Amersfoort wil plafondbedrag Westelijke Rondweg verhogen
Laatst geupdate op oktober 3, 2023 door redactie
Een tijdje terug berichtten we over de Mislukte aanbesteding voor de Westelijke Rondweg in Amersfoort. Stikstofcalculator moet aanbesteding Westelijke Rondweg redden Dat plan werd uitgevoerd door de gemeente samen met Prorail. Het ontwerp daarvoor ging uit van een fiets fly over met een tunnelbak, in plaats van het meer courante en minder dure concept fietstunnel. Door de enorme fly over zou er heel veel bos weg moeten. Het bos is nu al weg maar de aanbesteding moet nog beginnen, die was namelijk on hold. Daarnaast vinden omwonenden en lokale partijen de brug te steil. Inmiddels blijkt dat het bestuur de plafondprijs wil ophogen, uit een collegebrief.
Dat levert nogal wat breinbrekers op .Hoe kan het nu, dat werkzaamheden plaatsvinden als een aanbesteding on hold is? Betaalt de gemeente daarvoor? Ligt dit ook bij Prorail? Heeft de gemeente al vergunning verleend voor de voorbereidende werkzaamheden en zo ja op basis van welk plan? Voor alle bomen afzonderlijk? Hoe kan dit zijn uitgebreid? Het college kondigde aan de aanbesteding dus stil te zetten en te onderzoeken, maar uit het onderzoek blijkt geen antwoord op deze vragen. Er is alleen gekeken waar het verschil vandaan komt en dat zit in de “indirecte kosten”. Wat die zijn, ja je bent gek als je als ondernemer eerlijk over de risico’s gaat vertellen op voorhand. Dan staat het morgen in de krant en profiteert je concurrent van jouw kennis.
Plafondbedrag
Sinds het on hold zijn is een rapport van het Nimas verschenen over de aanbesteding Westelijke Rondweg en over de vraag of die nu rechtmatig is geweest. Dat rapport zit bij de openbare stukken, en het college haalt het aan als een verdediging voor de eigen keuze om een plafondbedrag in te stellen. Dat plafondbedrag zou al in een vroeg stadium discussie over de aanpak moeten uitlokken en de prijs zo moeten drukken, stelt het rapport. Wat de overweging was, kan zeker interessant zijn voor andere inkopers en verkopers die geconfronteerd worden met een plafondbedrag in een aanbesteding. Een plafondbedrag is kennelijk geen garantie voor dat inschrijvers zich ook aan dat plafond houden. Waar zagen we dat eerder, nou bij de aanbesteding voor het Feringa complex van de Universiteit Groningen, waar ook de inkopers zich niet aan hun eigen plafond hielden. Dan was er nog Meditronic dat met de VU worstelde over een prijsplafond.
Het college van Amersfoort concludeert in de brief over het plafondbedrag:
Onderdeel van de opdracht aan Nimas was om te adviseren welk plafondbedrag toereikend is voor een succesvolle aanbesteding. Nimas heeft hierover een advies uitgebracht die de raad kan lezen in het rapport. Het college hecht eraan te markeren dat het advies voor een ophoging van het plafondbedrag uitsluitend iets zegt over het bedrag van de aanbesteding en niet hetzelfde is
als het benodigde projectbudget. Een aanbesteding zonder plafondbedrag kan leiden tot een inschrijving waarbij de aanbieder met het laagste bod nog steeds boven het vastgestelde budget uitkomt. Zonder het bepalen van een plafondbedrag vooraf zou pas ná indiening van de financiële aanbiedingen door gegadigden blijken of de inschrijver met de beste aanbieding ook qua prijs binnen het beschikbare budget zou passen. Was dit niet het geval geweest dan zou op dat moment, vlak voor de verwachte gunning, aanvullend budget aan de raad gevraagd moeten worden, of het ontwerp ‘geoptimaliseerd’ moeten worden of de aanbestedingsprocedure afgebroken moeten worden.
