Verslag Tweede Kamer over internationaal aanbestedingsinstrument – Aanbestedingsnieuws

Verslag Tweede Kamer over internationaal aanbestedingsinstrument

Op 19 januari is een verslag van de Tweede Kamer gepubliceerd over het IPI, het internationaal aanbestedingsinstrument (International Procurement Instrument). Er staan de zienswijzen van de politieke partijen in over het IPI. In totaal komen er slechts 6 partijen aan bod, naast de regeringspartijen ook de SP en Volt.

INA-DENIA, CC BY-SA 4.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/4.0>, via Wikimedia Commons

De redactie van Aanbestedingsnieuws post daar in volgorde van opkomst een bloemlezing uit de meest interessante beleidsopvattingen… Opvallend daarbij is dat het kennelijk Nederland is dat aan kwam zetten met het nastreven van de UN Beleidsdoelen, waarvan alle partijen willen weten hoe dat gaat uitpakken. Daarnaast hebben alle partijen vragen over de hoogte van de drempelwaarde voor IPI:  (15 miljoen) en de opslag van 40%. Opvallend is dat Volt veel technocratisch relevante vragen stelt en als enige het woord China in de mond durft te nemen, ook het CDA heeft zich van zijn goed geïnformeerde kant laten zien.

Of het behulpzaam is, is echter een tweede, op de vraag naar het doelmatigheid van aanbesteden of de doelmatigheid van de IPI wordt niet ingegaan. Terwijl dat juist het hete hangijzer is bij alle aanbestedingen.

VVD Fractie

De leden van de VVD-fractie steunen de Raadspositie dat bij toepassing van het instrument wordt gekeken naar het land van herkomst van de inschrijver in plaats van naar de herkomst van de goederen en diensten. Dit verlaagt naar verwachting de administratieve last en complexiteit van procedures.

De leden van de VVD-fractie horen graag van de minister wat de specificering van deze proportionaliteit/onevenredigheid [red AN het verschil tussen de Nederlandse en de Europese bewoording van de uitzondering op het IPI in het geval van een “disproportionele stijging in de kosten”] behelst, en of dit voor de volledigheid procentueel te duiden is. […] Erkent het kabinet het risico dat juist bedrijven of landen die op dit moment het meeste profiteren van een ongelijk speelveld (bijvoorbeeld doordat zij een sterke thuisbasis hebben op een volledig gesloten binnenlandse aanbestedingsmarkt) mogelijk veel goedkoper kunnen werken dan Europese concurrenten, en dat de uitzondering van artikel 12 (1b) juist deze bedrijven bescherming zou kunnen bieden? […]

[ook vragen over]  artikel 26 (a) waardoor lidstaten decentrale overheden en andere aanbestedende diensten kunnen aanwijzen die zijn uitgezonderd van het IPI om rekening te houden met “de diversiteit aan bestuurlijke capaciteit”. Kan het kabinet uitleggen waarom dit nodig is?

[…]

Is 15 miljoen euro niet een te hoog bedrag, dat de effectiviteit van het instrument beperkt? […] Zou het niet beter zijn om tussen de opties van 40% en volledige uitsluiting nog de mogelijkheid te hebben een hogere prijsopslag te berekenen?

D66-fractie

Ten eerste vragen de leden zich af waarom ervoor is gekozen om de uiteindelijke bevoegdheid voor het nemen van een IPI-maatregel bij de Raad neer te leggen in plaats van de Europese Commissie. De Europese Commissie zou in theorie beter als onafhankelijke beoordelaar op kunnen treden, omdat zij geen directe belangen heeft in aanbestedingsprocedures waar lidstaten die wel kunnen hebben.
[…]

Ten tweede vragen de leden zich af of de minister verder kan toelichten waarom voor een onderzoekstermijn van 9 maanden is gekozen. Beperkt dit niet in zekere mate de effectiviteit van het instrument?

[…]

Ten derde vragen de leden zich af waarom voor de drempelwaarde van 15 miljoen euro voor werken en concessies en 5 miljoen euro voor diensten en goederen is gekozen. Zijn dit in ogen van de minister de meest effectieve drempelwaarden?
[…]

Verder vragen de leden van de D66-fractie zich af of de minister kan toelichten hoe een bredere score opslag tot 40% precies in de praktijk zal werken.

[…]

Tot slot, kan de minister een toelichting geven op het te verwachten tijdspad? Klopt het dat de Fransen dit graag voor de Franse presidentsverkiezing af willen ronden? Zo ja, hoe beïnvloedt dit de trialogen? Wanneer verwacht de minister dat dit instrument geïmplementeerd gaat worden? Hoe hangt dit instrument samen met bijvoorbeeld het anti-dwang mechanisme waarvoor de Europese Commissie eerder het voorstel presenteerde? Kan de minister reflecteren op de vraag in hoeverre deze maatregelen protectionistisch kunnen zijn?

CDA-Fractie

Het IPI heeft als doel om wederkerigheid op de markt voor overheidsopdrachten af te dwingen, zodat EU-bedrijven betere toegang krijgen tot aanbestedingen in derde landen. De leden van de CDA-fractie vragen de minister of deze verordening, wanneer eenmaal goedgekeurd, ook met terugwerkende kracht toegepast kan worden op aanbestedingen die op dit moment lopen, dus niet op de aanbestedingen die reeds zijn goedgekeurd.
[…]

De leden van de CDA-fractie vragen nadrukkelijk in hoeverre deze verordening gebruikt kan worden om Chinese inmenging tegen te gaan, en naar de wederkerigheid van deze verordening op basis waarvan Europese bedrijven eenvoudiger toegang krijgen tot de Chinese markt.

[…]

Deze leden vragen de minister of deze verordening ook betrekking heeft op de eis tot naleving van de Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDGs), duurzaamheidscriteria en richtlijnen voor Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO), zoals de richtlijnen voor multinationale ondernemingen van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) of de UN guiding principles.

[…]

De leden van de CDA-fractie vragen de minister aan te geven in hoeverre er ook rekening wordt gehouden of de regels omtrent staatssteun complementair zijn aan de IPI verordening. […]

De leden van de CDA-fractie vragen de minister hoe uitvoering is gegeven aan de motie-Inge van Dijk/Paul over een effectieve en spoedige implementatie van het IPI (Kamerstuk nr. 21501-30, nr. 532).

 

De SP-fractie

Het IPI wordt door het vorige Kabinet getypeerd als een offensief handelsinstrument. Wat wordt hier precies mee bedoeld? Is het wenselijk om met alle derde landen een gelijk speelveld te creëren? Erkent de minister dat dit nadelig kan uitpakken voor minder welvarende landen? Op welke manier houden zij voldoende kansen? Hoe kan de minister rechtvaardigen dat een maximale prijsopslag van 40 procent op bedrijven uit derde landen op de Europese markt zorgt voor een gelijk speelveld? Is het niet wat cynisch om een ongelijk speelveld op de Europese markt te creëren als sanctie wanneer sprake zou zijn van een ongelijk speelveld richting derde landen? Op welke manier worden ontwikkelingslanden wel of niet uitgesloten van het IPI?

De CU-fractie

[…]

Deze leden hebben bovendien met instemming kennisgenomen van het feit dat op verzoek van Nederland een overweging is opgenomen om alsnog rekening te houden met de ontwikkelingsdoelstellingen van de EU, waarmee wordt verduidelijkt dat enkel in geval van een redelijke indicatie van omzeiling, toepassing van het IPI op minst ontwikkelde landen voorzien is. Zij vragen de minister de Kamer jaarlijks te informeren over die gevallen waarin geoordeeld is dat er een redelijke indicatie van omzeiling is en het IPI alsnog is toegepast.

Volt

Kan de minister uitweiden over het feit dat IPI-maatregelen alleen kunnen worden aangenomen door gekwalificeerde meerderheid in de Raad? Wat is hiervan de meerwaarde? Leidt dit niet tot inmenging van politieke belangen in de besluitvorming voor het aanwenden van het IPI-instrument? Hoe verhoudt de procedure in de Raad zich tot het tijdig aanwenden van maatregelen onder het IPI-instrument? Leidt dit niet tot nodige vertraging in de beoordeling van aanbestedingen?
[…]

Hoe staat Nederland tegenover het voorstel van het Europees Parlement om de drempelwaarde bij openbare werken te verlagen naar €10 miljoen?
[…]

Kan de minister uitweiden over de beslissing van de Raad om te kijken naar het land van herkomst? Hoe wordt hierbij gegarandeerd dat bedrijven zich niet pro-forma inschrijven in een ander land om de negatieve consequenties van de IPI-maatregelen te omzeilen? Kan de minister uiteenzetten hoe hierbij oneerlijke concurrentie door “slim gebruik” van de keten bij een aanbesteding voorkomen kan worden? Hoe wordt “het merendeel van de waarde van een contract inkopen in een land waar een IPI-maatregel tegen van kracht is” gedefinieerd?
[…]

Hoe staat Nederland tegenover het voorstel van het Europees Parlement dat er in de aanbestedingen en het aanwenden van het IPI voldaan moet worden aan de geldende internationale milieu-, sociale- en arbeidsrechten?

Kan de minister uitweiden waarom Nederland pleit voor het beperken van de inzetbaarheid van het IPI op specifieke aanbestedingsprocedures? Hoe verhoudt deze beperking zich tot een EU-brede toepasbaarheid van het instrument? Zijn er verschillen voor de inzet van het IPI-instrument tussen lidstaten op basis van deze beperking?

[…]

Indien mogelijke brievenbusfirma’s inderdaad worden aangepakt, waar zitten de mogelijkheden voor omzeiling van de IPI-maatregelen via minst ontwikkelde landen?

[…]

Intussen is ook het anti coercion instrument toegevoegd aan het pakket van maatregelen. Kan de minister uitweiden over de samenhang tussen deze drie voorstellen?

[…]

Uiteraard wordt China vaak genoemd in discussies over oneerlijke handelsrelaties, maar tegelijkertijd zien we dat de VS-administratie ook maatregelen heeft genomen om eerlijke mededinging van Europese bedrijven in federale aanbestedingen te beperken. Is het IPI-instrument ook toepasbaar op de VS naar aanleiding van deze nieuwe hervormingen? Welke stappen zal Nederland nemen om ervoor te zorgen dat het IPI-instrument ingezet wordt als handelsinstrument en niet als geopolitiek pressiemiddel?

 Bron: Kamerstukken II 2021/22, 22112 nr. 3179

Zie ook: https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2021Z12898&did=2022D01570

1 thought on “Verslag Tweede Kamer over internationaal aanbestedingsinstrument

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *