De Jonge: “Aanbesteding werkt niet zo in de praktijk” – Aanbestedingsnieuws

De Jonge: “Aanbesteding werkt niet zo in de praktijk”

Laatst geupdate op juli 11, 2018 door redactie

Minister de Jonge bericht 5 juli in een kamerbrief dat de “ratio van het aanbestedingsrecht” botst op een aantal fronten met jeugdhulp en maatschappelijk werk in het sociaal domein. Interessant aan de brief is dat het stapsgewijs de aanschafmogelijkheden nagaat en aangeeft waarom dat geen optie is. Vooral, omdat die problemen eigenlijk bij ieder ander aanbestedingsgebied ook spelen.

Als wethouder van Rotterdam pleitte Minister de Jonge 8 mei 2017 nog voor het “afschaffen van aanbesteden in de zorg“.  Met deze brief blijkt dat hij het aanbesteden in de zorg nog niet afschaft maar gemeenten gaat helpen de Aanbestedingswet uit te voeren. Volgens de Minister zijn er ontsnappingsmogelijkheden aan die ratio van het aanbestedingsrecht. Hij noemt het niet ontsnappingsmogelijkheden maar “ruimte”

De huidige wet- en regelgeving bevat ruimte om specifieke eisen te stellen aan hetgeen door een aanbieder geleverd moet worden. Gemeenten kunnen die ruimte beter benutten in hun aanbestedingen. Met gemeenten en aanbieders wil ik die betere benutting bewerkstelligen”

Die “ruimte” (b)lijkt te liggen in het fenomeen innovatief aanbesteden. In een gezamenlijk vast te stellen plan van aanpak waarin gemeenten en aanbieders praktisch worden ondersteund, wordt gezocht naar

“het ontwikkelen van standaarden en het stimuleren van innovatieve vormen van inkoop een plaats. Daarnaast zal ik in Europa de ruimte zoeken om aanbesteden in het sociaal domein op passende wijze vorm te kunnen geven.”

Aanbesteden: de escape ©Mohamed Hasan 2018 bron: Pixabay

De Minister wil zo met gemeenten die al gewerkt hebben met een innovatieve manier van inkopen een koplopersgroep instellen, zodat andere gemeenten daarvan kunnen leren.

Met gemeenten en aanbieders wil ik daarom bezien hoe dialooggericht inkopen een grotere plaats kan krijgen door gebruik te maken van procedures zoals de
mededingingsprocedure met onderhandeling, de concurrentiegerichte dialoog of een innovatiepartnerschap. Verder zou ik met partijen in willen zetten op meerjarige contracten en contracteren in regioverband. Meerjarige contracten kunnen leiden tot een forse reductie van de administratieve lasten, omdat het inkoopproces dan minder vaak doorlopen hoeft te worden.
Hetzelfde geldt indien gemeenten samen inkopen. Bovendien kan de stabiliteit van een meerjarig contract ruimte scheppen voor innovatie.

Onder de toepasselijke kop “de problemen met inkoop en aanbesteden” laat de Minister in de brief weten dat het probleem specifiek voor het sociaal domein is. Oorzaak waarom het botst is volgens hem erin gelegen dat de beweegredenen achter de aanbestedingsregels en die achter het sociaal domein duidelijk verschillen. Daarom wordt aanbesteden als complex ervaren en als een last gezien.

Het sociaal domein kent een andere grondgedachte en is gericht op lokaal maatwerk, waarbij waarden centraal staan zoals continuïteit, samenwerken en lange termijn investeren in lokaal partnerschap tussen gemeenten en aanbieders. Waarden die bijdragen aan een gezamenlijke maatschappelijk verantwoordelijkheid voor het oplossen van maatschappelijke opgaven die veelal gebiedsgebonden (lokaal, regionaal) en integraal aangepakt moeten worden. Dit verschil in ratio tussen het sociaal domein en de aanbestedingsregels kan schuren.

Inbesteding en subdidie

Volgens de kamerbrief willen gemeenten toch graag aanbesteden vanwege de wens “tot gerichte keuzes voor aanbieders te komen en andere aanbieders uit te sluiten”. Door de wens te kunnen sturen op levering, de wens te kunnen selecteren en door de omvang van de opdracht wordt de uitvoering van de Wmo 2015 en de Jeugdwet door gemeenten in de vorm van aanbestedingsplichtige overheidsopdrachten weggezet.

Dit ondanks dat andere opties soms mogelijk zijn, namelijk inbesteding, subsidie of open house. Voor inbesteding en daarmee het zelf uitvoeren van de taken door een gemeente wordt in de praktijk zelden gekozen.Ook subsidie blijkt (zie ook bijgevoegd rapport), gezien de beperkte(re) sturingsmogelijkheden (niet rechtens afdwingbaar) van gemeenten op een aanbieder en de bijbehorende regels betreffende staatssteun, een minder logische keuze bij gemeenten.

