Aanbesteding forensische zorg, inkoopstrategie meer bonus

De redactie van Aanbestedingsnieuws wachtte met smart op het rapport over de aanbesteding in de forensische zorg, van onderzoeksbureau Significant. Dat is nu gepubliceerd als bijlage bij de Kamerstukken. Tijdens een lopende aanbesteding voor arrestantenzorg deden de onderzoekers vanwege een kamermotie, onderzoek naar de vraag hoe de aanbesteding is verlopen.

Je kan niet echt rechtmatig aanbesteden en dan ook nog doelmatig inkopen. Vandaar ook dat er weerstand is tegen aanbesteden in de zorg. Hoe lost het Ministerie van Justitie en Veiligheid (TMFKATMo Veiligheid en Justitie) nou zoiets op als het gaat om de zorg van gevangenen?

Met de aanbesteding blijkt volgens het PvE € 375 miljoen en per 4 jaar € 1500 miljoen gemoeid. Dat schiet als een raket dwars door alle aanbestedingsdrempels. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid heeft een verrassende inkoopstrategie: geen enkele.

De aanbesteding blijkt neer te komen op een open house aanbesteding, waarbij een boekwerk aan selectie-eisen is meegeleverd maar geen enkel gunningscriterium. Op de aanbesteding zijn 133 reacties binnengekomen en daarvan voldoen er 45 niet. Daarom mogen de niet-geschikte inschrijvers hun inschrijving herzien en opnieuw inleveren na een standstill termijn van 20 dagen. Toevallig loopt die standstill termijn net samen met de verlengde Alcateltermijn, waarin je nog beroep kan instellen (p.53 Aanbestedingsleidraad).

Het is niet de prijs

In de aanbesteding forensische zorg speelt de factor prijs volgens de onderzoekers geen dominante rol in de aanbesteding. Dat tekenen de onderzoekers op op basis van interviews met beleidsmedewerkers. Het Ministerie van JenV koopt dus niet in op basis van prijs. Prijs speelt geen rol! “In de aanbesteding forensische zorg speelt de factor prijs volgens de onderzoekers geen dominante rol in de aanbesteding”. Persoonlijk zijn dat altijd mijn lievelingsklanten. Dat er op de aanbesteding 133 inschrijvers zijn gekomen, is niet verbazend. Voor dat geld wil ik zelf ook wel forensisch medische zorg leveren en mijn goudvis ook. 

Het nieuws blijkt echter minder mee te vallen voor de verkopers op de turbulente markt voor forensische arrestantenzorg als blijkt, dat je als verkoper geen enkele invloed hebt op de verkoopprijs. De inkoper stelt die vast. Als ik dat thuis probeer bij de Aldi met de consumentengids in de hand, trappen ze er niet in.

De factor ‘prijs’ speelt in de huidige aanbesteding feitelijk maar een beperkte rol, omdat DJI de tarieven vaststelt. De maximumtarieven die van toepassing zijn op de forensische zorg worden vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit. Daar bovenop heeft DJI voor een aantal vormen van forensische zorg een ‘afslag’ (%) bepaald op de NZa-tarieven. Dat wil zeggen dat DJI daarvoor een lager tarief vergoedt dan de maximumtarieven van de NZa.

De NZa heeft voor die maximumtarieven voor het laatst een kostenonderzoek gedaan in 2012/2013 en sindsdien is dat alleen geïndexeerd, zo stelt het rapport vast.

In de aanbesteding zelf vinden we een staatje waarin de “afslag”  is bepaald.

Dat is weer minder fraai voor de denkbeeldig nieuwkomende forensische zorgaanbieders. Het zou zomaar kunnen zijn dat er tussen 2012 en 2017 heel veel aan de vraagkant is veranderd, zoals bijvoorbeeld een explosieve toename van het aantal gebroken benen van arrestanten en dat moet je dan steeds tegen dezelfde prijs leveren terwijl de prijs van gips alleen maar duurder is geworden. Er zitten misschien wel allemaal lijken in de kast (figuurlijk) en alleen de zittende leverancier weet daar dan van.

Het is ook niet de kwaliteit

Ook op basis van kwaliteit wordt niet geconcurreerd. Kwaliteit is eigenlijk alleen meegenomen in de selectie-eisen, zo stellen de onderzoekers vast. Dat zijn er nogal wat, die selectie-eisen. Een heel boek vol.

Met als leuke nieuwe binnenkomer de volgende eis, “… die als doel heeft doel om onderscheid te maken tussen reguliere zorgaanbieders en zorgaanbieders die ervaring hebben met het leveren van forensische zorg”, oftewel een eis met als openlijke erkenning: het toeschrijven naar de huidige leveranciers:

Tot slot stelt DJI de eis dat de zorgaanbieder de benodigde expertise op het gebied van risicomanagement in huis heeft,
met als doel het recidiverisico te verlagen en de maatschappelijke veiligheid te verhogen. De inschrijver
moet dit aantonen met behulp van een referent, bijvoorbeeld een verwijzer of andere zorgaanbieder.

Geen gunningscriteria

In de gunning zijn de kwaliteitseisen niet meegenomen, zo stellen de onderzoekers van Significant vast. We stellen dat met ze mee vast, in de aanbestedingsleidraad staat van alles over de procedure, uitsluitingsgronden en geschiktheids-eisen maar het hele woord gunningscriteria komt er niet in voor en het woord gunning ook maar 1 keer in een niet relevante context.

Er staat geen emvi-superformule in, ook geen staatje met percentages of beoordelingsmaatstaven. Hoe word je beoordeeld, als er geen maatstaf is. Op basis waarvan wordt dan een opdracht precies aan een ondernemer gegund? Om maar even aanbestedingsfilosofisch te worden: Als het onbekend is op basis waarvan gegund wordt … voldoe je er dan altijd aan of voldoe je er dan nooit aan?

Borging kwaliteit door Bonus

We schakelen ons verstand nu maar helemaal uit. Joe koop niet in op basis van scherpe prijs joe koop niet in op basis van beste kwaliteit. Op basis waarvan koop je dan in? Als je niet inkoopt op basis van de mooiste prijs ten opzichte van dezelfde kwaliteit en je ook niet inkoopt op basis van de beste kwaliteit ten aanzien van dezelfde prijs. En innovatie speelt ook geen rol en over duurzaamheid beginnen ze niet eens. Levertijd? Steekpenningen? Waar stuur je dan op?

De onderzoekers van Significant hebben wel een oplossing gevonden voor het probleem dat er niet op prijs en ook niet op kwaliteit wordt gestuurd in de aanbieding. Voortaan zou het Ministerie kunnen overwegen om toch ook op kwaliteit te sturen:

Die criteria kunnen zich bijvoorbeeld richten op een ‘Plan van Aanpak’ voor een specifiek zorgtraject, een calamiteit of innovatie, et cetera.

Op basis van interviews blijkt er op de werkvloer een heel ander alternatief te bestaan op doelmatig inkopen:

Tot slot kan overwogen worden om aan (nieuwe) zorgaanbieders die op enig moment aan bepaalde kwaliteitscriteria voldoen eenmalig een extra bonus uit te keren.

Uit de bijbehorende beleidsreactie bij het onderzoek maken we op, dat de verantwoordelijke Minister van Rechtsbescherming S. Dekker, dat in elk geval gelezen heeft. De opmerking van de onderzoekers is overgenomen. De onderzoekers hebben twee suggesties voor verbetering: het meenemen van (sub)gunningscriteria en het uitdelen van bonussen. Een reactie of die bonus er u van komt of niet, geeft zij er echter niet op:

Van een te grote nadruk op prijs is geen sprake. Op basis van dit rapport zie ik geen aanleiding de procedure aan te passen. Ik ben de onderzoekers erkentelijk voor bovengenoemde aanbevelingen om de kwaliteit verder te versterken. Ik heb DJI gevraagd deze opties te betrekken in de doorontwikkeling van het kwaliteitsbeleid. Een hoogstaand en gebalanceerd aanbod van forensische zorg blijft daarbij voorop staan.

Conclusie: op basis van niks?

Je koopt dus niet in op basis van prijs, maar ook niet op basis van kwaliteit. En op prestaties mag je ook niet beoordelen. Dat er toch doelmatig wordt “ingekocht”, kun je eigenlijk alleen borgen door middel van het uitkeren van een eenmalige extra bonus. En de eed van Hippocrates.

De prijs is eigenlijk altijd bepaald door de Nederlandse Zorgautoriteit en daarna geïndexeerd ongeacht welke zorg er precies moest worden geleverd. Leuk voor die dokters als de arrestanten na 2013 miraculeus extra vaak hun benen breken dat dat dan tegen het zelfde budget moet worden opgelost. Mocht iemand zich nog afvragen hoe je pleegzorg moet aanbesteden, nou zo! Geef ze allemaal een leuke bonus als ze tenminste aan de selectie-eisen voldoen.

We snappen de gedachtegang op zich wel. We snappen alleen niet wat dit nog met inkopen te maken heeft. Geld strooien op basis van selectie-eisen. Is dat niet een soort subsidiekraan in een aanbestedingsjasje. Je kan het ook een open house aanbesteding noemen … Is het een open house aanbesteding? In de stukken wordt het zo niet genoemd.

Publicatie en termijnen proces

De publicatie van de stukken ging onder meer via

https://www.forensischezorg.nl/zorginkoop-financiering/inkoop-forensische-zorg/inkoopdocumenten-2018

en inschrijven moest via https://www.forensischezorg.nl/zorginkoop-financiering/inkoop-forensische-zorg/systemen.

Opvallend dat de link op TenderNed inmiddels doorleidt naar een pagina genaamd tenderned-tap terwijl deze het op 22 november nog gewoon deed. Verder de ene na de andere 404 dode pagina naar niet bestaande bestanden. Daar hebben we een filmpje van. Via aanbestedingskalender werkt het allemaal wel, maar je bent dus wettelijk verplicht om de aanbesteding via Tenderned te publiceren.

Inschrijven kon niet via TenderNed, zoals gebruikelijk en ook niet via Aanbestedingskalender. Dat moest via Forza. Een webportal die speciaal voor dit doeleinde is ingericht, door de Dienst Justitiele Inrichtingen. Moet je wel maar net kunnen inloggen. Moet je wel een gebruikersnaam kunnen opvragen. Bij wie. Oh ja de Dienst Justitiele Inrichtingen, dan moet je je even aanmelden met je email en je KVK-nummer en je AGB-code, een landelijke code van Vektis, waarmee zorgaanbieders staan geregistreerd.

Ontvangen inschrijvingen

Op de aanbesteding zijn, zo bericht forensische zorg onder de noemer aanvullende informatie, 133 inschrijvingen ontvangen. Op 17 november, de geplande gunningsdatum, berichtte de inkoopafdeling van TMFKATMo VenJ dat de resultaten nog niet bekend werken gemaakt, omdat 1/3 van de 133 inschrijvingen niet voldoet:

ForZo/JJI was voornemens vandaag het resultaat van de toetsing van de inschrijvingen voor de Aanbesteding Forensische Zorg 2018 te publiceren. Echter, uit de toetsing is gebleken dat slechts 45 van de 133 inschrijvingen volledig aan de gestelde eisen voldoet. Denk hierbij aan het juist aanleveren van (de juiste versie van) alle gevraagde documenten en bewijsstukken. Hierdoor is het voor ForZo/JJI onmogelijk geworden om vandaag de resultaten van de toetsing van de inschrijvingen aan zorgaanbieders bekend te maken. ForZo/JJI heeft inmiddels op TenderNed een besluit gepubliceerd, inhoudende dat ForZo/JJI het voornemen heeft om zorgaanbieders in de gelegenheid te stellen de in hun inschrijving geconstateerde gebreken te herstellen.

Opmerkelijk genoeg krijgen de inschrijvers de tijd om hun inschrijving te herstellen, na een “standstill periode van 20 dagen”. Wat? Een standstill periode van 20 dagen? Wat staat er dan precies stil. De gunning? Dit is toch niet de periode waarin je bij de kort gedingrechter in beroep kan tegen het gunningsresultaat? Nadat er dus definitief gegund is, kunnen nog rechtsgeldige inschrijvingen binnenkomen.

Prima zo

Doelmatig inkopen, de redactie van Aanbestedingsnieuws dacht dat dat taboe was. We moesten toch juist rechtmatig inkopen? Iedere ondernemer moest toch een gelijke kans ongeacht of het daadwerkelijk ergens toe leidt? Dat blijkt mee te vallen. Het Ministerie van Justitie en Veiligheid wil toch doelmatig inkopen.

In de visie van ForZo/JJI is de belangrijkste voorwaarde voor het betaalbaar houden van de forensische zorg het tegengaan van ondoelmatige zorg en onrechtmatige declaraties. Het is derhalve van essentieel belang dat ForZo/JJI kwalitatief goede en doelmatige zorg inkoopt en vervolgens ook controleert of de door zorgaanbieders geleverde prestaties en gedeclareerde zorg rechtmatig en doelmatig heeft plaatsgevonden.

Gelukkig ziet de Minister van Rechtsbescherming, Sander Dekker (VVD) geen reden om iets aan te passen:

Het onderzoek sterkt mij in de gedachte dat de forensische zorg op een juiste en binnen de regelgeving passende wijze wordt aanbesteed. Van een te grote nadruk op prijs is geen sprake. Op basis van dit rapport zie ik geen aanleiding de procedure aan te passen.

“De prijs en de kwaliteit komen gelijkwaardig tot uiting”. Als je het rapport in context leest zie je dat het allebei irrelevant is. Allebei even irrelevant, dat is inderdaad aan elkaar wel gelijkwaardig. Nul is gelijkwaardig aan nul.

Termijn 

De inschrijvingsdatum is volgens planning in de aanbestedingsleidraad van 22 augustus 2017, uiterlijk 16 oktober 2017 om 17.00 uur. Het contract wordt 8 december 2017 getekend. Merkwaardig dat er nog tijdens het aanbestedingsproces een onderzoek loopt, en dat dat onderzoek net na de Alcateltermijn waarin je beroep tegen de aanbesteding kan instellen (17 november +20 kalender)  is afgerond. Want zonder deze informatie kan je natuurlijk niet fatsoenlijk inschrijven als denkbeeldig nieuw toetredend leverancier voor medisch forensische arrestantenzorg.

Morgen wij?

Rest nog de vraag, mogen de inkopers van bureaustoelen ook zo hun aanbestedingen uitschrijven… En die aanbestedingen in de jeugdzorg en de pleegzorg? Mogen we daar ook een extra bonus uitdelen aan de hand van selectie-eisen? Welke overheidsinkoper wil dat nou niet: geen rekening houden met de prijs en kwaliteit, innovatie of duurzaamheid en dat de Nationale Bureaustoelautoriteit de maximumprijzen dicteert en de aanbesteding ruimte zou moeten bieden voor een flinke bonus. Zo kan het ook. Alle aanbestedingsproblemen zouden als sneeuw voor de zon zijn opgelost.

Je krijgt er alleen wel subsidieproblemen voor terug. Bij subsidie is het voornaamste probleem: selectie aan de poort. Oftewel al die nieuw-toetredende criminelen en beunhazen die ook menen aan de gestelde selectie-eisen te voldoen, en die zich kunnen bogen op zo veel ervaring met arrestantenzorg en de psychische begeleiding van arrestanten. Ze zeggen dat ze aan alle eisen voldoen. Sterker nog, hun ervaring is aantoonbaar! Ze weten recidive heel goed te voorkomen maar je wil niet weten hoe… Als je ze maar genoeg bonus geeft, worden ze vanzelf heel prestatiegericht. Hoezo zouden ze niet op de aanbesteding mogen reageren. Het is toch een vrije markt? Dat wij vinden dat ze niet aan de selectie-eisen voldoen, is maar onze mening. Op basis van de algemene beginselen van het aanbestedingsrecht moeten alle inschrijvers gelijk worden behandeld.

Gelukkig kun je dat altijd nog voor zijn door te marchanderen met de publicatie van stukken.

Bronnen:

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-33628-24.html

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/blg-824744.pdf

https://www.forensischezorg.nl/kennis-delen/nieuws/aanvullende-informatie-aanbesteding-forensische-zorg-2018

https://www.forensischezorg.nl/kennis-delen/agenda/definitieve-inschrijving-aanbesteding-2018