagen.
NDR:
Bestaat er zoiets als een rechtvaardige prijs voor dingen. Dit is een politiek/economisch/filosofisch vraagstuk dat al zeker sinds de Middeleeuwen bestaat, tegenwoordig vrij unaniem met nee wordt beantwoord, en dat al in de 12 eeuw zeer uitvoerig is beschreven door Dons Scotus. Het afspreken van een prijs op een gegeven tijd met als doel daar zelf baat bij te hebben en een ander daar het schip mee in te laten gaan. is volgens Scotus Usury )naar het latijnse equivalent usuria | Woeker. Ook interessant, is de aanname van Duns Scotus dat iets kopen om het direct te verkopen altijd erg slecht is, en dat speculanten (scotus:”such hucksters, the French call them regraitiers) in deze theorie het land maar moeten worden uitgegooid. Grappig want naar 21ste eeuwse maatstaven absurd en onuitvoerbaar.
Je kan er gerust vanuit van uit gaan dat er van zo’n intuitieve theorie weinig tot niets klopt, niet alleen al vanwege geldontwaarding, quantitative easing en het in de Middeleeuwen nog niet bestaande concept “effectenhandel”, waardoor het in een moderne economie veel ingewikkelder is, wie profiteert van welke afspraak en waar het onrecht nu in zit.
Maar het idee was dus geboren dat de ene prijs meer rechtvaardig zou zijn dan de andere prijs en dat sluit aan bij het theologische idee dat er zoiets bestaat als “woeker’. Nu is het niet zozeer de vraag of woeker bestaat, de vraag die je je af kan vragen is wat het nu zo onrechtvaardig maakt 0m een bepaalde prijs te vragen; is dat om het geldbedrag op zich of om de nood waarmee je afgeperst wordt. En dat is dus ook echt een hele pittige economische/filosofische en zelfs theologische vraag, of het misdadig nu in de prijs of in de afpersing/het misbruik van omstandigheden.
Ontzettend dankbaar onderwerp waar je nog lang over kan (rechts)filosoferen. En dat is verschrikkelijk fijn nieuws voor al die Ministers die nog kamervragen moeten beantwoorden. Maara ja dat rechtsfilosofisch advies daar heb je ook niet veel aanbieders in en die vinden de aanbestedingsprocedure helemaal niet leuk