Vooral bij grote gemeenten kan een open house beleid leiden tot honderden contracten, hetgeen goed contractmanagement lastig maakt en
een risico op versnippering met zich meebrengt. Een ander nadeel is dat het sluiten van contracten op basis van een open house constructie de aanbieders geen zekerheid biedt dat zij ook daadwerkelijk omzet kunnen genereren, terwijl zij hiervoor wel moeten investeren. Naast consequenties voor stabiliteit, kwaliteit en innovatie kan dit ertoe leiden dat aanbieders voortdurend moeten concurreren om de cliënten, hetgeen de onderlinge samenwerking in de weg kan staan.

Ondanks die nadelen kiezen toch veel gemeenten ook voor een open house aanbesteding.

Kennisscentra 

De problemen liggen niet in de Aanbestedingswet maar in de toepassing van de wet door de lokale uitvoerders aldus Minister Kamp van Economische Zaken tijdens het vorige kabinet Rutte II. Rutte III was vol enthousiast doorgegaan met het programma Beter Aanbesteden.Hoe gaat hij dat nu oplossen? Dat blijkt met een bundeling van kennis. Kennis voor het aanbesteden in het sociaal domein ligt nu verspreid bij PIANOo, Europa Decentraal, de Autoriteit Consument en Markt en de VNG en nog een Werkgroep Aanbesteden Jeugdwet. De Minister wil onder meer bezien of de huidige ondersteuning van PIANOo voldoende is of dat een bredere en meer praktijkgerichte gerichte helpdesk wenselijk is.

Europees Aankaarten. 

(plaatje linkt naar youtube clip) © Radiohead 1999

In het begin van de brief zei De Jonge al dat hij het probleem met aanbesteden in het sociaal domein wil aankaarten in Europa. Daarvoor heeft hij 3 aanknopingspunten:

  •  De Europese Agenda Stad
    Eén van de twaalf thema’s van de EU-partnerschappen onder de EU Urban Agenda die zich met de identificatie en aanpak van sociale opgaven bezighouden, betreft aanbesteden. De gemeente Haarlem is trekker van het partnerschap op dit thema, getiteld Innovative and Responsible Procurement.
  •  De evaluatie van de aanbestedingsrichtlijnen
    De Europese Commissie moet uiterlijk 18 april 2019 verslag uitbrengen aan het Europees Parlement en de Raad over de effecten van de huidige Europese aanbestedingsrichtlijnen op de interne markt. Het grensoverschrijdend plaatsen van overheidsopdrachten, de transactiekosten en onder meer de drempelwaarde (waaronder de drempelwaarde die geldt voor de verlichte aanbestedingsprocedure
    voor opdrachten in het sociaal domein) behoren tot die evaluatie.
  • Better Regulation
    EU-Commissaris Timmermans is belast met deze portefeuille. Zijn agenda voor betere regelgeving kent vier doelstellingen: (i) open en transparante besluitvorming, (ii) meer betrokkenheid van burgers en belanghebbenden bij besluitvorming en wetgeving, (iii) EU-beleid dat uitgaat van objectieve gegevens en rekening houdt met de gevolgen en (iv) minimale regeldruk voor bedrijven, burgers en overheidsdiensten. In deze doelstellingen herken ik factoren die sterk kunnen bijdragen aan het verminderen van de wrijving tussen de hierboven geschetste ratio’s.

En dan vatten we t nog maar samen, de brief is 9 kantjes en dan is er ook nog eens een heel rapport bij.

Het klinkt in elk geval allemaal niet zo eenvoudig toe te passen als dat Wethouder De Jonge ooit zei… afschaffen. Een mens kan veranderen in een jaar tijd. Je moet als politicus dan ook heel wendbaar zijn. Meestal valt dat samen met dat ze hun baard ineens laten staan. Dan lijken ze net een ander mens.

Bron:Kamerstukken II 2017/18, 34477 nr. 38

https://zoek.officielebekendmakingen.nl/kst-848430.html

Zie eerder:

De Jonge pleit voor afschaffen aanbesteden in de zorg

Weekendspecial: Wob-stukken Rol PIANOo decentralisatie sociaal domein

PIANOo in 2013: alternatief aanbesteden geen oplossing zorg aanbestedingen

EZ was al in 2013 op de hoogte van aanbestedingsspook sociaal domein

3A3: Aanbestedingsregels intrinsiek onuitvoerbaar

Je kan niet eerlijk kiezen: 13 redenen waarom Aanbestedingsrecht nooit gaat werken

2 thoughts on “De Jonge: “Aanbesteding werkt niet zo in de praktijk”

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *