Veel aanbesteding in Jaarverslag Politie, maar geen Amber Alert

De politie heeft zijn Jaarverslag van 2020 gepubliceerd. Daarin komen meerdere inkoopprocessen aan de orde, opvallend veel aanbestedingsnieuws in vergelijking met andere inkopende overheden. Met een inkoopbedrag van circa 2,25 miljard euro – bijna vijfendertig procent van de totale begroting – is de politie een van de grootste aanbestedende diensten in de publieke sector. Toch wordt er zelden proactief over bericht, en moet je hemel en aarde bewegen om de aanbestedingsinformatie uit het ECommerce platform te halen.

Hoewel zowel landelijke media als Aanbestedingsnieuws veel over mislukte aanbestedingen heeft bericht, is de politie erg te spreken over de ontwikkelingen in inkoop. Er zijn kennelijk 25 “hoogwaardige inkoopprofessionals” nieuw verworven, om al deze aanbestedingen uit te schrijven.

Deze inkoop omvat allerhande soorten
producten en diensten: van motorhandschoenen en kantoorartikelen tot voer- en vaartuigen, helikopters, drones, geweldsmiddelen, consultancydiensten en bouwwerken. Het leveranciersbestand bevat meer dan zestienduizend actieve leveranciers. Zij leverden in 2020 een breed assortiment aan producten en diensten aan de politie. De in 2019 opgerichte Dienst Verwerving is ervoor verantwoordelijk dat al deze inkopen rechtmatig en doelmatig zijn en op een transparante en objectieve manier vanuit de markt worden betrokken.

De inkoopfunctie bij de politie ontwikkelde zich de laatste jaren goed. Dat blijkt uit de kwaliteit van de vele aanbestedingen per jaar, uit de afname van zowel het aantal aangespannen kort gedingen als uit de omvang van de financiële onrechtmatigheid en uit het feit dat de inkoopprocessen in de basis op orde zijn. De politie investeert fors in de verwervingsorganisatie en de daarin werkzame medewerkers en dat betaalt zich uit. In 2020 is het gelukt om ruim 25 hoogwaardige inkoopprofessionals aan te trekken.

In 2020 zijn de eerste categorieplannen opgeleverd. Per groep van producten en diensten wordt een categorieplan/strategie opgesteld. Hierbij komt niet alleen de inkoopvraag in het hier en nu aan de orde, maar
plaatst het korps deze behoefte in het perspectief van de voor de politie van overmorgen geformuleerde doelstellingen. Daarbij is het de rol van de inkooporganisatie om – in nauwe samenwerking met de interne
opdrachtgever – een gemeenschappelijke ontwikkelagenda te formuleren. Die moet helder maken wat het korps de komende jaren voor de specifieke categorie gaat doen in termen van productontwikkeling, duurzaamheid, marktbenadering, integraliteit, etc. De categorieplannen streven naar de totstandkoming van een strategisch perspectief voor de komende drie à vijf jaar in relatie tot de betreffende categorie producten en diensten.

Aanbesteding mislukt

In het jaarverslag is een cryptisch zinnetje opgenomen over een mislukte aanbesteding. De inkoopeisen matchten niet met de markt. Gaat dit over c2000? U mag het zeggen.

Om de politie in staat te stellen om eenvoudiger verkregen beeld en geluid te kunnen hanteren in het operationele proces, heeft in 2020 een aanbesteding plaatsgevonden. Geen van de inschrijvers bleek echter te voldoen aan de gestelde eisen. Daarom is het eisenpakket, ook in overleg met andere partijen in de strafrechtketen, geëvalueerd, zodat begin volgend jaar hopelijk wel een passend product kan worden aangeschaft.

Innovatieve inkopen

Wat is sensing en waarom is er geen Nederlands woord voor? Het gaat over het gebruik van sensoren en als je dit artikel (Sensing en publiek-private samenwerking TVP 78/7/16, 2016) leest gaat het blijkbaar gewoon om cameratoezicht. Kennelijk is de politie bezig bezoekers in het centrum van Roermond te monitoren, ook op social media. Op het Stratumseind in Eindhoven, het bekende uitgaansgebied, was ook al zo’n sensing proefproject met cameratoezicht. Dat was in 2016. Daarbij rijst bij Aanbestedingsnieuws een beetje het beeld, dat het aantal “proeftuinen” zich in zo ‘n hoog tempo zo veelvuldig opvolgt, dat het betreffende in te kopen product niet meer innovatief is maar al lang op de markt. Wordt hier de aanbestedingsplicht ontdoken? Al geven we toe dat het in Roermond soms lijkt of de tijd heeft stilgestaan, camera’s zijn er toch ook al weer sinds 1826.

Tegen het cameratoezicht in Roermond heeft Amnesty nog nota bene tegen gewaarschuwd, met name vanwege het algoritmisch ethnisch profileren. Dat is misschien ook wel iets om mee te nemen als het gaat om de eisen bij zo ‘n aanbesteding. Dat klinkt flauw, zoals veel BLM-achtige thematiek, maar het is echt een serieus probleem. Bekend zijn de testjes met 2 vergelijkbare afbeeldingen waarbij een uitlijningsprogramma steevast de zwarte gezichten niet herkent en daarom wegsnijdt bij het automatisch verkleinen.

In Amerika wordt dat surveillance racisme erg hoog opgenomen. Het heeft niet alleen mee te maken dat toezichthouders die de beelden uitlezen, ook onbedoeld op kleur letten, algoritmes doen dat Maar die zijn daar niet of nauwelijks op aan te passen, met name bij gezichtsherkenning van donker gekleurde vrouwen. Die worden sneller verwisseld voor anderen. Er is daar in de VS ook een wet aangenomen waarmee bedrijven zulke raciale verschillen in algoritmes moeten bestrijden, de algorythmic accountability act..

Het jaarverslag meldt:

Op het gebied van sensing worden verschillende proeftuinen uitgevoerd. Een daarvan is in Roermond. Hier wordt de informatie van automatische nummerbordherkenning (ANPR) (samen met berichten op social media en camerabeelden) gebruikt om het bezoek aan het centrum te monitoren. Daarnaast zijn er proeftuinen in Amsterdam en Den Haag gestart. Op het gebied van Smart City is een visie ontwikkeld voor de manier waarop de politie de komende jaren aansluit op de ontwikkelingen, in het bijzonder op de nationale Smart City NL Strategie. Het bevat de strategische focus, de randvoorwaarden en de structuur om dit te organiseren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de kennis en voorzieningen van het programma Sensing.

[…]

Ook bodycams zijn onderdeel van de digitale transformatie. Op dat vlak heeft de politie in 2020 de specificaties opgesteld voor de aanschaf van bodycams en vervolgens aanbesteed. Ook is de IV-dienstverlening, 2018 rondom het gebruik van bodycams opgebouwd. In oktober heeft het basisteam in Utrecht als eerste de nieuwe bodycams in gebruik genomen. In de rest van 2020 hebben nog 21 teams verspreid over 18 locaties de nieuwe bodycams in gebruik mogen nemen.

Werken de bodycams met gezichtsherkenning? Werken de camera’s in Roermond met gezichtsherkenning? Is het bekend dat deze technologie zulke raciale verschillen maakt zonder dat dat daar bewust is in geprogrammeerd? Dat gezichtsherkenning niet goed werkt en zwarte gezichten niet herkent, dat is ook echt verkeerd en Twitter heeft daar zijn excuses vorig jaar voor aangeboden. Das leuk excuses, maar als het gaat om een verkeerd uitgelijnd opsporingsbericht heb je er weinig aan. Dat is dus ook heel belangrijk om mee te nemen in de software voor kindvermissingsalerteringen. Het is niet zo best als door onbedoelde patroonsherkenningsfouten in software, verdwenen zwarte meisjes minder hard worden opgezocht.

Kortom dat is nu echt iets, om zoiets over te laten aan een professionele uitgever die dit soort trends op de voet volgt en software ontwikkelingen snel kan aanpassen, zoals Amber Alert, dat het niet het quasi inhouse DICTU het wiel opnieuw laat uitvinden om automatische gezichtsherkenning ook op Burgernet te krijgen. Over gezichtsherkenning, dat is bij Burgernet nog prematuur. Vooralsnog hebben ze deze 21 mei 2021 de dato dat we het schrijven, nog steeds geen afbeeldingen, bij Burgernet opsporingsberichten: dus valt er weinig aan te verknoeien. En oh ja, alle kranten stonden er bol van, dat de politie de samenwerking met Amber Alert verbreekt, aan de leverancier een aanbesteding belooft, tegen de Tweede Kamer laat doorschemeren dat er geen aanbesteding komt en dat de politie verder wil met dat Burgernet dat dus nog niet eens afbeeldingen vertoont. Afbeeldingen mensen…we schreven er al eerder over, geen afbeeldingen, dat is telnet 1986 revisited. Over Amber Alert of de aanbesteding kindvermissingsalertering, staat echter GEEN WOORD in het jaarverslag.

Elektrificatie

Aanbestedingsnieuws berichtte nog over de elektrische fietsen waar de politie een aanbesteding voor had gedaan. Zie onder meer: Accell / Koga wint aanbesteding elektrische politiefietsen Dat zat nog vers in het geheugen maar bleek eind 2019 te zijn. Een verschijnsel wat je ook wel hebt met “moderne liedjes” van die rotherrie van Alicia Keys of zo, die dan toch weer decennia oud waren, terwijl je de illusie was toegedaan dat dit vorige week nog in de top 10 stond.  De politie denkt er trouwens anders over, en stelt dat het in 2020 was. Maar hoe weet Aanbestedingsnieuws dat dan in 2019 al?  Wonderlijk. En een tip voor alle andere inkopers, kijk eerst of je ergens in je kantoor veilig die dienstfietsen kan opladen, voordat je ze inkoopt.

Voor het domein Vervoer is de Routekaart Verduurzaming Vervoer opgesteld om de CO2-uitstoot van de afgelegde kilometers te halveren. Dit betreft zowel dienstreizen als woon-werkvervoer. In 2020 zijn de eerste
elektrische fietsen, speedpedelecs en elektrische voertuigen aanbesteed en werd onderzocht of de politie haar gebouwen kan voorzien van laadpalen.

Dan waren nog een aantal kleine puntjes interessant:

Klachtenmeldpunt

Het Klachtenmeldpunt Inkoop van de politie ontving volgens het jaarverslag in 2020 elf klachten.  Daarvan waren er volgens het verslag zes daadwerkelijke klachten en vier vragen over een lopende aanbesteding. Bij de klachtenafhandeling hanteert de politie een strikte scheiding tussen de medewerkers die betrokken waren bij het inkooptraject waarop de klacht betrekking heeft en het speciaal daartoe te formeren Klachtenbehandelteam dat zich erover buigt. Politiemedewerkers waken er stringent over dat zij zo min mogelijk formeel juridisch reageren. Zij zetten maximaal in op transparantie en trachten de klacht te bekijken door de bril van de klagende partij.

MVI

Bij de politie maakt maatschappelijk verantwoord inkopen sinds 2017 deel uit van het strategisch inkoopbeleid. Voor zover relevant bij aanbestedingen ligt het accent op het terugdringen van milieubelasting en – in bepaalde
toeleveringsketens – het respecteren van de mensenrechten. In de lijn van het regeerakkoord zet het korps in op het opnemen van aanbestedingseisen die bijdragen aan de reductie van CO2-uitstoot. Daarnaast wordt voor
zover mogelijk social return in aanbestedingen meegenomen.

Aanbestedingscommissie

In 2020 bestond de aanbestedingscommissie van de politie vijf jaar. De aanbestedingscommissie is samengesteld uit experts die binnen en buiten politie werkzaam zijn en daardoor vrijelijk en onafhankelijk advies
kunnen uitbrengen over aan hen voorgelegde aanbestedingen. Sinds medio 2015 heeft de commissie 428 adviezen en 246 aanbevelingen uitgebracht die bijdragen aan de kwaliteit van politieaanbestedingen. Uit de
evaluatie van het functioneren van de aanbestedingscommissie blijkt dat alle betrokkenen van mening zijn, dat de 79 commissie grote toegevoegde waarde heeft voor de politie, het leervermogen van de organisatie op dit vlak
versterkt en het risico op ongewenste uitkomsten van aanbestedingen verkleint.