CvA jaarrapporage 10-2022 naar de Tweede Kamer gestuurd
Minister Adriaansens van Economische Zaken heeft bij de Tweede Kamer de 10e rapportage van de Commissie van Aanbestedingsexperts ingediend. In deze rapportageperiode van 1 januari 2022 tot en met 31 december 2022 zijn in totaal 18 adviezen gepubliceerd op de website van de Commissie, in de nieuwsbrieven van PIANOo en op het LinkedIn account van de Commissie.
De Commissie heeft de in 2021 ingeslagen weg met betrekking tot het sneller en toegankelijker uitvoeren van haar taken om haar doelstelling zo effectief mogelijk te kunnen behalen, dit verslagjaar vervolgd. Vanwege personele aangelegenheden en ziekte is dit slechts ten dele gelukt. Wel is de website van de Commissie, met het oog op toegankelijkheid, volledig opnieuw opgebouwd.
Onder meer het klachtenformulier is aangepast om de drempel voor het indienen van een klacht te verlagen. Ook is aan de website een toegankelijkheidsverklaring toegekend. Met het oog op de aankomende wetswijziging en de Handreiking Klachtafhandeling voor aanbestedende diensten, is de Commissie verder gegaan met een herijking van haar werkprocessen.
Bij het uitbrengen van deze rapportage bevindt de Commissie zich nog steeds in een transitiefase. Zij bereidt zich voor op haar nieuwe rol, waarbij zij uitsluitend klachten zal behandelen over de opzet en inrichting van een aanbestedingsprocedure. Klachten over de motivering van selectie- of gunningsbeslissingen krijgen daarom wat de Commissie betreft, in het vervolg minder prioriteit. Dat type klachten zal dan ook in eerste instantie zorgvuldig en voortvarend moeten worden behandeld door de klachtenloketten
van aanbestedende diensten.
De voorgangsrapportage gaat niet in op het -onverwachte overlijden van aanbestedingsgrootheid Tsong ho Chen. Chen is, zoals de Commissie zelf op de eigen site memoreert, bij heel veel adviezen betrokken geweest en zijn inbreng was van waarde bij de behandeling van iedere klacht: de ene keer kwam zijn wiskundige achtergrond geweldig van pas bij het doorgronden van een relatieve beoordelingsmethode, de andere keer ontdekte hij met zijn feilloze logica een redeneerfout.
NDR:
Het nut van de klachtenafhandeling, ook al zijn het er slechts 23, staat buiten kijf. Er wordt misschien gedacht dat de CvA zou moeten bestaan al naar gelang afgehandelde “succesvolle” klachten. Gegeven de quasi juridische insteek is de klachtenafhandeling hoe dan ook zo omslachtig dat het nog verbazend is dat er 23 volledig afgeronde en onderbouwde klachten zijn gekomen. Het hadden er vel meer moeten zijn, want zo langzamerhand klaagt echt iedereen over zijn ergste aanbesteding. Aanbestedingsnieuws legt graag het mes op tafel.
V0or geen een verkoper is de aanbesteding werkbaar/praktisch/handig. De werkwijze is te verschillend van in de markt gebruikelijke werkwijzen en maakt dat steeds dezelfde leveranciers die het kunstje kennen, in beeld blijven bij de inkopende overheden terwijl er een enorme vijver van kleinere ondernemers is die die boot mist. Voor een schapenherder is aanbesteden al te veel. Hoe moet hij klagen over een aanbesteding voor maaibeheer? Hij weet niet eens of daarmee grasmaaiers of schapen bedoeld worden. Hoe kan je je beklag doen over een compleet gebrek aan kansen als je niet eens weet waartegen je moet klagen, terwijl je toegevoegde waarde zo evident is? Het spreekt voor zich dat niemand er wat aan heeft als een ondernemer de opdracht grasmaaien niet binnen kan slepen terwijl een grote directeur de opdracht binnenhaalt en het maaibeher met social return op een slecht voor de natuur uitvoert.
Ondernemers zijn zelden klagende mensen in de slachtoffrol. Er zijn buitengewoon veel meer aanbestedingsklachten. De redactie vindt een complete zwanenzang ervan in de raadsinformatie van vrijwel alle aanbestedende gemeenten van kleine ondernemers die ineens na decennia hun kiosk, snackcar, of zwembadcafetaria uit geschopt worden om de MacDonalds en de Poolse MacDonalds een eerlijke kans te geven om ook niet in te schrijven op de aanbesteding of concessie voor de exploitatie van duurzame-catering-bla. Waarschijnlijk zit de klaagmuur ook vol met briefjes van ondernemers die graag beter hadden geleverd dan de gekozen happy few ooit zouden kunnen doen.
De redactie van Aanbestedingsnieuws heeft ook weinig fiducie in het behandelen van selectie en gunningsklachten door de aanbestedende dienst zelf. Die zit in een inkoopproces waarbij de behoefte naar de afhandeling ho dan ook groter is dan het behandelen van klachten. Het probleem waarom aanbestedingsprocedures zo stroef lopen en waarom er zo veel over te klagen valt, is onder vele anderen omdat inkoopafdelingen veel te bureaucratisch belast zijn met een vrij onuitvoerbaar en intrinsiek troebel proces dat inkoop nu eenmaal is, daarin tijd vrij maken voor klachtenafhandeling is misschien niet helemaal ondenkbaar maar zou het zeker niet eenvoudiger maken in te kopen.
Klagen over selectie en gunning wordt kennelijk niet als een taak gezien die de CvA zou moeten uitvoeren. Dat neemt niet weg dat klagen over selectie en gunning belangrijk en zinvol is. Aan de klachten ziet de democratie welke miskopen er worden begaan. Welke fouten de inkopende overheid dreigt te gaan maken en of er nog wat te redden valt. Klagen moet. Stakeholders móeten gehoord worden in elk inkoopproces en op dit moment worden zij volstrekt onvoldoende gehoord. Dat heeft uiteraard veel te maken met de rechtspositie van ambtenaren over wie geklaagd wordt. Als een procedure zo is ingericht dat je wel fouten of twijfelachtige beslissingen móet maken, dan
Dat heeft ook te maken met hoe de aanbesteding voor ondernemers uitpakt. Door niet te onderhandelen kan de verkopende kant weinig tot geen input kwijt over hoe een overheidsinkoop (voor hem verkoop) wel geleverd kan worden onder diens voorwaarden voor het nut van beide kanten danwel tot het algemeen. Je kan wel klagen… oveer een specifieke inkoop, in drievoud, mits goed onderbouwd en alle andere voorwaarden die het onafhankelijke CvA aan ontvankelijke klachten stelt. Over het aanbesteden An Sich kun je ook vrij klagen maar dan op geenstijl achtige forums, tot 2019 Lieve Mona en tegen je eega. Als die input nooit kan worden gegeven, waar die gehoord moet worden, blijft de ezel (de democratische kiezer en vooral hun representanten) tegen dezelfde steen aan lopen.
De CvA is niet alleen harder dan hard nodig. Tsong Ho Chen, is juist nu heel hard nodig. Voor een strucurele verandering naar een werkbare aanbestedingspraktijk heb je mensen nodig die inzicht hebben in speltheorie, stratégisch onderhandelen én in aanbestedingsrecht en die zijn op 1 hand te tellen.