Aanbesteding sloop Walter Suskindbrug zondegeld en niet circulair

Laatst geupdate op februari 25, 2021 door redactie

We schreven al eerder over een aanbesteding in Amsterdam voor de Walter Süskindbrug. Het is de andere witte houten brug die om het hoekje ligt bij de welbekende Magere Brug. De brug is ooit gebouwd door twee zusters, die er genoeg van hadden steeds een flink stuk om te lopen om elkaar te kunnen zien, zo althans gaat de stadslegende op de rondvaartboort, we zijn dat niet meer historisch nagegaan. Die brug bestaat dus uit 2 hardhouten hameien heet dat kennelijk, die witte poortjes. De brug is op zichzelf deels monumentaal. Het hout is weer wel een replica van de oorspronkelijke brug, uit de jaren 70, tenminste volgens de wikipedia,, maar dat hout is nog prima, dus waarom zou je zoiets nu willen slopen, was de strekking van ons vorige stuk. Wat blijkt ons nu, net na sluiting van de inschrijfdatum (edit Red AN 25/2 van de niet-gerectificeerde tender, zie later verder!). Renoveren was ook ooit het plan. Daartoe waren ondernemers ook al aan het werk gezet, ontdekte de redactie.

Al Onderzocht

En dat onderzoek is ook nog best grondig geweest. Een onderzoeksbureau heeft een betrokken houtspecialist al laten kijken naar welke werkzaamheden moesten worden verricht aan de brug. Die concludeerde, dat de brug in goede staat was en er niet veel hoefde te gebeuren en dat het ook niet veel hoefde te kosten. Uit dat onderzoek blijkt ook dat de brug is gemaakt van tropisch hardhout, wat het natuurlijk nog eens extra zonde en niet-circulair maakt om de sloopopdracht als zodanig door te zetten. De brug hoeft alleen te worden geschilderd, het staal wat betimmerd is zou met plaatmateriaal vervangen moeten worden en uiteraard schoongemaakt en het aangetaste hout moet verwijderd. En dan hoeft het verkeer maar nauwelijks gehinderd en hoeft de brug niet compleet afgesloten te worden. Waarom dan zo drastisch de hele brug slopen in de aanbesteding? Was dat een modeltekst met wat knippen en plakken? Zonde om zoveel gezond tropisch hardhout, waar de hameipoorten namelijk van zijn gemaakt, te verspillen. Ook niet iets, wat je van een GroenLinks-bestuur zou verwachten, natuurlijk.

De renovatie/sloopopdracht is in de markt gezet met een aanbesteding, uiteraard. Het gaat om een aanbesteding van het Ingenieursbureau die oorspronkelijk tien dagen geleden is gesloten kennelijk en waarvoor net vandaag de 3e Nota van Inlichtingen is gepubliceerd. De aanbesteding is gerectificeerd en de datum van opening van de stukken zou aanvankelijk 12 februari zijn maar is nu uitgesteld tot 26 februari. Naderhand ontdekten we ook dat de gerectificeerde aanbesteding van de Walter Suskindbrug (te vinden door op TenderNed te zoeken op Suskind, er is geen link naar de rectificatie toe opgenomen, wat meestal wel gebeurt.) nog zes dagen open staat. Dat betekent dat dus ook nu nog inschrijvers kunnen reageren op de opdracht! Die mogelijk de stukken niet eens hebben, want wat bleek ons nog meer: de stukken zijn gepubliceerd met een foute extensie.

Publicatie met extensiefouten

Zo heeft Aanbestedingsnieuws gesignaleerd dat er toch wel wat mis is met de publicaties van de tenders, op de een of andere manier zijn de Nota van Inlichtingen niet met een muisklik te openen. Terwijl TenderNed aangeeft dat de bestanden zips zijn, wordt als je erop klikt een pdf gedownload. Die vervolgens niet te openen is. Adobe geeft een foutmelding. Het bestand is niet te openen. Omdat TenderNed erbij vermeldt dat het om een zip gaat, kwamen we op het idee om dan toch maar de bestanden uit te pakken. Om het alsnog te kunnen openen, moet je wel echt een zipprogramma hebben. Winzip is gratis te downloaden, maar voor enkele keren, het kan ook met bijvoorbeeld 7zip dat is een open source variant.

Maar dan zijn we er nog niet. Je moet ook nog eens de bestandsnaam aanpassen van .pdf naar .zip. Dat werkt in windows in tegenstelling tot bijvoorbeeld linux best lastig, dat is een heel verstopte functionaliteit. Maar het kan wel en als je dat dus doet dan kun je de relevante bestanden van de Walter Suskindbrug ineens wel openen als zip. Omdat de oorspronkelijk op TenderNed te downloaden bestanden als extensie pdf hebben, opent ie natuurlijk standaard in Adobe reader, en die kan dat niet openen. Dus dan denkt een niet zo gehaaide ondernemer, hee wat is dat nu. Ik krijg het niet open. Het adobe bestand is corrupt. Maar dat is het dus niet het is een zip met de verkeerde naam. Maar wat nu als daar voor de inschrijvers belangrijke informatie had gestaan? Is dit niet een manier van 1 de opdracht aan politieke controle onttrekken en 2 de opdracht aan de ondernemer van voorkeur te gunnen?

