Groenlinks Ede wil struik redden van struikocide na aanbesteding
Het is niet besloten in het aanbestedingsproces maar er waarschijnlijk toch een gevolg van. Vroeger, voordat in het groenonderhoud werd aanbesteed, bleven struiken namelijk weleens staan. Een struik kon toen ook groeien en zelfs uitgroeien tot een hele haag. Raadslid Judith Klostermann (GroenLinks) uit Ede vraagt zich af waarom al de struiken verdwijnen, in Ede. Zij heeft daarover begin deze week raadsvragen gesteld aan de gemeente Ede.
Want, en dat zou eigenlijk geen uitleg moeten behoeven, het is een zeer slechte zaak dat in Ede zo veel struiken verdwijnen. Niet alleen in Ede, maar door het hele land. Zo’n struik heeft allerlei biologisch nut, voor vogelnestjes, die weer op hun beurt daar plaagrupsen en muggen opeten, maar ook maatschappelijk, zoals dat wildplassers minder opvallen. We danken dit stukje goede onderzoeksjournalistiek aan de lokale krant Ede Stad. Die had er ook al verslag over gedaan. Zo kon aanbestedingsnieuws de raadsbrief terugvinden.
1. Bij een natuurlijke begroeiing horen een boomlaag, een struiklaag en een kruidlaag aanwezig te zijn. Hierdoor kunnen veel verschillende planten- en diersoorten tegelijk in een gebied leven en hun volledige levenscyclus voltooien. Er is zelfs nog een vierde etage mogelijk, wanneer er zowel een 2 etage met kleinere boomsoorten is (lijsterbes, vlier, hulst, berk, els, berk) als een etage met hoge bomen (eik, esdoorn, beuk, es). Vooral de lage boomsoorten leveren veel bessen en bloemen en dus gevarieerd voedsel op voor vogels en insecten. Wordt in Ede deze opbouw van drie tot vier lagen in de natuurlijke vegetatie nagestreefd?1. Bij een natuurlijke begroeiing horen een boomlaag, een struiklaag en een kruidlaag aanwezig te zijn. Hierdoor kunnen veel verschillende planten- en diersoorten tegelijk in een gebied leven en hun volledige levenscyclus voltooien. Er is zelfs nog een vierde etage mogelijk, wanneer er zowel een 2 etage met kleinere boomsoorten is (lijsterbes, vlier, hulst, berk, els, berk) als een etage met hoge bomen (eik, esdoorn, beuk, es). Vooral de lage boomsoorten leveren veel bessen en bloemen en dus gevarieerd voedsel op voor vogels en insecten. Wordt in Ede deze opbouw van drie tot vier lagen in de natuurlijke vegetatie nagestreefd?
Toch maar weer even een bespiegeling op waarom dit ook volgens Aanbestedingsnieuws door de aanbesteding komt en niet daar een toevallige bijkomstigheid van is. Kennis over de natuur wordt niet specifiek geworven, bij elke aanbesteding. Het gaat de inkoper om de opdracht, niet om de stakeholders belangen, hoe de opdracht wordt uitgevoerd, daar valt maar zeer beperkt eisen aan te stellen. Het kan wel, maar de bij het contract betrokken partijen moeten wederzijdse verwachtingen hebben die met elkaar overeenstemmen. De eisen die eraan gesteld worden, vloeien voort uit de logica van het project en deels uit de systematiek van de Aanbestedingswet. Kortom: Wat vorige keer gevraagd is. En nog wat social return van verstandelijk gehandicapten met een grasmaaier om aan het aanbestedingsbeleid te voldoen.Daarnaast zijn eenmaal gestelde eisen feitelijk in lood gegoten omdat gemeenten weinig mankracht over hebben voor contract management. Dat heeft als gevolg dat een opdracht nooit meer naar normaal-menselijke proporties wordt bijgestuurd maar alles blijft hangen in het idee dat van tevoren bedacht is, ook als dat nooit kan werken.
Dan speelt er daarna nog mee dat je ook de opdracht niet op performance mag gunnen. Verder zijn er maar beperkte selectie-eisen, want het ontbreekt aan materiële duurzaamheidscriteria om groenonderhoud op te beoordelen. De NEN heeft mooie technische normen maar voor milieu is zoiets er niet. Iedereen mag zichzelf hovenier noemen, de branche is ook niet zelfreinigend. Je kan niet de opdracht zomaar gunnen aan het best presterende hoveniersbedrijf want prestatie-inkoop nou dat is nog een heel leerstuk, dat kunnen we in dit artikel niet uitleggen. Kortom met alle ellende van het aanbestedingsproces is de persoon die weet van het belang van struiken, niet bij de inkoop betrokken en al was hij erbij betrokken, veel kon hij niet vragen en de kans dat er opvolging aan werd gegeven in het proces ná de aanbesteding is nihil. En zo zijn de struikjes dan ten dode opgeschreven. De linkerhand weet niet wat de rechterhand doet, das nog het makkelijkst om het uit te leggen.
Zo weet de nieuwe aannemer niet dat de vorige aannemer de struiken al gehalveerd heeft. In het Oosterpark vraagt de aannemer of hij het slib op de kant kan leggen. Ja, zucht een vermoedelijke jurist kortaf in de Nota van Inlichtingen. Nog drie jaar later is alles wat wordt aangeplant, daardoor dood, de wortels moeten door een ondoordringbare toplaag. Is het de liefde die ontbreekt? Genoeg mensen hielden zo veel van het park dat ze er alles aan geprobeerd hebben het te voorkomen, met bezwaarprocedures en demonstraties. Zij zaten -mede daardoor juist- niet op de positie om er ook maar iets aan te kunnen veranderen. De mensen die het wel schoppen tot de top van onze gemeentelijke politiek, zijn er veelal onverschillig over en zijn juist daardoor op de plaats gekomen waar ze zitten en hebben daardoor de beslissing genomen die ze genomen hebben. Dat rolt door de hele organisatie heen, want zo moeten bestuurlijke fouten met leugens verkocht worden en met niet werkende noodoplossingen opgepoetst. Er moet een verbindende factor zijn tussen die linkerhand en rechterhand, in de vorm van een brein. De kennis komt niet vanzelf bij elkaar. Een inkoper hoort dit soort eindjes aan elkaar te knopen.
Raadslid Judith Klostermann vraagt ook naar de aanbesteding in relatie tot de struiken en dan met name naar de eisen, en niet naar het resultaat. Ook daar doemt het inkopen met kennis probleem weer op.
2 In de aanbestedingen aan groenbedrijven staan heel veel middelvoorschriften: maaien en snoeien in vaste frequenties, met specifieke methoden en specifieke apparatuur. In de aanbesteding is het resultaat niet van belang. Wanneer de gemeente van bedrijf wisselt, is de continuïteit verloren en weet het bedrijf niet hoeveel struiken het vorige bedrijf al kortgeleden weg heeft gehaald, en gaan we van de helft naar een kwart van het groen. Is het mogelijk de hoveniers in plaats van gedetailleerde middelvoorschriften, lange termijn ecologische doelstellingen mee te geven voor de ecologische zones en het natuurlijk beheerde bosplantsoen? Bijvoorbeeld dat zij moeten zorgen voor een diverse habitat met drie of vier etages aan vegetatie (kruidlaag – struiklaag – kleine bomen – grote bomen)?
En dan hebben we ook nog de biomassa problematiek. Ook in Ede is een biomassa centrale en zulk soort struiken verdwijnen daar nogal eens in voor de Groenlinksers die graag “groene stroom” willen en 1 en 1 niet bij elkaar kunnen optellen. Toevallig is Ede nu net de plek waar Johan Vollebroek
,bekend als de man die het land de stikstofcrisis inleidde, al jaren tegen de centrale te hoop loopt. Vollebroek is na de stikstofzaak verder gegaan met de strijd tegen biomassa. Ongelijk kun je hem niet geven. Een bruinkoolcentrale is nog te preferen boven een verwoestijnde leefomgeving, anders was het Zwarte Woud door de communisten allang opgerookt. Is dat een aanbestedingsprobleem, niet op zich maar toch ook wel. Mensen blijven geloven in methodes die niet werken, als iedereen om hen heen dat ook doet. De inkopende gemeente is een Januskop met vele gezichten, waardoor het eindresultaat lang niet altijd rationeel is aan het oorspronkelijke doel. Ook dat zie je in de vragenstelling weerspiegeld. Hoezo speculeren over het nut van massaal verwijderen van struiken? Klossterman vraagt:
3. De indruk bestaat dat bij onderhoudswerkzaamheden vooral veel struiken worden verwijderd,
waardoor alleen bomen en gras overblijven. De ecologische functie van struiken is belangrijk voor
zangvogels, die op hun beurt helpen om plaagdieren als de eikenprocessierups, buxusmot en
steekmuggen onder controle te houden. Worden struiken gezien als een bedreiging voor de groei
van de bomen? Wat is het doel van het weghalen van zoveel struiken?
Dat lijkt toch te duiden op onzekerheid van de vragensteller. Geloof in jezelf. Er is geen doel voor het weghalen van zoveel struiken. Struiken mogen ook bestaan. Struiken zijn lief. Dat zei je net zelf al in vraag 1 met je kennis over kruidlagen en aantrekking van insecten en vogels, kennis die iedere havist moet hebben want ik leerde het daar ook in de 2e klas. Is er iemand die denkt dat struiken uitgeroeid moeten worden?
De eerder geschetste problemen met aanbestedingen leiden ertoe dat het aanbestedingsproces als een zwaard van Damocles boven de struiken hangt, in afwachting tot iemand de verantwoordelijkheid neemt dat zwaard weg te nemen. Het geldt helaas alleen niet alleen voor struiken. Ook glazenwassers zijn sluitpost in een onderhoudscontract. En gevelreinigers. En monumentaal-houtbewerkers. En Uitzendkrachten webredactie. En monumentale houten bruggen.
Alles van waarde is zo weerloos dat het al wel geslachtofferd is, door dat aanbesteden. Gelukkig kunnen de struiken inmiddels op sympathie rekenen. Bij de grootschalige renovatie van een van Nederlands oudste en tot dan toe mooiste parken, het Oosterpark in Amsterdam, werd het nog door GroenLinks verdedigd. In verband met de “zichtlijnen” en de maatschappelijke veiligheid. Daarvoor suggereert Klostermann ook een oplossing:
4. Soms hebben bewoners een onveilig gevoel door de aanwezigheid van struiken. Is het mogelijk om in zo’n geval de struiken niet weg te halen, maar er juist extra struiken met doorns te plaatsen (braam, wilde roos, sleedoorn, meidoorn) zodat het plantsoen ondoordringbaar wordt voor kwaadwillende personen en nog steeds een goede ecologische functie kan vervullen?
Voordelen heeft het natuurlijk ook. Zo hoef je je nooit meer af te vragen wat er door het struikgewas ruist. Daar in Amsterdam bleef het er niet bij het Oosterpark.En wie was dat nou, die het startsein gaf voor de renovatie, wethouder Ozutok van Groenlinks? Net ten tijde van de renovatie was er een hele rare putsch ten gunste van D66 in dat stadsdeel, waarna in Oost geen gemeenteraad meer was. Kennelijk was de kaalslag een doorslaand succes en het blijft gewoon maar doorgaan met dat aanbesteden en struiken uit de grond rukken. In elk geval hoeven de angstige mensen van deze rhodondendrons niet veel te vrezen.Hier kunnen enge mannen niet achter schuilen. En ook in het Amsterdam van Groenlinks komt de struik en niet alleen de struik er bekaaid bij af. Aan cynisme over wie er ook weer achter biomassa stond en wie er ook weer op het idee kwam verstandelijk gehandicapten hoveniers-vakwerk te laten uitvoeren… het maakt niet uit. Het gaat erom datgene te doen ter bescherming van de struik wat nodig is en soms begint verzet met het stellen van een vraag:
In de vervolgvragen gaat Klostermann nog gedetailleerd in op de soorten struiken en dieren die daarvan profiteren. Het is niet erg van belang voor Aanbestedingsnieuws, maar toch wel weer opvallend dat de onderwerpen allemaal al eens voorbij zijn gekomen. Vraag 7 gaat over maaibeheer.
7. Kunnen in Ede gebieden aangewezen worden waar gras maar eens in de 2 jaar wordt gemaaid? Dit om een leefgebied te bieden aan in de grond levende insecten zoals sluipwespen?
Maaibeheer, kan dat eens in de 2 jaar, ten gunste van over de grond kruipende instecten “zoals de sluipwesp”. Ja, zoals de sluipwesp, maar ook zoals de teek, en daar had Aanbestedingsnieuws heel in het begin al eens over geschreven, toen diverse gemeenten besloten op laagste prijs het gras maar helemaal niet meer te maaien. Er moet gewoon echt goed over de beplanting nagedacht worden. En dat probleem is wel veroorzaakt door alles maar aan te besteden. Het is niet op te lossen door op te houden met aan te besteden.
10. In de onderhoudsinstructies van de aanbestede werken staat nu dat de hoveniers eens per jaar zwerfafval moeten verwijderen. Kan die frequentie omhoog naar bijvoorbeeld 4x per jaar? Dit wordt gecompenseerd doordat ze veel minder vaak hoeven te snoeien
Snoeien, daar hadden we het ook ooit over. Snoeien, dat hoeft nooit. Ja, toch wel, bij fruitbomen. Voor de rest is het alleen uit mens-gerelateerde redenen dat er gesnoeid wordt. Kortom er moet gewoon goed over nagedacht worden. Die kennis moet men hebben, dat houdt in dat men ook de waarheid moet zoeken En dat moet dan ook nog zodanig gedaan worden en naar die waarheid gehandeld. Is dat nu zo moeilijk? Aangezien nog steeds veel mensen moeite hebben waarheden onder ogen te zien, is dat ook echt heel moeilijk. Wat is afgebroken door te gaan aanbesteden, is niet zomaar in een dag hersteld.
En dat kan alleen als je de kennis in huis hebt en die persoon ook in staalt stelt zijn werk goed en effectief te doen. Wie is verantwoordelijk voor de ecologische kennis in de organisatie en wordt die kennis afdoende benut in het inkoopproces? Wordt er een gemeentelijke ecoloog betrokken bij het contract management? Als het spaak dreigt te lopen, wie mag er op basis van een gut feeling aan de bel trekken?
https://www.parool.nl/amsterdam/aannemer-richt-ravage-aan-in-diemerpark-alles-is-gesloopt~be711e97/
LCC-methodiek Ruyten Instituut redt bomen van aanbesteding
3A3: Aanbestedingsregels intrinsiek onuitvoerbaar
3a3: aanbestedingsregels oorzaak puinhoop Gelders regiovervoer
Roltrap naar de maan in Utrecht
Waarom je niet alle kennis kan inkopen