Ook geeft het bestuur aan dat het te optimistisch was om uit te gaan van een marktraming (en niet een bedrijfseconomische raming), waarbij alleen naar de kosten van de goedkoopste bieder worden gekeken onder gunstige omstandigheden. Nu ja hoe moet het dan met dat plafondbedrag, dat moet dus omhoog. Hier vrezen we het gebrek aan ondernemerszin aan het overheidsapparaat. Als je ook maar een beetje commercialiteit in je hebt, al misgaan. Oh komt het plafond omhoog, dan gaat de adviesprijs natuurlijk ook omhoog. Ja als dat kan, dan kan dat. Kennelijk is er ruimte. En dan gaan die ondernemers denken. … … Die fundering van de brug is maar beroerd, dit is bedacht als een enorme overspanning. Wat nu, als er een ambulance over die fietsbrug heen wil omdat er iemand bovenop ligt met een gebroken been? Of die kudde olifanten die de marathon loopt over de natuurbrug bij Stroe? Levert het fietshekje bij de bocht niet een gevaarlijke situatie op? Is de bocht op de splitsing wel met de fiets te overwinnen? En de afwatering in die tunnelbak, hoe wordt voorkomen dat dat een zwembad wordt?
Marktomstandigheden: Weinig concurrentie
Het NIMAS verwacht dat de initiële biedingen van de inschrijvers zo hoog zijn, omdat ze het project nog niet goed genoeg kennen en in een black box ramen. Op het eind van een lang verhaal over de precieze verschillen komt die aap ook wel uit de mouw, dat de prijs ook omhoog kan. De prijs zal volgens het Nimas wel omlaag gaan, bijvoorbeeld als er minder grondverzet nodig is dan gedacht. Dat begrijpt Aanbestedingsnieuws niet helemaal. Bij zo’n nieuw te bouwen tunnelbak, moet er toch flink wat grond worden opgegraven. Waarom zou dat nu zomaar minder worden. Het ligt natuurlijk ook aan de marktomstandigheden, zo stelt het Nimas-rapport:
Voor grote)re projecten beginnen in 2018/2019 de inschrijvingsbedragen van de aannemers te stijgen, waarbij met name de indirecte kosten sterk toenemen, naar soms wel 40 á 50%. De marktsituatie wordt daarmee relatief gunstiger voor de aannemers. Naast PAS en PFAS speelt mee dat er relatief weinig concurrerende bedrijven in Nederland zijn voor dergelijke grote projecten, zéker als men uitgaat van de uitvoering door één partij.
De bijbehorende brief van het college van Amersfoort benadrukt ook nog maar eens, het projectbudget is groter dan het plafondbedrag. Hoe kan het projectbedrag naar jou als bouwer toekomen, waar jouw mensen dat verdiend hebben en er gewoon ook recht op hebben na al die zware jaren van tijdelijke contracten en onmogelijke aanbestedingen. Ze erkennen het zelf! Veranderde marktomstandigheden! Corona!
Projectrisico’s
Dan wat voor risico’s kunnen tot zulke indirecte kosten leiden? Zijn alle indirecte kosten onzin, als de bewoners een alternatief hebben dat een stuk goedkoper is, hoe is het dan toch mogelijk dat er nu al kostenoverschrijdingen zijn?
Deze Aanbestedingsnieuws dacht in het vorige artikel goed te hebben uitgelegd wat het democratische probleem is van de opdracht na de democratische besluitvorming uit sterk wijzigen. Dat was met een analogie van kinderen die de boodschappen doen en dan vervolgens met repen chocolade thuiskomen en de bloemkool vergeten. Dat is natuurlijk wel een hele duidelijke analogie voor het passeren van de Raad en het bestuur dat zich fijn vol eet. Het is dus nadrukkelijk niet zo dat ondernemers de kinderen zijn van Vadertje Prorail/Amersfoort. Ondernemers zijn allang volwassen en opereren op een verondersteld vrije markt. Als je niet wil dat ze met chocolade thuiskomen, is het enige wat je moet doen, ervoor zorgen dat je niet zelf naar chocolade vraagt. We houden maar op met de analogie want het punt is dat de extra’s geen overbodige luxe zijn.
De extra’s die de ondernemers nuttig zien, kunnen heel goed ook echt noodzakelijk en elementair zijn, ook als dat een ondernemer wel goed uitkomt. Het kan ook heel goed mogelijk zijn als gevolg van de eigen gestelde voorschriften van diezelfde overheid. Het kan gaan om hele reële risico’s. De fundering van de fiets, fly over bijvoorbeeld. De toegenomen transportkosten, als je alternatief vervoer moet regelen omdat je personeel niet meer met de trein kan door een angststoornis voor ingebeelde virussen. Je kan het zo gek niet bedenken. Maar een hele duidelijke is die, van de gevolgen van regenwater. Als je naast de 2400 beloofde bomen nog eens 600 bomen weghaalt, wordt de waterhuishouding in een tunnelbak als vanzelf vrij automatisch een probleem. Bomen drinken als een spreekwoordelijke boom. Een volwassen boom drinkt honderden liters per uur. Bovendien gaan de restante bomen als gevolg van de verstening een stuk minder makkelijk aan water komen. Dat water is er dan wel, maar dat loopt direct het riool in. Dat probleem speelt niet alleen bij de aanleg maar ook naderhand, bij ingebruikname.
