Europese Commissie veroordeelt regelgeving staatssteun corporatiewoningen

De Europese Commissie stuurt een formele notitie naar Nederland omdat het de Nederlandse woningcorporaties niet erkent als aanbestedende dienst. Volgens de Commissie is dat een inbreuk op de transparantieverplichting van richtlijn 2014/23 (concessierichtlijn) en 2014/24 (de aanbestedingsrichtlijn). Met hetzelfde besluit zijn daarnaast Luxemburg, Slovenië, Spanje en Oostenrijk veroordeeld voor het niet-implementeren van deze richtlijnen.

Nederland heeft nog twee maanden om te reageren op de argumenten van de Commissie anders stuurt het een “beredeneerde mening”, een “reasoned opinion” waarom het beleid volgens de EC in strijd is met de richtlijn. Het is een eerste stap in een inbreukprocedure. Als het Hof de redenering van de Europese Comissie volgt, kan de Commissie een boete opleggen, vanaf de dag van de uitspraak tot aan dat volledig aan de regelgeving wordt voldaan.

Dat blijkt uit een European Rapid Press Release van 7 december 2017.

De 33000-regel

Woningcorporaties vielen van 2010 tot 2015 formeel onder de Tijdelijke Regeling Diensten van Algemeen Economisch Belang Toegelaten Instellingen Volkshuisvesting (red An: dat is de korte naam). Met dat besluit regelden de PvdA-minister Eberhard van der Laan en toenmalig Europees Commissaris Neelie Smit Kroes dat vrij arbitrair voor iedereen met een inkomen tot €33.000 `staatssteun´ via woningcorporaties als belang werd aangemerkt. En daarboven was het dan illegale staatssteun en nu moet half hurend Nederland zijn belastingstrookje inleveren bij de woningbouw om dit allemaal te laten controleren.

Tot die tijd was er natuurlijk sprake van een alom geroemd omslagstelsel waarbij iedereen in aanmerking kwam voor een corporatiewoning en de hoge inkomens zonder huursubsidie betaalden voor de lage inkomens met huursubsidie. Een systeem waarmee vele hoge en alle middeninkomen-Nederlanders tussen het gajes in woonden en daarmeede bouw van anders onbetaalbare woningen voor gewone mensen mogelijk maakten, evenals Bonje met de Buren en de Rijdende Rechter. Daarom was er in Nederland onder de ruwweg €700 van de huurgrens voor sociale huurwoningen, haast geen particuliere verhuur.

Maar Mededinging

En dat systeem was natuurlijk zwaar communistisch en superzielig voor alle nagenoeg niet-bestaande particuliere verhuurders van huizen onder de sociale huurgrens. Die moesten zo de keiharde concurrentie aangaan met woningcorporaties. De gedachte van mededingingsrecht en toenmalig mededingingscommissaris Kroes, was dat iedere particulier eerlijk moet kunnen concurreren met woningcorporaties en de woningcorporaties daarom niet exclusief staatssteun mogen ontvangen voor de verhuur van sociale woningen.

Om te voorkomen dat sprake zou zijn van strijd met de mededinging, was het sinds 2010 volgens toenmalig EU-commissaris Kroes nodig om de sociale verhuur aan te merken als dienst van algemeen belang. Nou kon deze (red. AN om voor niemand begrijpelijke redenen) niet daarmee meer gelden voor iedereen. Algemeen belang dat is namelijk alleen belang voor iedereen die ziek, zwak en misselijk of student of asielzoeker is. Alle andere mensen zijn niet algemeen. Engelse Europees Parlementariërs namen het toen nog op voor Nederland, dat de Europese Commissie (Kroes dus) daarmee veel te ver ging in het ingrijpen in nationale aangelegenheden. De rest van het Europees Parlement stemde gewoon met de Europese Commissie mee.

Dus moest er in 2010 op stel en sprong een hele stelselwijziging worden doorgevoerd waarbij het omslagstelsel en de sociale huursector helemaal anders,namelijk volgens de 33.000-regel moest worden geregeld of anders zou er mededingingsrechtelijk wat zwaaien. Daarom moest Nederland zich er in redeneren dat sprake was van een dienst van algemeen economisch belang bij het beheer van de sociale huursector.  Anders moesten woningcorporaties namelijk alles wat ze doen ook nog gaan aanbesteden. Nou dat wil natuurlijk geen een aanbestedende dienst.

Jakkie bah algemeen belang

Een dienst van algemeen economisch belang (daeb voor vrienden) is namelijk uitgezonderd van de aanbestedingsplicht. Je hoeft niet je overheidsbehoeften in te kopen op de vrije markt als er sprake is van een of ander algemeen belang. Dat moet dan om als zodanig te worden aangenomen, wel ergens in een nationale wet zijn vastgelegd. En nog wat voorwaarden, allemaal na te lezen in de handreiking daeb, meest recente uit 2014.

In het TRDAEBTIV-besluit heeft Nederland huisvestingstaken als daeb aangemerkt. Met het besluit is “het huisvesten of doen huisvesten van personen die door hun inkomen of door andere omstandigheden moeilijkheden ondervinden bij het vinden van hun passende huisvesting” van algemeen belang verklaard. Dat moet een gruwel zijn geweest in de ogen van het VVD-kamp. Onder een liberale minister-president sociale huurwoningen van algemeen belang noemen, dat nooit.

In juni 2015 heeft toenmalig Minister Blok dan ook dat TRDAEBTIV-besluit op basis waarvan alles min of meer – bij het oude kon blijven, tenminste voor een inkomen tot de arbitraire 33.000 grens. Dat besluit heeft hij laten vervallen en vervangen door de Regeling toegelaten instellingen volkshuisvesting 2015. Die TRDAEBTIV zou volledig moeten zijn opgenomen in de RTIV, maar naar het zich laat aanzien is de Europese Commissie het daarover niet eens met toenmalig Wonen-Minister Blok. In het RTIV-besluit staat dan ook nergens wanneer er nu sprake is van een algemeen belang.

Wat nu?

Omdat je, zelfs al ben je van de VVD je toch niet op het standpunt kan stellen dat binnen nu en een hypothetische uitspraak van het Hof om een giga-boete te voorkomen, álle corporatiewoningen op de vrije markt moeten worden gedumpt, kan dat toch nog spannend aflopen.  Hoe gaat het kabinet Rutte III dit nu spinnen?

“Onbegrijpelijk natuurlijk, dat al die asielzoekers en studenten decennialang zo laaghartig van al die staatssteun aan woningcorporaties kunnen profiteren. Want ja al die zielige prinsen en pornokoningen wachten natuurlijk al jaren op een eerlijke mededinging met hun eigen particuliere verhuur van de door hun opgekochte Amsterdamse sociale huurwoningen.”

Of zoiets.

De TRDAEBTIV rules!

Had Minister Blok misschien toch wat meer eerbied moeten hebben voor de vooral op EU-compliance gerichte TRDAEBTIV. Het Ministerie had er echt goed over nagedacht. Heel veel anders kán het nu eenmaal ook niet geregeld worden. Ja maar ja maar. Dan moet je algemeen belang hardop in de kamer zeggen. Misschien komt de nieuwe Minister Katja Ollongren (D66) er mee weg, als zij het snel uitspreekt. Met afkortingen.

http://wetten.overheid.nl/BWBR0028918/2015-01-01  (RTIV)

http://wetten.overheid.nl/BWBR0028918/2012-01-01/  (TRDAEBTIV)

Zie ook:

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/17535069.2012.691623

http://www.tandfonline.com/doi/abs/10.1080/14616718.2011.548588?src=recsys&journalCode=reuj20

European Court: ‘Objection housing associations to SGEI decision manifestly unfounded’, Aedes comments on a ruling that may impact the housing sector across the EU.