Geen duurzame financiering pilots jeugddetentie, Van Nispen: aanbesteden jeugddetentie onbegrijpelijk
SP, GroenLinks en D66 maken zich zorgen over het schorsen van de pilots voor kleinschalige voorzieningen bij jeugddetentie, tijdens de kabinetsformatie. Dat blijkt uit een algemeen overleg over jeugdcriminaliteit. De pilots zijn gestart door Amsterdam en het Ministerie van Justitie gezamenlijk en worden inmiddels ook in Groningen en Nijmegen uitgevoerd. Er is steeds plaats voor acht jongeren (alleen jongens) tussen de 14 tot 23 jaar die door de rechter in voorlopige hechtenis zijn geplaatst. De voortzetting van de pilots zijn volgens Staatssecretaris Dijkhoff verlengd tot 1 januari 2018. Dat is al langer dan de oorspronkelijk geplande 1 juli 2017.
In de Kleinschalige Voorziening is 24 uur per dag begeleiding en beveiliging. Daardoor kunnen de jongeren onder voorwaarden ‘gewoon’ naar school of werk gaan en contact houden met bijvoorbeeld hun ouders. De Pilot is opgericht als alternatief voor de in 2015 definitief gesloten Amsterdamse Justitiële Jeugdinrichting Amstelbaken.
De continuering van die zorg is nu afhankelijk gemaakt van een nieuw kabinet. Raemakers: “De gemeente Amsterdam is heel goed bezig met deze pilot en wil er graag een structurele voorziening van maken. Op dit moment is er echter geen financiering voor. D66 vindt het jammer als de gedane investeringen zomaar teniet worden gedaan.”
De Pilot Kleinschalige Voorziening is een gevolg van de aanbestedingsplicht voor het inkopen van jeugddetentie. Het aanbesteden in de jeugddetentie is gekoppeld aan de prestatieplicht. Zo werd gesteld in een rapport van Spectrum, het Rapport jeugdbescherming en jeugdreclassering in transitie, dat:
Wanneer een gemeente ervoor kiest de mogelijkheid te willen hebben om – indien nodig – een gecertificeerde instelling te dwingen om de overeengekomen prestatie te leveren, dan zal er sprake zijn van contractering (middels aanbesteding). Contracteren biedt de mogelijkheid om een ingekochte dienst van een organisatie bij rechte af te dwingen. Deze afdwingbaarheid van een prestatie kan van belang zijn, omdat de rechter de uitvoering heeft opgelegd van de kinderbeschermingsmaatregel of jeugdreclassering. De maatregel moet dus geleverd worden. Er is dan sprake van inkoop met een bijbehorende aanbestedingsplicht. Het zal gaan om het aanbesteden van een ‘2B dienst’ (licht aanbestedingsregime) zoals opgenomen in de Aanbestedingswet.
Dat rapport uit 2014, ging er –evenals de wetgever, blijkens de Memorie van Toelichting van 4 juli 2013, nog niet van uit dat dit licht aanbestedingsregime zou worden afgeschaft, wat al in 2013 bekend was, (zie eerder onze berichtgeving over het aanbestedingsspook). Het gevolg is dan ook dat jeugddetentie moet worden aanbesteed, als het bedrag dat met de inkoop gemoeid is, boven de €750.000 komt. Met de pilots is gebruik gemaakt van de uitzondering voor innovatief aanbesteden, ook wordt er tegen kleinere bedragen ingekocht en is een reguliere aanbesteding van jeugddetentie voorkomen.
De SP gaat in zijn kritiek op de onzekerheid over de voortgang van de pilots het verst en is er sowieso op tegen dat jeugddetentie en de voorzieningen daarvoor moeten worden aanbesteed. Zo zegt van Nissen:
“Over de inkoop van de justitiële gedragsinterventies heb ik de vorige keer gezegd dat ik werkelijk niet begrijp waarom marktwerking en aanbesteding nodig zijn voor een heel kleine markt. De Staatssecretaris heeft met zijn brief mijn zorgen over de risico’s van verslechtering van de kwaliteit – er vindt concurrentie op plaats – en toename van bureaucratie en versnippering – meer partijen krijgen te maken met meer instanties – niet weggenomen. Waarom liep het systeem eigenlijk vast? Waaruit bleek dit? Wat werkte er niet goed aan het systeem? De reclassering werkte toch naar tevredenheid? Tegelijkertijd is er een rapport verschenen over neurowetenschappelijke toepassingen. Dit is hét bewijs dat men druk bezig is met vernieuwen, maar waarom werkte het systeem dan niet? ”
Staatssecretaris Dijkhoff van Justitie antwoordt op de vraag waarom de pilots zo kort worden verlengd, met de mededeling dat de pilots tot het einde van het jaar worden verlengd:
“De proeftuinen lopen in kleinschalige voorzieningen, met een beveiligingsniveau dat lager is dan de jji-standaard. Ze zijn in Amsterdam, Groningen en Nijmegen. De pilots worden uitgebreid gemonitord en zijn waardevolle experimenten. Ik heb ze net verlengd tot het einde van dit jaar. De verlenging is waarschijnlijk ingecalculeerd in de vraag. Als de vraag was waarom ik per 1 juli stop, is het antwoord dat dit nu niet meer het geval is. Als de vraag is waarom ik per 1 januari stop, zal ik die beantwoorden. Ik ben het met de Kamerleden eens dat we opgebouwd kapitaal en expertise niet moeten weggooien vanwege een bepaalde datum.”
“Tegelijkertijd kunnen we pilots niet verlengen als we niet zeker weten dat ze werken. Het probleem met een pilot is dat deze eerst moet worden afgesloten alvorens we hem kunnen evalueren en de resultaten kunnen bezien. Daarom zullen we in het najaar alvast een tussenrapportage krijgen over wat er per proeftuin is bereikt. Ik kan me voorstellen dat er veelbelovende geluiden zijn en dat iedereen er heel blij mee is, maar dat het op een bepaalde locatie bijvoorbeeld heel moeilijk is om veel instroom te creëren, waardoor het een nogal dure proeftuin wordt. De vraag is dan of we deze moeten doorzetten. Gaat er wel zoveel verloren als we de pilot stoppen, de resultaten bekijken en indien gewenst de pilot doorzetten? Als we echt van proeftuin naar nieuw beleid willen, zullen we ook meer moeten doen aan de structurele financiering en in sommige gevallen aan het wettelijk kader. Dit zijn zaken die we in het najaar moeten afwegen, om te bekijken of we een tussenvariant willen creëren tussen 1 januari en de definitieve resultaten van de monitoring die we in februari krijgen.”
Bronnen:
Verslag alg. overleg Kamerstukken II 2016/17, 28741 nr. 34 dd 13 juli 2017
Spectrum rapport, Jeugdbescherming en jeugdreclassering in transitie, dd. 17 maart 2014
Persbericht Rijksoverheid, Pilot Kleinschalige Voorzieningen 5 juli 2016
Zie ook:
Memorie van Toelichting Wet gemeentelijke verantwoordelijkheid jeugddetentie (Besluit Jeugdwet):
https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33684-3.html
https://www.parool.nl/amsterdam/amsterdam-test-nieuw-soort-jeugdhechtenis~a4333950/