Verkiezingen en aanbestedingen: wat zeggen de partijprogramma’s

Laatst geupdate op maart 19, 2021 door redactie

Voor de verkiezingen had Aanbestedingsnieuws gedacht aan een kort overzicht met wat politieke partijen vinden van Aanbesteden. Zo’n vreselijk onderwerp, waar zo veel mee mis gaat. En juist nu er niet 73 miljard maar misschien wel het dubbele, aan wordt uitgegeven, zie eerder de column van em. prof. Jan Telgen zou je toch denken, dat hier voor de partijen iets te halen valt. Zo veel kamervragen zijn er besteed aan aanbestedingen. Wordt het niet eens tijd voor een mening over aanbestedingen? We weten het nog van vorige keren. Onze verwachtingen lagen niet hoog. En inderdaad, de oogst is mager.

De kazige cliche dat je moet stemmen op de inhoud, dat is op deze manier niet serieus uitvoerbaar. Elke partij is het grosso modo met dezelfde partijlijnen eens. Partijen nemen op zijn hoogst doelstellingen over, die het kabinet al 10 jaar uitvoert en die linea recta uit Europese Regelgeving afkomstig zijn (te weten circulair, innovatief en met social return ja hehe, dat moet ook, omdat dat toch al moest). Maar het klinkt natuurlijk heel interessant in zo’n verkiezingsprogramma. Oude wijn in nieuwe zakken, dus. Nou dat hoef je inkopers niet uit te leggen. Kan ook nog best wel lekker zijn, maar niet met beaujolais. Toch zitten er hier en daar wel pareltjes van goede ideeën.

De PvdA komt met met kwaliteitsaanbestedingen aan. Dat is een beetje een oude discussie, maar helemaal zonder naar de prijs te kijken, kan natuurlijk nooit. Bovendien zit dit al als mogelijkheid besloten in de EMVI-regeling van de nieuwe Aanbestedingsrichtlijn en de Aanbestedingswet. Het enige echt goede in dat programma vonden we dat ze aanscherpten dat privacy beter geregeld moet worden. Nu dat was dus al heel goed geregeld in de Privacyrichtlijn alleen hielden gemeenten zich daar niet aan bij het uploaden van informatie naar TenderNed. Zo kon je dan aan sofinummers van schoonmakers komen of adressen van gehandicapte kinderen. Inmiddels zijn de meeste gemeenten zich het rimram geschrokken van de consequenties en zijn er her en der privacy officers aangesteld. Het kan natuurlijk altijd beter geregeld.

De FVD laat het afweten op dit punt door met een Tante Betje een heel cryptische zin op te schrijven zodanig dat je niet weet wat ze nu willen met aanbestedingen, toch tenminste voorafgaand aan de door hun beoogde Nexit. Dat was niet geheel onverwacht omdat het enige dat Thierry Baudet over aanbestedingen heeft gezegd is dat op zichzelf zeer terechte betoog met het niet-passende soldatenvest. Hoe kwam dat nu, nou Baudet zei in zijn toespraak slecht beleid. Naar inzien van ondergetekende is dat dus, omdat de inkoop moest worden aanbesteed. Helaas sprak Baudet hierbij het woord Aanbesteding niet eens uit. Interessant genoeg is het het leger gelukt om, wegens tegenstrijdige verdragsverplichtingen, min of meer onder de aanbestedingsplicht uit te komen. Zodra artikel 93/94 Gw zoals het partijprogramma van de FVD voorstelt, zou worden afgeschaft, zou het tot direct gevolg hebben dat het leger weer moet aanbesteden. Waar hij zelf dus zo terecht zo tegen was. Dat kan alleen anders, als je de Aanbestedingswet daarna ook zou herzien , maar daar is dan niets over gezegd in het programma.

Jammer van de PvdA en FVD dus wel, maar het is ook wel begrijpelijk. Zo’n partijprogramma dat iedereen aanspreekt leent zich toch al niet voor woorden met meer dan 3 lettergrepen. De PVV, Denk en 50+ hielden het dan ook erg bondig. Hun programma zegt helemaal niets over inkopen en aanbesteden. Dat is dan nog maar beter. Maar over niets zeggen, valt weinig te zeggen. Opvallend genoeg stemt Wilders veel met de VVD mee en Denk weer met de PVV. Zo zitten die partijen toch op een lijn. Met niks. En aan het VVD partijprogramma kun je je ook geen buil vallen. Dat programma had een enorme lap tekst over aanbestedingen en internationale handel bij de VVD. Dat zag er onverwachts echt heel goed en grondig uit. Was dat weer die Liesje Schreinemacher die voor het ALDE in het Europarlement zit? Die is zo bij de pinken als het gaat om aanbestedingen, dat ze er goed aan doet bij een andere partij te gaan zitten. De VVD is tegen protectionisme maar ook tegen het weggeven van gevoelige orders aan China. En voor het CETA-verdrag en andere internationale handelsbetrekkingen. Nou, dat CETA-verdrag daar hebben we uitgebreid over geschreven, voor aanbestedingen is dat echt niets, met het aparte Aanbestedingstribunaal. De mensen van Economische Zaken verdienen echt eens een keer iets anders dan die hele oude en niet zo smarte Canadese telefoons die ze nu nog steeds hebben en waar ze maar niet vanaf komen. Heel mooi maar nu de praktijk. Het zou niet de eerste belofte zijn waarvan we de nakoming nog maar moeten zien. Deze redactie wacht nog steeds op het beloofde duizendje.

De enige partij die het ook over stakeholders bij vervoersaanbestedingen had, was de SGP. De SGP bracht heel solide en kernachtige punten naar voren op het gebied van aanbesteding waar we eigenlijk volledig achter staan en iedereen met gezond verstand achter zou moeten staan. Af van het bushokjedenken. Natuurlijk, ook inspraak voor gehandicapten! En de doodstraf voor wie dat alles met aanbestedingen verzonnen heeft. Nu ja, dat laatste verzinnen we er maar bij omdat de SGP daar principiëel achter staat. Terwijl Mariale vergeving juist zo elementair is bij aanbestedingen! Denk alleen al aan het leerstuk van de ernstige beroepsfout en de KPN. De KPN is een ooit keer veroordeeld, dat was dan een ernstige beroepsfout en nu moeten hordes rijksambteren bellen met Vodafone.

Ook Christenunie stond veel stil bij openbaar vervoer. Wat dat betreft heeft klein christelijk rechts GroenLinks groen ingehaald, GroenLinks zei namelijk helemaal niets over openbaar vervoer. Allemaal een Tesla? Hoe groen is dat nou, als die dingen in de brand vliegen, komt er een hele hoop co2 en slechte luchtkwaliteit bij! Bij de NS zal men wel Christenunie stemmen, die dolenthousiast is van het onderhands gunnen van het hoofdrailnet. De Christenunie is ook heel origineel met zijn pleidooi voor noodconcessies. Dat is gelet op de Corona maar dat zou sowieso een heel goed idee zijn, bijvoorbeeld bij een accute en onvoorziene uitval van aanbod. De Christenunie was in een zeer recent verleden ook voor de doodstraf maar krabbelt daarover terug en noemt zijn eigen eerdere standpunt een te theoretische benadering. Dus dat is dan de veiligere keuze voor degene die dat aanbesteden bedacht heeft.

Het zijn natuurlijk wel partijprogramma’s. Wat ook opviel, is wat er niet in stond. Niemand pleit voor meer transparantie bij aanbestedingen. Terwijl dat het enige goede is dat aanbestedingen het land gebracht hebben. Hoe zit het met de Publicatie van gunningsberichten? Waar blijven de kleinere opdrachten? Verder heeft niemand het over het behoud van monumenten bij aanbestedingen, of over de positie van onderaannemers. Laat staan de aanbestedingswanpraktijken van Staatsbosbeheer (Zie o.a. hier en hier en hier), hoe kan het dat die niet kwalitatief en duurzaam houthakkers met kennis van de natuur aanbesteedt maar in een achternamiddag het hele bos zo innovatief mogelijk omraust. Hoe kunnen duurzame kluchten worden voorkomen met aanbestedingen. Duurzame kluchten zoals de niet echt composteerbare KRO bekertjes, Koffiebekertjes biobased: kennis is de crux bij duurzaamheid en de duurzame kap-alle-bomen busbaan PIANOo publiceert praktijkklucht “duurzame”; Utrechtse busbaan. Zo zijn partijen dit jaar ontmaskerd als weinig echt groen Het is nu voor iedereen met een erwt verstand wel duidelijk dat biomassa zo’n kat in de zak is en dat een Tesla helemaal niet zo groen is als gewoon op de fiets naar je werk. Niet alleen PvDD en Groenlinks maar ook VVD en PVV zelfs zijn voorstander van duurzaam inkopen. Dat geeft ook aan dat het een lege term geworden is. Een te abstract beleidsdoel als duurzaam inkopen, dat geeft de inkopers weinig handelingsruimte voor concrete acties, geeft verkopers te veel ruimte om tactisch op je wensen in te spelen met grote stappen/snel thuis inzet en leidt algauw tot de goede bedoelingen die de weg naar de hel plaveien.

Nu geldt voor iedereen die een beetje ervaring heeft met inkopen dat de proof of the pudding in the eating zit. En opeten, dat kan gewoon niet. Politici smaken nergens naar. Het erge is dat er tegelijk toch zo ontzettend veel beïnvloed wordt door de verkiezingen. Wie er in het kabinet zit, maakt ontzettend veel uit voor de uitvoerbaarheid van aanbestedingen en de dragelijkheid ervan voor bedrijven, of soldaten omkomen door niet-adequaat ingekochte vesten zoals aanbestedingsmartelaar Kevin Roggeveld en of de blinden van de bushalte af naar de trein kunnen lopen zonder hulp, dood door aanbesteding, het is bepaald niet denkbeeldig, zeker niet als ook het ambulancevervoer nog zou worden aanbesteed. Maar het gaat ook om kleine dingen zoals: “irriteren van ondernemers met E-Herkenning”.  Dat valt eigenlijk alleen in te schatten op basis van gezond verstand, wie er Minister en Staatssecretaris Economische Zaken zou kunnen worden in het meest waarschijnlijk te vormen kabinet.

Op wie moet je stemmen als het gaat om aanbesteden? Als echt zo ontzettend veel nodeloos fout gaat? We horen het graag van u.

Uit de partijprogramma’s over aanbesteding

In willekeurige volgorde:

PVDD:

Alle beleid, op welk gebied dan ook, wordt getoetst op het effect dat het heeft op duurzaamheid, dierenwelzijn en mensenrechten. De overheid geeft het goede voorbeeld. De inkoop van alle producten en aanbestedingen wordt 100% duurzaam en fair trade in 2030.Dit geldt ook voor organisaties die banden hebben met de overheid: netbeheerders, drinkwaterbedrijven, havenbedrijven, luchthavens, zelfstandige bestuursorganisaties en alle openbare lichamen, zoals het Rijk, provincies, gemeenten, waterschappen en bedrijven die subsidies of belastingvoordelen ontvangen.
[…]
• De overheid geeft het goede voorbeeld. De inkoop van alle producten en aanbestedingen wordt honderd procent duurzaam. Dit geldt ook voor uitvoeringsorganisaties, netbeheerders, drinkwaterbedrijven, havenbedrijven, luchthavens, zelfstandige bestuursorganisaties en waterschappen.
[…]

Bouwmaterialen worden zo milieu- en klimaatvriendelijk mogelijk geproduceerd en bij aanbestedingen kiezen we de minst belastende materialen.

SP: 

Het midden- en kleinbedrijf is ontzettend belangrijk voor onze economie. Lokale ondernemers krijgen hulp, onder meer door aanbestedingen voortaan ‘mkb-vriendelijk’ te maken, betere huurbescherming van panden en ondersteuning bij ziekte van werknemers. Met een nationale investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven makkelijker lenen en bevorderen we duurzame vernieuwing.
[…]
Ondernemers die streven naar winst krijgen geen kans meer in de zorg. We willen stoppen met de aanbestedingen, ook voor de gemeentelijke zorgtaken. Voor alle zorg gaat een verbod gelden op winstuitkeringen en bestuurders mogen niet langer financiële belangen hebben in de bedrijven die door de eigen zorginstelling worden ingehuurd. We stoppen het gegraai. Zorgbestuurders en consultants mogen voortaan niet méér verdienen dan de minister-president.
[…]
Het midden- en kleinbedrijf is ontzettend belangrijk voor onze economie. Lokale ondernemers krijgen hulp, onder meer door aanbestedingen voortaan ‘mkb-vriendelijk’ te maken, betere huurbescherming van panden en ondersteuning bij ziekte van werknemers. Met een nationale investeringsbank voor het mkb kunnen kleine en startende bedrijven makkelijker lenen en bevorderen we duurzame vernieuwing.

FVD: 

Wij willen controle over onze grenzen. Geen ongecontroleerde immigratie en snelle en effectieve grenscontroles. Dit alles is onverenigbaar met de EU. De EU is geen vrijhandelszone maar een douane-unie. Dat betekent dat de EU het recht heeft zich met
alle producten te bemoeien die zich op het Nederlands grondgebied bevinden. Met alle productiemethoden, arbeidsomstandigheden, belastingstelsels, onderwijsregels, aanbestedingen, overheidssteun, enzovoorts. Die regeldruk verstikt
ons MKB en onze agrarische sector.

PVDA
Bij aanbestedingen staat niet de kostprijs maar de kwaliteit van werk centraal. De huidige mededingings- en aanbestedingsregels zijn geschreven vanuit een heilig geloof in neoliberaal marktdenken. Hierin worden burgers gereduceerd tot consumenten. Degenen met de meeste economische macht trekken vaak aan het langste eind. Niet de kwaliteit, maar de kosten staan centraal. Dat moet anders. Wij willen aanpassing van de Europese aanbesteding- en mededingingsregels waarbij mensen en planeet centraal staan en niet de markt. Zo worden goede arbeidsvoorwaarden en duurzaamheidseisen ook meegewogen.
Bedrijven leggen hun maatschappelijke missie (“raison d’etre”) vast. Helpen ze mensen en planeet en maken ze daarbij winst, dan krijgen ze extra hulp en bescherming. Bedrijven die winst maken ten koste van mens en planeet hebben geen bestaansrecht. Sociale en groene ondernemers krijgen een voorrang bij aanbestedingen van de overheid.

[…]

Einde aan verplichte aanbesteding van thuiszorg en jeugdzorg. Te vaak kiezen gemeenten nu nog partijen op basis van de laagste prijs. Dit gaat ten koste van kennis, ervaring en expertise die nodig is om de beste zorg te leveren. Elke cliënt kan beroep  doen op een onafhankelijk cliëntondersteuner om optimaal invulling te geven aan de eigen regie. Er worden kernteams van beroepskrachten geformeerd die samen met vrijwilligers en mantelzorgers verantwoordelijk zijn voor goede zorg aan ouderen en mensen met beperkingen.
[…]

Privacy weegt mee bij aanbestedingen en subsidies. De overheid stimuleert het gebruik van privacy-respecterende software en hardware, door privacy mee te laten wegen bij aanbestedingen en subsidieverstrekkingen.
[…]

Digitaal paspoort. We willen een overheid die haar rol op het internet serieus neemt, zodat ze niet langer alleen producten aanbesteedt, maar juist de kaders stelt van wat wij als maatschappij acceptabel vinden. Op het internet moet de overheid zorgen voor een
betrouwbaar systeem voor onze digitale basis-identiteit, waarmee je op het internet, zonder dat er iemand over je schouder meekijkt, kunt laten zien wie je bent en welke gegevens bij jou horen.

PVV:

Niets

GroenLinks:

De Nederlandse overheid wordt een groene koploper. In het subsidie-, onderzoeks-, investerings-, aanbestedings- en inkoopbeleid van de overheid en staatsdeelnemingen bouwt de overheid fossiele activiteiten af en gaan we voldoen aan de doelstellingen van het Klimaatakkoord van Parijs. Het topsectorenbeleid wordt uitsluitend ingezet voor maatschappelijk verantwoorde, groene en digitale innovaties. Met dit alles maken we nog eens miljarden vrij voor de economie van de toekomst.

Het midden- en kleinbedrijf is de banenkampioen van Nederland. Deze honderdduizenden ondernemers spelen met hun lokale en regionale betrokkenheid een onmisbare economische en sociale rol in de samenleving. Met steun- en stimuleringsmaatregelen voor groen en sociaal ondernemerschap, hulp bij digitalisering, mkb-vriendelijke aanbestedingen door de overheid en het gemakkelijker maken van Europese samenwerking in grensregio’s zorgen we ervoor dat het midden- en kleinbedrijf ook na de
coronacrisis deze rol kan blijven spelen. We zorgen voor een eerlijk speelveld voor het midden- en kleinbedrijf ten opzichte van grote bedrijven.

We stoppen met het verplicht Europees aanbesteden van zorg in gemeenten. Nadat jarenlang op zorg in gemeenten is bezuinigd, verhogen we de bijdrage aan het gemeentefonds zodat gemeenten voldoende geld hebben voor het goed lokaal organiseren van zorg en ondersteuning.

Bedrijven waar het salaris van de hoogst betaalde werknemer niet meer dan tien keer hoger is dan de laagstbetaalde werknemer worden gestimuleerd, bijvoorbeeld door voorrang bij aanbestedingen .

Kleine ondernemers worden ondersteund in de doorbetaling van langdurig zieke werknemers en we geven ondernemers meer ruimte om vaste contracten aan te bieden door de looptijd van aanbestedingen en subsidies vanuit de overheid te verlengen.

Bedrijven spelen een sleutelrol in de overgang naar een solidaire en duurzame samenleving. Daarom krijgen bedrijven een wettelijke plicht om zich maatschappelijk verantwoord te gedragen en de mogelijkheid om hun maatschappelijke missie vast te leggen in hun statuten. Zo kunnen ze zich ook beter beschermen tegen overnames door sprinkhaanfondsen die alleen uit zijn op snelle winsten. Bedrijven die zich nu al sociaal en duurzaam inzetten krijgen voorrang bij aanbestedingen.

Bedrijven die zijn veroordeeld voor discriminatie worden een aanzienlijke periode uitgesloten van overheidsaanbestedingen en krijgen forse boetes. Bedrijven en instanties die discriminerende verzoeken krijgen, moeten dat voortaan verplicht melden. Er komt een programma voor het versnellen van de in- en doorstroom van vrouwen, mensen met een migratieachtergrond, LHBTIQ+-mensen en mensen met een beperking in het bedrijfsleven en (semi-)publieke organisaties.

We geven professionals in het onderwijs, in de zorg en bij de politie het recht om mee te beslissen. Ze krijgen meer inspraak in belangrijke besluiten, zoals fusies, aanbestedingen en reorganisaties.

Nederland wordt koploper in internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen (IMVO) en ziet streng toe op duurzaamheidsclaims en keurmerken. We voeren nieuwe IMVO-wetgeving in en zetten ons in voor Europees beleid hierop. De overheid maakt MVO onderdeel van de aanbestedingscriteria en controleert of hieraan wordt voldaan. Daarbij betaalt zij een eerlijke prijs die een leefbaar loon voor boeren en arbeiders mogelijk maakt.

D66:

De overheid neemt in al haar aanbestedingen in de bouw en infrastructuur vanaf 2023 circulaire principes mee.

Elke politieke beslissing over de fysieke leefomgeving, of het nu gaat om woningbouw, mobiliteit, landbouw of industrie, moet worden getoetst aan de doelstelling om in 2050, klimaatneutraal en circulair te zijn. Daarom zetten we groene aanbestedingsprocedures bij de overheid door. De overheid moet voor al haar bestedingen nagaan wat de impact op het klimaat en milieu is en actie ondernemen om die impact te verlagen.
[…]
We versterken de positie van vervoersautoriteiten in aanbestedingen. Zij moeten niet alleen naar de kosten kijken, maar ook naar betere aansluiting van bussen en treinen.

We reserveren op korte termijn ruimte voor wind op zee en verminderen ruimtelijke restricties. De overheid betaalt mee aan de aansluiting van windparken en transport van stroom. Netwerkbeheerder TenneT krijgt de mogelijkheid om hier al voor de definitieve aanbesteding in te investeren. Zo voorkomen we vertragingen in de uitvoering.

We bouwen op de lessen van de coronacrisis en versnellen besluitvormingsprocedures van de overheid zonder dat dit ten koste van duurzaamheid en kwaliteit gaat. Bijvoorbeeld bij het verlenen van vergunningen of aanbestedingen. Minder mensen aan tafel, meer expertise. Bedrijven kunnen daardoor sneller aan de slag

Waar mogelijk moeten bedrijven met internationale aanvoerketens, die in aanmerking willen komen voor overheidssteun of publieke aanbestedingen, voldoen aan de OESO-richtlijnen voor internationale ondernemingen.

Sociaal ondernemers moeten makkelijk mee kunnen doen aan aanbestedingen. Maatschappelijke meerwaarde krijgt een prominentere rol in de Aanbestedingswet.

De overheid werkt actief aan een ‘ware prijs’-scan voor haar eigen beleid. De overheid gaat groen begroten waarbij de volledige maatschappelijke kosten en de impact van de begroting op de brede welvaart transparant worden gemaakt. Zij let bij inkoop en aanbesteding beter op beschikbare ware prijzen die ook rekening houden met de maatschappelijke effecten.

Het nut van concurrentie en aanbestedingen wordt zorgvuldig afgewogen tegen de mogelijke kosten- en kwaliteitsvoordelen van een dienst door één partij te laten uitvoeren.

We gebruiken de inkoopmacht van de overheid om circulaire innovatie te stimuleren. Enkele organisaties, zoals Rijkswaterstaat, hebben daar al goede ervaringen mee. We willen dat gemeenten en hun deelnemingen, provincies, waterschappen en het Rijk structureel circulaire principes toe gaan passen in alle aanbestedingen van fysieke producten. Daarbij passen we de Aanbestedingswet aan om sterker te sturen op het realiseren van maatschappelijke doelstellingen bij het uitgeven van publiek geld.

Vaak zien we dat aanbestedingen van gemeentelijke zorg vooral administratieve lasten opleveren en weinig toegevoegde waarde hebben. In die gevallen wil D66 dat gemeenten niet hoeven aan te besteden. Dit vraagt eventueel aanpassing van Europese regels.

We zetten in op een internationaal aanbestedingsinstrument, waarin uitsluiting van bedrijven uit derde landen mogelijk is wanneer er geen wederkerigheid bestaat voor Europese bedrijven.

SGP:
Overheden maken bij aanbestedingen actief gebruik van de mogelijkheden om voorwaarden te hanteren om de inzet van werknemers met een beperking te garanderen.
[…]
Alle overheden richten hun inkoop- en aanbestedingsprocedures zo in dat goede arbeidsvoorwaarden en -omstandigheden gegarandeerd zijn
[…]
Zonder innovatie gaan we het niet redden. De overheid moet meer inzetten op innovatieve prijsvragen en aanbestedingen.
[…]
-Bij aanbesteding van ov-concessies dienen bedrijven uitgedaagd te worden om ruimte te geven aan nieuwe mobiliteitsdiensten. Alle vervoersconcessies moeten MaaS (Mobility as a Service)-waardig worden, zodat aanbieders van mobiliteitsdiensten ook treinreizen en busritten mee kunnen verkopen. Voor toepassing van MaaS is standaardisatie nodig, zodat je niet voor elke vervoerder een aparte app nodig hebt. De overheid stimuleert samenwerking en goede afspraken, ook over kwaliteitseisen en het delen van data.
[…]
Ook mensen met een beperking moeten zoveel mogelijk op het ov kunnen rekenen. Het Besluit toegankelijkheid ov is onduidelijk en verdient aanscherping. Bij aanbestedingen dienen behartigers van de belangen van mensen met een handicap inspraak te krijgen.

[…]

In het aanbestedingsbeleid dient de nationale, kennisgevoelige industrie voorrang te krijgen
[…]
Bij grote overheidsopdrachten die raken aan de nationale veiligheid moet Europese aanbesteding vermeden worden.

Denk:  niets
50+ :  niets

CDA

Daarom kiezen wij voor minder marktwerking en meer samenwerking als basis voor de zorg. Wij willen af van ingewikkelde aanbestedingen, verkeerde financiële prikkels en productietargets voor zover die alleen maar leiden tot onnodige behandelingen. Winstuitkeringen horen hier ook niet bij. Zorgaanbieders moeten gericht zijn op zinnige zorg en bijbehorende verdienmodellen in plaats van dat zij door productie worden gedreven.
[…]
Wij willen de maatschappelijke onderneming wettelijk verankeren als een eigen rechtsvorm voor maatschappelijke initiatieven zonder winstoogmerk. Een wettelijke basis regelt de structuur en de zeggenschap van belanghebbenden en maakt het
mogelijk om maatschappelijke ondernemingen voorrang te geven bij overheidsaanbestedingen. Wij koesteren de vereniging en vergelijkbare rechtsvormen als bron van maatschappelijk initiatief voor branches, beroepen en vrijwilligersactiviteiten. We zorgen ervoor dat ook kleinere verenigingen bestaansrecht houden en voldoende bestuurders kunnen aantrekken.
[…]

Wij willen een versoepeling van Europese aanbestedingsregels, zodat investeringen met belastinggeld bij voorkeur ten goede komen aan bedrijven in Nederland of Europa. Wij vergroten de kennis van inkopers bij de overheid om bij aanbestedingen meer oog te hebben voor de belangen en de kansen van het eigen MKB. De investeringsfondsen InvestNL en InvestInternational worden opengesteld voor het midden- en kleinbedrijf en kansrijke start ups en scale ups.
[…]
Het klimaatbeleid moet hand in hand gaan met een industriebeleid dat zorgt voor een eerlijk speelveld voor bedrijven in ons land en op de Europese en wereldmarkt. Waar nodig worden aanbestedings- en mededingingsregels aangepast zonder daarbij de belangen van het MKB uit het oog te verliezen en worden de staatssteunregels ook van toepassing op bedrijven van buiten Europa.

VVD:

Versterking van de Nederlandse industrie door extra geld vrij te maken voor onderzoek naar en ontwikkeling van innovatieve producten die bijdragen aan onze nationale veiligheid en economie, bijvoorbeeld bij de aanschaf van marineschepen. Ook dienen we vaker een beroep op nationale veiligheid te doen om van de Europese aanbestedingsregels af te wijken en onze eigen kennisindustrie te stimuleren, zoals bij de aanschaf van marineschepen en innovatieve producten van defensiebedrijven in het mkb. Als gevolg van de coronacrisis heeft de wereldhandel flinke klappen gekregen. Ook daarvoor werd het al moeilijker om (eerlijk) handel te drijven, omdat landen vaker kiezen voor protectionisme of internationale afspraken misbruiken. Zo krijgen Chinese bedrijven met staatssteun voet aan de grond in Europa, maar ondertussen schermt Beijing de eigen markt af voor openbare aanbestedingen waardoor Nederlandse ondernemers hun producten of diensten niet daar kunnen verkopen. De afgelopen jaren is daarom in Europees
verband gewerkt aan een investeringstoets om strategische sectoren te kunnen beschermen, aan wetgeving om ondernemers te beschermen tegen oneerlijke concurrentie en aan het verhogen van verzendtarieven voor Chinese webwinkels om Nederlandse winkeliers te beschermen tegen oneerlijke concurrentie en namaakproducten. Dat is nog niet genoeg om de scheve verhoudingen recht te trekken. Daarom zetten we de komende jaren in op:
▶ Meer handelsverdragen tussen de EU en derde landen. Afspraken zoals Ceta met Canada scheppen kansen voor ondernemers en bieden weerstand aan het wereldwijd groeiende protectionisme. Ook zet Nederland in op het sluiten van zoveel mogelijk bilaterale investeringsverdragen, om in het buitenland actieve ondernemers zekerheid te bieden.
▶ Een vrije markt die gebaseerd is op wederkerigheid. Binnen de EU kunnen bedrijven van buiten hier dan alleen ongehinderd zaken doen, als onze bedrijven dat ook in hun land kunnen.
Buitenlandse bedrijven die staatssteun ontvangen, moeten benadeeld of uitgesloten worden bij aanbestedingen. Hetzelfde geldt voor Europese aanbieders die goedkoop zijn omdat ze werken met goedkope Aziatische toeleveranciers die staatssteun ontvangen.
▶ Gelijke spelregels voor ieder bedrijf op de Europese markt, gehandhaafd door boetes voor bedrijven van buiten de EU die met staatssteun uit hun eigen land de concurrentie op de interne markt aangaan.
▶ De aanpak van oneerlijke handelspraktijken binnen de Wereldhandelsorganisatie en de Wereldpostunie. Zo mag China geen handelsvoordelen meer krijgen door zich onterecht als ‘ontwikkelingsland’ aan te merken of wegkomen met het stelen van intellectueel eigendom. Als valsspelers niet bereid zijn hun leven te beteren, dan moet de EU druk uitoefenen door samen met bondgenoten sancties in te stellen.

▶ Onderzoek door de EU naar buitenlandse investeringen en bedrijven die proberen om cruciale kennis weg te kopen, invloed te verwerven in cruciale infrastructuur, of een sector te monopoliseren.
▶ Handelsmissies speciaal toegesneden op, en in samenwerking met, het midden- en kleinbedrijf zodat deelname aantrekkelijk is voor mkb’ers.
▶ Handels- en exportbevordering die ook geldt voor bedrijvigheid die niet in het teken staat van ontwikkelingsdoelen, beter aansluit bij het beleid voor de Nederlandse maakindustrie, en de positie van het Nederlandse mkb in internationale waardeketens versterkt. Hiervoor worden ook instellingen en instrumenten zoals Invest International, RVO en de exportkredietverzekeringen beter benut, en wordt er gekeken of er op termijn eventueel meer financiële vuurkracht nodig is bij Invest International.
▶ Schrappen van eisen bij exportfinanciering die strenger zijn dan wat andere Oeso-landen doen. Aansluiting bij de Frans-Duitse afspraken voor wapenexport, waarbij toeleveranciers automatisch een vergunning krijgen als de hoofdaannemer van het project in zijn land groen licht heeft voor export. Dat is gunstig voor Nederlandse bedrijven die systemen leveren voor in het buitenland gebouwde schepen of voertuigen.

[…]

Hantering van de hoogste standaarden op het gebied van maatschappelijk verantwoord ondernemen bij projecten die binnen internationale organisaties zoals de Wereldbank worden aanbesteed. Op dit moment worden veel van dergelijke projecten gegund aan bedrijven die lage duurzaamheidsstandaarden hanteren
[…]
Verlaging van de prijs van energie uit warmtenetten door deze voor bepaalde tijd te vergunnen via een aanbesteding. Zo ontstaat concurrentie en daalt de prijs van energie. Het maximumtarief dat warmteleveranciers mogen vragen bestaat uit de daadwerkelijke kosten plus een redelijk rendement. Om het draagvlak voor de warmtetransitie te vergroten zal, net als bij windparken en zonneweides, gestreefd worden om burgers te laten participeren in een warmtesysteem. Deze maatregelen leiden tot een lagere prijs van warmte.
[…]
Meer aanbieders van openbaar vervoer via openbare aanbestedingen. Op deze manier krijgen reizigers meer en beter openbaar vervoer

Christenunie

Aanbestedingsmoratorium. Aanbesteden van zorg mag niet ten koste gaan van duurzame (hulpverlenings-) relaties en daarmee van de kwaliteit van geleverde zorg en welzijn. We willen af van de Europese verplichting om via aanbesteding de economisch meest voordelige inschrijving te kiezen. Gemeenten krijgen zoveel mogelijk ruimte om diensten onder de Wmo te organiseren met een beperkt aantal aanbieders, die samen verantwoordelijk zijn voor collectieve functies, zoals een wijkrestaurant, ontmoeting, dagbesteding en welzijnsactiviteiten. Wanneer de kwaliteit voldoet, moet verlenging mogelijk zijn in plaats van opnieuw aan te besteden. Hierbij hebben ook de gebruikers inspraak.

Aanbesteding op basis van duurzame hulpverlening. Indien we nog verplicht zijn tot Europees aanbesteden, geldt het volgende. Aanbesteding en aanbieding van zorg worden niet alleen beoordeeld op basis van de laagst aangeboden prijs, maar in de aanvraag van de zorgvrager geeft deze aan criteria als duurzaamheid, sociale aspecten, de inrichting van dagbesteding, ontmoeting, welzijnsactiviteiten en soortgelijke mee te wegen. De wijze waarop deze worden gehonoreerd leidt tot de Beste Prijs KwaliteitVerhouding.

Mkb-vriendelijk aanbesteden. Om mkb-bedrijven meer mogelijkheden te geven bij overheidsaanbestedingen, dragen alle overheden er zorg voor dat het papierwerk tot een minimum wordt beperkt, dat opdrachten zo min mogelijk geclusterd worden en de gunningseisen niet onnodig zwaar zijn. Om mkb-vriendelijk te kunnen aanbesteden, is het wenselijk dat de Europese aanbestedingsnormen minder rigide worden. Ook is het van groot belang dat overheden, te beginnen bij het Rijk, niet voor de goedkoopste,
maar voor de kwalitatief beste aanbieding kiezen.

Bedrijven binden aan normen. Het uitgangspunt is dat bedrijven die van overheidssteun gebruikmaken, de OESO-normen rond internationaal maatschappelijk verantwoorde ondernemen onderschrijven en naleven. Bedrijven kunnen worden uitgesloten van overheidssteun en aanbestedingen, als zij geen actie ondernemen om mensenrechtenschendingen, zoals kinder- en dwangarbeid, in de productieketen te voorkomen

Innovatief en duurzaam inkopen door de overheid. De overheid kan met haar inkoopbeleid enorm bijdragen aan duurzaam herstel en een robuuste en toekomstbestendige economie. Overheden kopen immers jaarlijks voor circa € 75 miljard in. Door gericht in te kopen werkt de overheid aan verschillende maatschappelijke doelen, zoals duurzaamheid stimuleren, banen creëren en innovaties realiseren.

Noodconcessies. Aanbesteden van nieuwe OV-concessies is door de coronacrisis en de onzekere reizigersprognoses op de korte termijn risicovol en voor vervoerders minder aantrekkelijk. Zo nodig worden mogelijkheden tot uitstel van aanbestedingen van OV-concessies verruimd. Voor de tussenliggende periode wordt gewerkt met noodconcessies.

Continuïteit op hoofdrailnet. Vanuit het oogpunt van continuïteit en gezien de focus die nodig is op het oplossen van de grote capaciteitsknelpunten op het spoor steunen we de onderhandse gunning van de nieuwe hoofdrailnetconcessie aan de NS voor de periode 2025-2035. In de nieuwe hoofdrailnetconcessie komen strikte eisen over afstemming van dienstregeling, tariefsysteem en informatieverstrekking tussen het hoofdrailnet en het overige openbaar vervoer. We zijn kritisch tegen verdere decentralisering van verbindingen omdat dit ten koste kan gaan van de samenhang van het hoofdrailnet. Verbindingen kunnen daarom alleen worden gedecentraliseerd als dit aantoonbaar in het belang is van de reiziger (kortere reistijden, hogere frequenties en/of minder overstappen).

JA21

Het aandeel kernenergie in de energiemix vergroten door het aanbesteden van een aantal nieuwe
kerncentrales in Borssele, de Eemshaven en de
Maasvlakte.

Lijst Henk Krol
niets

BoerBurgerBeweging
niets

Volt
niets

Bij1

Nederland spreekt bedrijven die opereren in conflictgebieden aan op hun verantwoordelijkheid onder de OESO-richtlijnen en verbindt consequenties aan het niet naleven van die richtlijnen. Het niet naleven van de OESO-richtlijnen wordt standaard
opgenomen als uitsluitingsgrond in het PvE (programma van eisen) voor openbare aanbestedingen.

mr. drs. S.M. Ploeg

jurist/filosoof
(geen rechtsfiosoof)