Als bewijs hebben we er een filmpje van gemaakt. Het is alleen geen James Bond met een hoge opnamekwaliteit, maar gewoon met een mobieltje vanaf het scherm, dus ja slorrie, wanneer neemt u eens een abonnement op Aanbestedingsnieuws? En dan nog iets. Als ik een bestand zip heet het nooit per ongeluk op het eind .pdf. Ik druk weleens per ongeluk knoppen in op mijn toetsenbord maar er komt dan eigenlijk nooit .pdf uit. Je moet dan wel echt heel raar leunen met je elleboog op het toetsenbord. Dat lijkt er dus op dat het expres is, om pottenkijkers zoals Aanbestedingsnieuws of politici die ook veel geven om brugwachtershuisjes af te schrikken.

Let op, dit is echt een simpel Lo-Fi filmpje, ja wat denkt u:  we hebben hier geen luxueuze TV-Studio, Aanbestedingsnieuws is Salto niet. De draairichting is niet te bepalen naderhand op YouTube, je ziet t daarom beter op je tablet of mobiele telefoon waar je de rotatie horizontaal moet zetten. Het is life, dat we de publicaties ontdekken, de verbazing is niet gespeeld. Het is toch niet te geloven dat je zo bij alle bestanden niet bij kan, omdat de extensie niet klopt. Bij een nog lopende aanbesteding waar je ook nog naar de rectificatie moet zoeken. Het is toch geen raketwetenschap om een document te uploaden naar TenderNed? Het is erg moeilijk voor te stellen dat zo veel en eigenaardige publicatiefouten nog per ongeluk zijn. Dat ruikt naar opzet.

Inschrijfstrategie

Wat is het toch met aanbestedingen. Terwijl de ene aanbesteding prijsdrukkend van aard is, op zo’n manier dat ondernemers zitten te slaven, is het bij deze aanbesteding weer precies tegengesteld. Als er eenmaal is uitgevraagd naar iets groots zoals een sloop, dan wordt het niet zomaar weer klein, zoals wat zwakke plekjes wegschaven. Want dat kan. Als je bij een Mercedesdealer naar binnen loopt, gaat hij je ook niet pro-actief een step aanbieden als je dat eigenlijk wilde hebben. Ook voor ondernemers die in zichzelf geloven en in hun bieding, is het heel moeilijk om pro-actief iets beters dan gevraagd te leveren. Dat heeft ermee te maken dat je dan niet levert wat is gevraagd, namelijk is je plan iets veel beters en goedkopers te leveren, waartegen de stad geen nee zou moeten zeggen. Maar omdat het dan niet precies zo is als wat gevraagd is in de aanbesteding loop je dan een grote kans om uit de opdracht te worden uitgesloten. Misschien is dat ook nog eens niet de bedoeling van een ambtenaar die daar ergens verdwaald is en juist wil dat de opdracht duurder wordt.

Dergelijke inschrijfstrategiëen zijn heel moeilijk voor de tenderende ambtenaren om uit de blauwe lucht op te anticiperen. Alleen als de aard van de werkzaamheden heel vaak voorkomt, heeft een ambtenaar een idee van hoe “een ondernemer denkt”. Ondernemers zullen bijvoorbeeld niet buiten het precieze voorwerp van de opdracht willen mikken, voor iets dat voor iedereen gunstiger is als ze zichzelf daarbij in hun vingers snijden. En Inkopers voelen zich vaak schuldig om een opdracht te specifiek op monumentale renovatie te schrijven want dan neigt dat naar ondernemers toe te schrijven. Zo krijg je dan een soort volleybal waarbij iedereen denkt dat de ander wel verantwoordelijk is en de bal op de grond valt.

Politieke invloed op de aanbesteding

Wat zou je dan nu moeten doen als denkbeeldig betrokken en actief raadslid, die zich opwerpt voor het behouden van de houten brug en daarmee het stadsgezicht van de nieuwe Herengracht? Nu kan het nog, de voorlopige gunningsbeslissing is nog niet gevallen. Naar ons idee moet je dan een soortement motie indienen die erop toeziet dat, het tropisch hardhout van de halmeien wordt gespaard, de opdracht niet groter wordt gemaakt dan strikt noodzakelijk en de ambtenaren de vrije ruimte hebben om ook voor de stad gunstigere opdrachten mee te nemen, ook wanneer die afwijken van het bestek. En voor het geval dat het hele apparaat daar blij mee is maar er een dwarsliggende manager is die de aanbesteding zelf zo bedacht heeft, lijkt het de redactie logisch in zo’n motie ook een politieke plicht op te nemen. Zo’n motie zou de burgemeester of verantwoordelijk wethouder moeten aandringen erop toe te zien dat het monument en/of stadsbeeld niet wordt aangetast en de houten onderdelen die niet zijn aangetast, zo veel mogelijk intact blijven. De wethouder gaat het mogelijk allemaal ontraden want de aanbesteding loopt nog. Maar aangezien niemand in de stad tot aan het verschijnen van de tender kon weten dat deze precieze opdracht liep of wat het risico daarvan was, dat de hele brug onnodig zou verdwijnen, is dit toch echt het enige moment om tijdig politiek in te grijpen.

Een beetje raar natuurlijk om hier als redactie uit te denken wat zo’n denkbeeldige actieve en betrokken politicus zou moeten doen, maar dat komt omdat er eigenlijk zelden of nooit op het moment dat dat het meest logisch is, tijdig, voorafgaand aan het definitieve contract, op een aanbesteding wordt opgetreden. Een aanbesteding is wezensvreemd aan het ruimtelijke bestuursproces. Het is niet ingebed in de wabo, de omgevingswet is er nog niet en er zijn dus ook geen regels voor, geen planologische, ruimtelijke bestuursregels. En dus ook geen procesmatige regels wanneer men in dat aanbestedingsproces politiek kan beslissen over de inkoop. Maar helaas ook niet voor het beschermen van de monumentale waarde tijdens de aanbesteding, als de vergunning al verleend is. Het besluit waar de brug onderdeel van uit maakt is onderdeel van een veel grotere aanpak bruggen, waarin een raad helemaal niet kijkt naar dit soort details als wat er met de ene of de andere brug moet gebeuren.

Die nadelen komen pas naar voren bij de concrete aanbesteding, en dan is het politieke besluit voor het herstel van bruggen al gegeven. Het kan dus ook echt niet veel eerder dan nu, als Aanbestedingsnieuws erover bericht, om met een motie te komen. Je mag al blij zijn als raadslid dat er überhaupt een redactielid van Aanbestedingsnieuws is die vrijwillig al die aanbestedingen op Tenderned zit te lezen, om dit soort blunders eruit te kunnen helpen halen. Als we er niet over hadden geschreven, had zo’n raadslid het ook pas geweten als de brug er niet meer was en ook niet meer terugkwam.

Draagvlak

Als ambtenaar wil je geen gedoe en dat is logisch. En het is ook logisch dat je als ondernemer zeker wil zijn van opdrachten. Zo hebben mensen die betrokken zijn bij aanbestedingsopdrachten hun eigen belangen die voor een belangrijk deel de koers van een aanbesteding bepalen. Als je alles bij elkaar als politiek nooit ingrijpt bij zulke aanbestedingen, dan komen zulke organisatie-motivaties als doorslaggevende keuzes naar voren in plaats van het politiek gewenste resultaat. Stel nu dat de politiek makkelijk kan ingrijpen om extra voorzieningen te regelen, je gaat daar als ambtenaar niet zomaar om vragen. Voor je ambtelijke carrière. En als je dat als ondernemer zou doen, dan kun je daarna al je opdrachten wel vergeten, dat wordt je door de ambtelijke molen niet in dank afgenomen.

Het is dan ook geen wonder dat burgers en politici meestal pas achteraf van horen, als er al allerlei bomen voor niets gekapt zijn of andere monumenten gesloopt zijn. Pas als huilende kiezers selfies nemen van de gesloopte onderdelen, worden de raadsleden benaderd om in te grijpen. En dat is natuurlijk ontzettend zonde. Dan kun je beter nu met zijn allen aan de bel hangen, nog vóór dat er een mooie brug wordt vernietigd, omdat dat “nu eenmaal uit de aanbesteding kwam”. Het behoud van een -deels- monumentale brug, wat ook nog minder geld kost dan complete sloop, is natuurlijk ook niet echt links of rechts te noemen. Dat is gewoon een kwestie van gezond verstand. Iedereen zou voor moeten zijn om niet-onnodig geld uit te geven aan sloop als het ook goed kan worden gerenoveerd. Dat is toch circulair en cradle to cradle! Dat is toch value for tax payers money! Misschien is dat ook een idee voor de denkbeeldige motie, aan het bestuur de opdracht mee te geven zoveel mogelijk recht te doen aan het monumentale karakter van bruggen in de uitvoering van de werkzaamheden. Dit is namelijk niet op zich geborgd in een aanbesteding en volgt niet verder uit de Monumentenwet, dat alleen ziet op het vergunningsverleningsproces en niet op aanbestedingen.

Het zal de redactie van Aanbestedingsnieuws benieuwen of de Amsterdamse politici meer zijn dan een applausmachine. Kunnen zij de opdracht circulair in de markt zetten met behoud van het monument?! Stellen zij nog vragen over hoe het kan dat de stukken niet goed beschikbaar zijn op TenderNed, minder dan een week voor de deadline? Halen we nu eindelijk het Parool eens met onze Aanbestedingsjournalistiek?

We gaan het meemaken.

NB, we vonden ook dat Sweets dit bijbehorende brugwachtershuisje kennelijk als onderdak aanbiedt. Ondanks dat (zie filmpje) dat huisje er echt niet al te best uitziet en zeker niet voldoet aan de eisen uit het Bouwbesluit 2012 aan logies. Misschien heeft dat er nog iets mee te maken. Ook bizar. Maak er dan een huisje voor voor de dakloze Johan. Er zijn al hotels genoeg.