Zakelijk belang OMT gevrijwaard door nieuwe EU Corona Staatssteunregels
FTM heeft ontdekt in een zeer lezenswaardig en degelijk onderzoek, dat OMT-lid Kluytmans zelf ook belanghebbende is bij Covid-19 gerelateerde testopdrachten die verstrekt worden. Dat blijkt te zijn via het -niet door hem gemelde- bedrijf Microvida, dat medische tests uitvoert op commerciële basis. Microvida blijkt een microbiologisch laboratorium te zijn dat werkt op commmerciële basis. Het lab is opgericht door Bravis ziekenhuis, het Amphia ziekenhuis en ZorgSaam.
Het bericht zelf moet ontzettend zuur zijn voor alle inkopers die zo hun best doen om aanbestedingen zo doelmatig en rechtmatig mogelijk uit te zetten. Het moet toch best rot zijn als je een jaar zit te wachten op nieuwe balpennen omdat dat met een aanbesteding moet, je versleten bureaustoel pas vervangen wordt als het met een aanbesteding meekan, al die aanbestedingen niet af komen omdat je nu eenmaal niet alles kan oplossen met een percelenregeling en een inkoopadviesbureau, en dat je dan leest in Follow the Money, dat leden van het OMT een zakelijk belang hebben bij de gegunde opdracht.
Zet die rancune aan de kant, want voor zorginkopen was nu juist de Corona spoedinkoop Mededeling van de Europese Commissie bedoeld. Er is immers sinds april dank zij de overijverige Frans Timmermans lex specialis wetgeving op gebied van aanbesteden en covid-19, juist op het gebied van zorginkopen, in de vorm van een Mededeling van de Europese Commissie en een bijhorende Commissie-richtlijn. Het is daarom niet zomaar 1,2,3 te zeggen of de opdracht zonder aanbesteding in de markt kan worden gezet. Zie onze berichtgeving daarover destijds: EU Commissie flexibiliseert staatssteun regels om Corona
De Tweede Kamer wist er overigens ook al van. Aanbestedingsnieuws vond de naam Microvida terug in de bijlage bij Kamerstukken II 2020/2021, 25295 nr. 656. Daarin vonden we het volgende:
RIVM en VWS hebben op basis van technische validatie en potentiële beschikbaarheid 5 antigeensneltesten geselecteerd voor klinische validatie in Nederland (BD Veritor, Quidel, Abbott Panbio, Roche / SD biosensor F test; zie ook bijlage 1). Hiermee wordt geschiktheid beoordeeld voor diagnostiek. Dat kan zijn voor inzet in teststraten, maar ook bijvoorbeeld bij huisartsenposten en spoedafdelingen. Hiervoor worden bij UMCG, UMCU, Microvida, RIVM en Erasmus MC, in samenwerking met GGD’en, testen vergeleken met de PCR. In Rotterdam wordt de antigeentest uitgetest in de routine van de teststraat met een eenvoudig mobiel laboratorium, waarbij ook wordt gekeken naar gebruiksgemak, veiligheidsaspecten voor degene die de test uitvoert, doorlooptijden en mogelijke gevolgen voor logistiek als de antigeentest in de teststraat zou worden uitgevoerd.
Over die antigeensneltesten was ook al eens een kamerbrief van Minister de Jonge van 14 oktober 2020 met de stand van zaken. Dat is kenneliijk geen substituut voor de PCR-testen met de -volgens sommigen- dubieuze betrouwbaarheid.
https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2020/10/14/advies-antigeensneltesten
De bijlage is in elk geval opgesteld door het 80e OMT, op 12 oktober 2020 en meldt:
Nadelen van de antigeensneltesten zijn dat het afnemen van de monsters en het inzetten en aflezen van een test in totaal meer personele inzet en
tijd kost dan bij een PCR-test, waarbij het tijdstip van aflezen nauw luistert. Ook kan de uitslag fout-negatief zijn bij een lage viral load (hoge
Ct-waarde). De betrouwbaarheid van de testen bij a- of presymptomatische personen moet nog onderzocht worden. Omdat voor antigeensneltesten dezelfde swabs nodig zijn als voor de moleculaire diagnostiek, zijn de huidige sneltesten minder aantrekkelijk voor zelfgebruik tenzij validatie op zelf afgenomen swabs of speeksel goede resultaten laat zien. Er blijft dus een afname- en testlogistiek nodig
Kortom die antigenentest is bewerkelijk. Minstens net zo bewerkelijk als de PCR-test. En dan is het uurtje factuurtje? Dat kan dan nog aardig oplopen, helemaal als je de opdracht aan jezelf verstrekt. In elk geval vonden we verder in de bijlage dezelfde passages als in de eerdere brief. Microvida wordt ingezet bij antigeensneltesten. Zie verder: http://www.aanbestedingsnieuws.nl/eu-commissie-flexibiliseert-staatssteun-regels-om-corona/
Het is mogelijk om de algemene termijnen voor een aanbesteding aanzienlijk te verkorten in geval van spoed. Dat is niet nieuw, maar de Europese Commissie bevestigt wel dat COVID-19 als reden voor die spoed kan worden aangemerkt. Zo kan dan de termijn voor de openbare procedure (normaal minimaal 45 dagen, artikel 2.71 Aw) worden ingekort tot 15 dagen (art. 2.74 Aw).
We vonden de naam Microvida in elk geval niet terug op TenderNed. Moet een opdracht aan het lab door het OMT (als onderdeel van het RIVM) dan niet aanbesteed? Dat is moeilijk te zeggen, dat hangt sterk af van het onderwerp en de waarde van de opdracht en daar is geen transparantie over. Maar de Europese corona-staatssteun is inderdaad flexibeler. De vraag blijft dan ook waarom geen transparantie is betracht bij de inkoop, om welke opdrachtwaarde het nu precies gaat en wat de precieze advisering luidt. Met een antigeensneltest moet je er natuurlijk ook geen antigeenlangzaamtest van willen maken door er een procedure in Straatsbrug bij het Europese Hof van Justitie te voeren over de precieze uitvoeringsregels van de inkoop.
De Clerq Advocaten concludeert dat het in geval van uitzonderlijke spoed mogelijk is om de opdracht direct te gunnen zonder procedure. Het lijkt de redactie van Aanbestedingsnieuws dat dat in dit geval ook gebeurd is. Zie ook: https://www.declercq.com/kennisblog/aanbesteding-overslaan-vanwege-covid-19/ Of dat ook kan? Nou, je moet maar net goede relaties hebben met Frans Timmermans. Want de Europese Commissie is degene die beslist over het aanhangig maken van een eventuele inbreukprocedure. Het kwam op Aanbestedingsnieuws in elk geval over als Karma voor de 33.000 staatssteun voor volkshuisvesting beschikking waarbij toenmalig Minister Plasterk over het hebben van sociale huurwoningen moest onderhandelen met VVD EU Commissaris Neelie Kroes.
Helemaal fruitig is de opdracht zeker niet. Aanbestedingsnieuws kwam er al eerder achter dat er weinig ondernemersriscio in de verstrekte opdracht was meegegeven. Daarbij bleek dat er ook afnamegaranties waren verstrekt in de aanbesteding, ten bate van de laboratoria. Wanneer te weinig test monsters worden aangeleverd, kunnen die worden verstrekt uit België, zodat de laborant niet met overtallige kits blijft zitten. Blijkens de bepaling is de afname gegarandereerd met 1000 monsters per maand. Nog wat sterker: een dierenarts, kennelijk van het RIVM, had het complete business model voor het meten van die tests al in kaart gebracht, compleet met break even point. Dat is een ambtenaar die ondernemerswerk zit te doen? Follow the Money rekent het ook nog even na in het eerder genoemde artikel. Opvallend interessant ja. Zo kan Aanbestedingsnieuws ook winst maken.
Dat maakt het natuurlijk allemaal niet minder opmerkelijk dat de OMT-raad uit maar liefst 2 leden met een zakelijk belang bij de opdrachtverstrekking bestaat. Dat is hoe dan ook in strijd met de eigen beleidsregels.
Rijksbeleid op het gebied van integriteit bij inkopen bestaat in ieder geval uit
Integer inkopen Rijksoverheid
Het Rijk moet bij inkoop van diensten en goederen in ieder geval:
*transparant inkopen. Het inkoopproces moet begrijpelijk en duidelijk zijn;
* objectief zijn en niet discrimineren;
* alleen redelijke eisen stellen die in verhouding staan tot de opdracht (proportionele eisen).
Dat je er bij de Europese Unie mee weg kan komen, wil natuurlijk nog niet zeggen, dat het dan netjes is. Netjes, in de zin van Value for Taxpayers Money. Voor zover nog van nut bij de ethische beoordeling over het verstrekken van opdrachten volgens je eigen advisering; hierbij de meest recente Inkoop Gedragscode van december 2019, altijd nuttig natuurlijk, voor alle inkopers:
https://www.pianoo.nl/sites/default/files/media/documents/Gedragscode_Integriteit_Rijk-december2019.pdf