Die tunnelbakken heb je ook veel in het zuiden van het land, waar het vroeger wat beter weer was. Vroeger, want tegenwoordig heb je er van die reuze plensbuien. Haast tropische moessons, die onze voorouders nooit hebben meegemaakt. Zoals in Helmond, waar ze de tunnelbak al de Badkuip noemen en er ook kanoën. En op de Binckhorstlaan in Den Haag heb je ook zo’n fraai exemplaar. En in Oldenzaal. En als je t omdraait met de fietsers door de tunnelbak, zoals in Eindhoven, laat je de fietsers zwemmen. Ja, je kan de klimaatopwarming onzin vinden, en dat zal heus op waarheid berusten, dat het hier veel regent, en ook meer regent dan vroeger, is een feit. Een tunnelbak ligt onder het maaiveld, dus problemen met regenwater heb je algauw.
Wat is het geval, een ondernemer die je aanraadt extra maatregelen daarvoor te nemen, hoeft dat heus niet per se doen om zijn vrienden er beter bij af te brengen. Dat kan ook zijn omdat je als bouwer gewoon echt niet het verstand hebt van grondwater in het gebied, niet zo veel als een bodemdeskundige, of een regenwaterdeskundige. Als iemand zoiets inschiet, moet je daar echt wel naar luisteren en zo mogelijk en na eventueel eigen onderzoek meenemen. Nee, wij verwachten dat je met dit plan nog eens tegen echt aanzienlijk hogere kosten kan komen te kijken. Ook de aansprakelijkheid naderhand, als er weer een Tesla denkt wel door het water te kunnen rijden en de gemeente aansprakelijk stelt, of als vervoerders moeten omrijden of een nieuwe bus onverwachts door de bui getroffen wordt. Of de schade aan het riool door overstromingen.
Geheimhouding
Over de geheimhouding viel ook nog wel wat te zeggen. De gemeente is nogal ruimhartig geweest met het uitdelen van het stempel geheim, de brief is gericht aan de raadsleden wat suggereert dat de geheimhouding aan hen is opgelegd, maar daar gaat het college niet over, en de WOB ziet daar ook niet op, die gaat over wat het college geheim houdt, niet over wat de raad geheim houdt. De raad gaat over wat de raad geheim houdt. In de brief vonden we eigenlijk een soort Rutte-doctrine:
Ten behoeve van het maken van de verschillenanalyse is informatie verkregen van marktpartijen. Deze derden kunnen worden geschaad in hun belangen bij het openbaar worden van deze informatie. Uit de verschillenanalyse kan ook
informatie worden verkregen die de financiële positie van de gemeente kan schaden in het vervolg op de aanbesteding. Het college heeft op deze informatie dan ook geheimhouding opgelegd o.g.v, artikel 25 gemeentewet jo. art. 10 Wob, lid 2 b en g. Ook zal het college de raad voorstellen de geheimhouding te bekrachtigen op grond van artikel 25 lid 3 Gemeentewet. De geheimhouding vervalt op het moment dat de uiteindelijke aanbesteding van het project de Westelijke Ontsluiting is afgerond. De raad ontvangt een openbare versie waarin deze geheime informatie is weggelakt (zie bijlage 1). Raadsleden kunnen de volledige verschillenanalyse, zonder weggelakte informatie, inzien bij de griffie.
Zie ook:
I.M. Februari 2019. Kap van 1.500 bomen aan de #WestelijkeRondWeg. Eerst de kap, en dan de mislukte aanbesteding. Wat kunnen we hier van leren, jongens en meisjes van Groep 8? Juist! Voortaan eerst de aanbesteding laten mislukken, en dan de bomen lekker laten staan! #Bollebozen pic.twitter.com/pUwYSQ2215
— Groen in Amersfoort (@GroenIn033) February 15, 2021
1 thought on “Amersfoort wil plafondbedrag Westelijke Rondweg verhogen”