Playbook publieke software aanbesteden
Laatst geupdate op augustus 13, 2021 door redactie
Een plastic baby aanraakboek met spiegel over Woezel en Pip? Een jaarcatalogus van de playboy, nee ook al niet. Een playbook is kennelijk een trainersnotitieboekje van teambewegingen. En daarvan wordt in -voornamelijk Engelstalige- managementliteratuur dus dankbaar gebruik van gemaakt. Op 17 april 2020 verscheen de beleidsbrief van staatssecretaris Knops over het vrijgeven van de broncode van overheidssoftware. Het is het zogeheten Playbook Publieke Software Aanbesteden. Het is een rapport van ruim 30 pagina’s over ICT-aanbestedingen, onder meer met leveranciersafhankelijkheid en vendor lock in.
Met de begeleidende brief roept staatssecretaris Knops overheden op om de broncode van overheidssoftware actief vrij te geven en hierin een ‘open, tenzij’ principe te hanteren. De brief zegt daarover:
Door middel van vele interviews en bestudering van relevante (juridische) literatuur is dit playbook tot stand gekomen. Het doel is overheden te inspireren om tot vernieuwende manieren van aanbesteden van ICT te komen, die bijdragen aan belangrijke doelen van deze tijd: continuïteit, gezonde marktwerking, samenwerking, innovatie, bedrijvigheid, veiligheid, transparantie en vooral hetgeen waarop al deze doelen rusten: onafhankelijkheid.
Het Playbook zelf is opgesteld door de Kafka-brigade. Dat benadrukt dat het probleem met publieke software aanbesteden is gelegen in een mogelijk verlies van onafhankelijkheid. Dat is volgens de Kafka Brigade uiteindelijk de kern van het probleem. Alle andere vragen zijn een worsteling met de vraag hoe dit probleem te adresseren. Het rapport analyseert 5 mogelijkheden voor hoe en waarom een geval van (Red AN vendor) lock in kan ontstaan en laat ook weten in hoeverre dat niet is te voorkomen (sunk cost, netwerk uitwisseling, leercurve etc).
Het vrijgeven van rechten betekent uiteraard ook dat overheden deze rechten moeten hebben. Daarom is dit onderwerp direct aan het aanbesteden van software gekoppeld. Door middel van vele interviews en bestudering van relevante (juridische) literatuur is dit playbook tot stand gekomen. Het doel is overheden te inspireren om tot vernieuwende manieren van aanbesteden van ICT te komen, die bijdragen aan belangrijke doelen van deze tijd: continuïteit, gezonde marktwerking, samenwerking, innovatie, bedrijvigheid, veiligheid, transparantie en vooral hetgeen waarop al deze doelen rusten: onafhankelijkheid.
Het rapport gaat ook in op de klacht (die naar het inzicht van deze redactiie typisch is voor alle aanbestedingen) dat men niet bij de gewenste leverancier uitkomt.
”. Het lukt niet om kleinere bedrijven te laten meedoen of te selecteren. Grote bedrijven zijn goed in het aanbestedingsproces, maar delegeren vervolgens het werk met grote marges aan kleine partijen. Om deze redenen ontwijken organisaties ook het aanbestedingsproces en huren mensen in (“sourcen”) of doen zij dit via organisaties waarvan zij aangeven dat het “unique selling point” is dat het geen aanbesteden heet, maar “inbesteden”.
Hoewel het dat probleem heel aardig omschrijft, ook aan de hand van geênqueteerde inkopers, is het op punten daardoor toch wel vaag.
Dat betekent niet dat een product onder een open source licentie niet geselecteerd kan worden via een aanbestedingsprocedure, al dan niet in vergelijking met
propriëtaire software. Dat kan. Maar dit is een keuze.
Dat kan, maar dat is een keuze. Dat is een zin voor op een wandtegeltje. In een vrijhandelseconomie worden keuzen normaal gesproken gewaardeerd. Met aanbesteden is natuurlijk alles anders. Verderop wordt het nog filosofischer, als het verschillende manieren van inkopen schetst. Is het dan nog wel inkopen of is het meer innemen.
Erg interessant leesvoer dus voor wie zich met ICT Aanbestedingen bezig houdt.
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/brochures/2021/01/05/playbook-publieke-software-aanbesteden