EU Briefing: Aanbestedende diensten doen nog niet groen en innovatief genoeg – Aanbestedingsnieuws

EU Briefing: Aanbestedende diensten doen nog niet groen en innovatief genoeg

De Europese Commissie afdeling Interne Markt heeft een Briefing gepubliceerd waarin -even gechargeerd gesproken- staat dat Alle Schuld bij de aanbestedende diensten ligt. De Aanbestedingsregels werken prima aldus de Europese Commissie, maar de overheden maken nog niet genoeg gebruik van innovatief, duurzaam en pre-procurement inkopen. Het is een brief van 12 kantjes en hij is nog niet vertaald. Het meeste is al wel bekend, het gaat over duurzaam, innovatief en precommerciéel inkopen.

De brief is opgesteld door dhr. J. Ferrer van het DG voor Interne Policies. De vraag was hoe het aanbestedingsraamwerk bijdraaagt aan de circulaire economie. De briefing is niet vrijwillig, maar aangevraagd door het IMCO committee. Die Committees zijn vergelijkbaar met onze vaste kamercommissies. Op 4 mei a.s. is hun eerstvolgende vergadering.

©EU 2020

Het acroniem IMCO staat voor Internal Market and Consumer Protection, dat is een soort “Ministerie” van de EU, dat verantwoordelijk is voor de Interne Markt en consumentenbescherming. De Committee is dus een groep parlementsleden die parlementair toezicht houdt op dat stukje van de Europese Commissie. De IMCO committee zegt zelf verantwoordelijk te zijn voor het legislatief overzicht en de “scrutiny” (nauwkeurig onderzoek) van de Europese regels over de interne markt, en dus ook de aanbestedingsregels.

Volgens de Europese Commissie is Aanbesteden een essentiëel element voor de doelen van het Parijs Akkoord en de zero emissie doelstellingen uit de Green Deal van Frans Timmermans. Als voorbeeld van zo’n duurzame aanbesteding wordt gegeven: de, onze Nederlandse A6. Daarmee omhelst de Europese Commissie blijkbaar de duurzame klucht die het project inhield. Het hele project wegverbreding a6 was alles behalve groen en duurzaam. Ja het asfalt van de wegverbreding naar een tienbaans weg was misschien duurzaam, maar dat er daarvoor 31 hectare bos is omgehakt, dat was niet zo duurzaam. Dubocalc dat noemt het akkoord ook in de tabel met grote successen. Dubocalc is dus gebruikt onder meer voor de behoorlijk onduurzame en niet groene 10 baans weg de a6. Dat meet helemaal niet wat de gevolgen zijn van het omhakken van bossen of het gevolg van een enorme wegverbreding. Het kijkt alleen naar van het project zelf, de wegaanlegging. Daarmee is vastgesteld dat het project zelf heel duurzaam was omdat er allerlei duurzame materialen werden gebruikt.

De brief heeft ook nog suggesties voor de toekomst, zowel voor de Europese Unie als voor de lidstaten.

More work needs to be done at EU level to better define how to introduce circular economy considerations, this will also have to include tools for effective monitoring of the responses by suppliers.

Klik hier voor de briefing

Conclusie Aanbestedingsnieuws

Je moet er een beetje diplomatiek voor kunnen lezen, om de fijngevoeligheden uit de taal van Europese instellingen te halen. Dat is eens te meer zo met deze briefing. Op zich al interessant dat een briefing al begint met de stelling dat de regels werken en aan wie het ligt dat het dan toch niet of zo min mogelijk gebruikt wordt, in elk geval niet degene die de regels heeft opgesteld. Dat is best raar. “De regels werken gewoon”. “Hoe komt het dan dat niemand er gebruik van maakt.” “Ja dat komt niet door ons, dat is omdat de mensen die zich aan onze regels moeten houden, nog niet genoeg gebruik maken van de uitzonderingen op die regels. We gaan die nu nog duidelijker uitleggen”

Een keiharde whodunnit schuldvraag, leest Aanbestedingsnieuws in die briefing. Hoe komt dat nou, zelfremmende politiewagens? Nou dat komt omdat de politie nog niet genoeg gebruikt maakt van innovatieve, duurzame en en precommerciele aanbestedingstrajecten. We kunnen ons de reactie van een denkbeeldige oom agent wel voorstellen. “Duurzame en Innovatieve politiewagens. Hoe had de EU dat voor zich gezien? Wil de Europese Unie soms een zelfontbrandende elektrische Tesla politiewagen? Doet de EU dat soms thuis ook?” Nou de EU doet dat dus thuis ook niet. Zo hoeft de Europese Commissie bijvoorbeeld juristen niet duurzaam en innovatief in te kopen. Je kan de EU wel iets verwijten maar de EU is, wat we er zelf van gemaakt hebben. Vooruit kijken naar hoe het dan wel kan, is het enige wat erop zit.

Hoezo de A6 een voorbeeld van groen en duurzaam inkopen? Die schone schijn? Dat wil je niet voor de rest van Europa, een soort kaalslag en grote verwoestijning van alle bermen en bossen in de buurt van een snelweg, die dan zogenaamd heel groen is want het asfalt is van biobased tofu. Veel andere successen worden niet genoemd. De drie voorbeelden zijn allemaal ontleend aan de Procura+ netwerk . Ook nog een beetje belegen, de a6 was in 2016. De Public Health Wales was zo’n succes dat ze daar maar de hele EU zijn gaan verlaten. Het Belgische voorbeeld uit 2013 was een beetje onduidelijk, voor monitoring van inkopen die in 2020 voor 100% duurzaam moeten zijn.

Helaas wordt de aanbesteding nog steeds omhelsd. Nationale lidstaten moeten hun inkoop nog weer verder professionaliseren, zo eindigt de briefing, met verificatie en monitoring tools. Bovendien moeten lidstaten overwegen om een Centraal Inkoop Orgaan in te richten, voor de coördinatie en om de skills te ontwikkelen. Bovendien moeten de lidstaten gaan werken met Buyer Groups en leveranciersnetwerken. Volgens de Europese Commissie is dat de beste manier voor het MKB om aansluiting te vinden bij de overheidsopdrachten. Wartaal dus want het MKB gaat niet uren aan overlegtafels zitten om een heel klein opdrachtje binnen te halen. Wil je duurzame en innovatieve broodjes voor het hele bedrijf? Je komt maar langs, achteraan in de rij sluiten en anders pech. Maar er zit nog wel hoop in.

Keurmerken

Het einde van de briefing is nog wel sympathiek, toekomstgericht en haalbaar. Daaronder is ook de noodzaak meer werk te maken van keurmerken, gefaseerd en met verplichte monitoring en milieucriteria/normen voor Green Public Procurement. Het CE keurmerk is niet groen. En de groene keurmerken die er zijn, zijn niet Europees geharmoniseerd, maar een weinig transparant allegaartje van particuliere initiatieven.

Dat is ook wel interessant, omdat een van de eerste Europese cases in de Interne Markt, het Succhi di Frutta-arrest, het keurmerken te moeilijk heeft gemaakt. Dat volgt al uit de uitspraak HJEG 12-3-1987, Commissie t. Duitsland, 178/84. Daarin werd een of ander soort kirsch-achtig Frans bier in Duitsland geweigerd omdat het in strijd was met het Reinheitsgebot, een wettelijke bepaling waarin dan stond dat bier bestond uit water, hop en vooral geen additieven. De Europese Commissie had Duitsland daarop in gebreke gesteld. Duitsland beriep zich daarbij op het belang van de volksgezondheid, al wordt dus in de uitspraak niet duidelijk wat de Duitse overheid precies vreest, of de toxiciteit nu is ingegeven met de enkele kersensmaak of fluoriserend kraanwater of iets dergelijks. Duitsland komt namelijk niet met bewijs. De Europese Commissie concludeert daarin:

Wanneer de Bondsrepubliek Duitsland zich tegen de invoer ervan wenst te verzetten, staat het volgens de
Commissie aan haar te bewijzen, dat het betrokken bier schadelijk is voor de gezondheid.

Daarmee is het landen ontnomen om een keurmerk wettelijk vast te leggen, dat werd algauw gezien als non-tarifaire belemmering van het handelsverkeer, dat klinkt een beetje abstract maar dat is een Europeesrechtelijke nono. Met de douaneunie moeten alle waren intern verkrijgbaar zijn. Daarmee zijn keurmerken vaker particuliere initiatieven en vaak beperkt grensoverschrijdend. Dat heeft ook alle gevolgen voor de toegevoegde waarde van die keurmerken. In Max Havelaar hadden mensen een rotsvast vertrouwen. Helaas, ook dáárvan heeft het Europese Hof een afkeurend stempel gegeven, met de Max Havelaar uitspraak. In een uitvraag naar koffie mag je niet vragen om Max Havelaar koffie want je mag alleen vragen naar de onderliggende eisen .

Er zit dus een duidelijke frictie tussen het concept non-tarifaire belemmering en dat overheden aan aanbestedende diensten alleen keurmerken mogen opleggen als die ofwel niet-particulier zijn ofwel open eisen hebben en dat die eisen worden overgenomen. Je mag dus op basis van het non-discriminatiebeginsel niet aanbestedingsrechtelijk gezien naar het keurmerk vragen maar alleen naar de open normen. Maar je mag je ook niet verzetten tegen de invoer via een norm in de wet, zonder in casu aan te tonen dat de norm wordt overschreden. Keurmerken moeten maar ze mogen dus niet. Doet ons denken aan Aanbestedingsrecht in het algemeen. Het zou allemaal wel kunnen, als er een uniforme materiële Europese norm was, maar daar ontbreekt het dus steeds aan.

Aanbestedingen

Aanbestedingsnieuws herhaalt daarom maar eens de stelling van uitgever en aanbestedingsjurist, 3a3 directeur mr. drs. S.M. Ploeg dat de huidige aanbestedingsregels intrinsiek niet kunnen werken. Dat heeft Aanbestedingsnieuws nu al oeverloos vaak gezegd maar herhaling is de moeder van de wetenschap. Inkoop is intrinsiek discriminerend, in de zin van onderscheidend, dat is inherent aan een vrije markt, waarin keuzes van aanbieders zijn. Inkopen op basis van het gelijkheidsbeginsel, dus een keuze maken zonder onderscheid te maken, kan alleen a-select, komt neer op blind kiezen en dat houdt in: niet of alleen bij toeval doelmatig inkopen en dat kan niet want dat wil je niet, omdat dat niet kan.

Dezelfde frictie in de praktische uitwerking van jurisprudentie is er bij aanbestedingen. De invulling van de aanbestedingsbeginselen komen direct uit jurisprudentie voort en die perkt te veel af, met als gevolg dat er te weinig beleidsvrijheid ontstaat om nog een keuze te kunnen maken. Duidelijke keuzes voor wat wél is gewenst, zou zowel het keurmerken-probleem als het aanbestedingsprobleem veel kunnen helpen. Alleen groen en innovatief is niet genoeg. Duurzaamheid en innovativiteit zijn zinvolle inkoopcriteria, maar niet als het dak van een monument authentiek moet gerepareerd met lood, laat staan als jeugdzorg moet worden ingekocht. En als de gestelde inkoopeisen niet worden gemonitord en gehandhaafd, heb je er niets aan.

Bovendien ontkom je er niet aan dat onwillige overheden de kont in de krib gooien en de meest onduurzame, oninnovatieve opdrachten bedenken, om die vervolgens met een gehanteerd inkoopdoel een mooi sausje te geven en ook nog eens te rapporteren als showcase. Dat de duurzame A6 boerenklucht door de Europese Commissie is uitgekozen als voorbeeld voor hoe heel Europa zichzelf naar de filistijnen kan “duurzaam inkopen”, is wel een teken aan de wand. Als de Europese Commissie geen vuist maakt en de waarheid omarmt, eindigt Europees duurzaam inkopen in een kamelenrace in een Europabrede woestijn.

De kluchtigheid is er voorlopig nog niet uit.

Rijkswaterstaat: duurzaam inkopen loont

https://www.cobouw.nl/infra/nieuws/2018/10/houtkap-7000-populieren-langs-a6-financiert-nieuw-groen-101265715

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *