Staatssecretaris: Vendor Lock in bij IT-leveranciers onontkoombaar
Vorige week publiceerde de Tweede Kamer de antwoorden van de staatssecretaris van Binnenlandse Zaken op kamervragen van Monica den Boer (D66). Den Boer vroeg onder meer naar de afhankelijkheid van de overheid van IT-leveranciers. De vragen waren naar aanleiding van artikelen in de media over de digitalisering van de rechtspraak.
In de eerdere artikelen gaat het dus alleen over de rechtspraak en IT, maar de vragen van De Boer zijn algemener. Zo wil Den Boer weten of IT-opdrachten niet anders konden worden aanbesteed, bijvoorbeeld kleiner of door functioneel te specificeren.
“Bent u het ermee eens dat de overheid te afhankelijk is van een klein aantal grote ICT-leveranciers en dat deze afhankelijkheid verminderd dient te worden? Onderzoekt u de mogelijkheden waarop dit kan, zoals de aanbestede opdrachten verkleinen of gebruik maken van functioneel aanbesteden?”
De staatssecretaris erkent het risico maar noemt het onontkoombaar, onder verwijzing naar een eerder rapport van Beerenschot, het Rand Institute en Verdonck Klooster & Associates: Mogelijkheden om de afhankelijkheid van ICT Leveranciers te verminderen.
Maatregelen en exitstrategieën voor de rijksoverheid.
Dát rapport noemt niet het woord onontkoombaar. Het draagt juist allerlei oplossingen aan zoals het voorkomen van maatwerk uitvragen bij de inkoop van techniek en het afnemen van clouddiensten en verder exit-strategiëen en relatiemanagement.
Het rapport concludeert:
In een economisch stelsel dat is gebaseerd op samenwerking tussen afnemers en leveranciers is leveranciersafhankelijkheid onvermijdelijk. De technische complexiteit maakt het niet eenvoudig om een bestaande afhankelijkheid te verminderen, maar er zijn (in de praktijk beproefde) preventieve maatregelen te introduceren die de afhankelijkheid van leveranciers verminderen. Deze preventieve maatregelen, zoals investering in kennis, zelfbouw, gebruik van open source en open standaarden kunnen deels collectief worden opgepakt als onderdeel van beleid.
Daarnaast blijven er keuzes over voor individuele organisaties. Wanneer de afhankelijkheid van een ICT-leverancier toch te groot is geworden kunnen organisaties een exitstrategie overwegen. Daarvoor geldt dat iedere overgang van leverancier gepaard gaat met kosten, investeringen en risico’s, en dat organisaties op basis van een case-by-caseaanpak moeten bepalen of de kosten en risico’s van een overstap opwegen tegen de voordelen ervan.
Een beetje een conclusie die je zelf ook had kunnen schrijven zonder enig onderzoek. Je kan altijd het contract opzeggen natuurlijk. Ja dat is met de Readers Digest en je fitnessabonnement natuurlijk ook. Naar de afhankelijkheid van het regeringsfunctioneren van onafhankelijke rapporten van onderzoeksinstituten als Beerenschot wordt nooit geen onderzoek gedaan natuurlijk. Hoera, verandering, eindelijk? Mogelijkheden. Exitstrategiëen… Case by case aanpak… Hoe moeten die IT-opdrachten dan in de markt worden gezet?
De staatssecretaris concludeert te doen zoals we al eerder zeiden: namelijk “volgens het afwegingskader, dat eerder als bijlage bij de derde voortgangsrapportage kabinetsreactie Tijdelijke commissie ICT projecten (kamerstuk 26 643, nr. 422) ” De staatssecretaris stuurt het afwegingskader maar weer eens opnieuw rond. Het hangt allemaal sterk af van de aard van de opdracht en de staatssecretaris wil niet treden in de autonomie van gemeenten.
Daarnaast is het zo dat de ontwikkeling van categoriemanagement bij het Rijk heeft bijgedragen aan betere en specifieke kennis van de ICT-markt. Dat neemt niet weg dat software die belangrijk is voor de continuïteit van de bedrijfsvoering in sommige gevallen alleen tegen hoge kosten kan worden vervangen. Er zal daarom altijd een zekere afhankelijkheid van de leveranciers van deze software blijven bestaan. Dat neemt ook niet weg dat zoveel mogelijk van open standaarden gebruik wordt gemaakt en waar dat mogelijk is, voor onderdelen van processen van open source software.
Bronnen:
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/ah-tk-20172018-2252.html (v&a)
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-698054 (rapport)
1 thought on “Staatssecretaris: Vendor Lock in bij IT-leveranciers onontkoombaar”