Rijksrecherche aan de slag met aanbesteding alcoholtesters

Het Openbaar Ministerie zou bevestigd hebben, volgens een artikel in Aanbestedingscafe, dat de Rijksrecherche een onderzoek is begonnen naar de aanbesteding van Alcoholtesters. Volgens het artikel en “De Telegraaf” zou dat al een half jaar geleden hebben moeten gebeuren maar toen was er een capaciteitsprobleem. AN schreef er ook al eerder over, zie: Rijksrecherche onderzoekt aanbesteding alcoholtesters Nationale Politie

Maar als we in de Telegraaf lezen dat D66 Kamervragen stelt aan minister Grapperhaus over dit onderzoek en dan met name het capaciteitsprobleem bij de Rijksrecherche, betekent dit wel dat we wellicht geen betrouwbare overheid hebben maar een veelkoppig monster, dat we veel kopjes kleiner moeten maken. Puntsgewijze een inkoop/bedrijfskundige visie op het geheel.

1 Europees aanbesteden werkt niet, zie hiervoor onze andere artikelen over dit onderwerp

2 Het toeschrijven naar één leverancier is niet per definitie corrupt, het is ook dom. Stel je weet allang wat je wilt hebben en van wie, alleen de prijs is (altijd)  een issue. Dan laat je meerdere offertes komen om de leverancier van je keuze te kunnen manipuleren. Als je dan zo goochem bent om je uitvraag of quotation request zo op te stellen dat iedere aanbieder ziet welke kant het op gaat … , tja moeten we dan nog verder schrijven?

Als de ambtenaar of ambtenaren wel corrupt zijn, is het al helemaal van de gekke. Net of een inbreker vraagt of je vanavond thuis bent. Een heel ander voorbeeld van het “toeschrijven” naar één leverancier is, als er specifieke eisen op tafel komen. Stel: ik heb een weegschaal nodig die tot 5.000 kg in milligrammen nauwkeurig kan wegen. Er is maar één leverancier die dit kan leveren, de concurrentie kan ook 5000 kg wegen maar niet in milligrammen nauwkeurig. Als nu de eis van milligrammen wordt opgenomen in de uitvraag, wordt inderdaad naar één leverancier toegeschreven. Maar is dit erg? Stel dat je de eis uit de uitvraag haalt en er verder volgens de Aanbestedingswet wordt geacteerd. Tien tegen één dat je dan op prijs/kwaliteit wordt opgezadeld met een product dat niet voldoet. Niet doelmatig inkopen, dus. Dat is wel erg!
Het laat echter onverlet dat er inderdaad inkopers zijn, die om andere dan gevraagde eisen op voorhand kiezen voor één leverancier. Uiteraard moet dat voorkomen worden, hoe beschrijven wij in punt 6.

3 Dan deze  er even tussendoor https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/nederland-bij-vijf-minst-corrupte-landen-ter-wereld~b29c8b5b/ . Mooie score toch? Maar als de Rijksrecherche een capaciteitsprobleem heeft en niet alle verdachte situaties kan onderzoeken, zoals je eigenlijk verwacht, ja, dan kunnen we eigenlijk net zo goed onder aan de lijst met minst corrupte landen bengelen zonder het zelf te weten. Maar mogen we de controleslag uitsluitend neerleggen bij de Rijksrecherche? Moet een organisatie geen zelfreinigend vermogen hebben.

4 Als in januari er ineens wel de capaciteit is om een en ander te onderzoeken mag je het dan niet lezen als niet een capaciteitsprobleem maar als een budgetair probleem? Want dat januari wel wordt onderzocht en voorafgaand in juli niet, duidt daar wel een beetje op. Dat verschijnsel duikt ook al op bij de gewone politie. Neem bijvoorbeeld de dreigbrieven affaire bij een raadslid in Eindhoven. De verdachte, een voormalig raadslid, heeft onschuldig en wel ruim een jaar zonder computer en accessoires gezeten daar de politie gaarne zijn printer wilde onderzoeken op eigenschappen waarmee vast zou komen te staan dat de brief wel/of niet op zijn printer zou zijn geprint. Obstakel was dat er 5 van die onderzoeken waren toegestaan per kalenderjaar en laten die vijf gevallen nou net geweest zijn. Dat werd dus wachten op een nieuw jaar.

5 Als het wel een capaciteitsprobleem is, qua bemensing, dan is er gewoon een prioritering ingesteld, waarbij de ambtenaar (corrupt of alleen een beetje dom) vrijwel volledig vrij spel heeft.  In de PON affaire bijvoorbeeld kon de ambtenaar 10 jaar lang zijn kunstje doen vóór een klokkenluider aan het klokkentouw ging hangen.

6 Nu gaat D66 dus vragen om een oplossing aan de minister en als we de Telegraaf mogen geloven, zien SP en PVV veel in verhoging van budgetten en meer opleiding. Maar feitelijk moeten gewoon de corrupte ambtenaren eruit (strafontslag) en corruptie moet intern voorkomen worden. En dan krijgen we weer een vrij oud verhaal opgefrist opgedist. De Baringsbank en Nick Leeson. Eind jaren 90 begon ieder zichzelf respecterend managementboek er mee in hoofdstuk één. Het verhaal van de “three legged stool”, het krukje met de drie poten. Uitvoer, controle en verantwoording, dat moet NOOIT in één hand liggen. En dat hand moet u breed opvatten. En met dat breed wordt bedoeld: niet per se in de hiërarchische lijn. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een opstelling die veel in het bedrijfsleven voorkomt. Een kwaliteitsafdeling die onafhankelijk van productie acteert. Dus afkeuren als het niet goed is, ook al zit de klant op hete kolen.  “Conflictsituatie” wordt dat genoemd, soms onprettig, maar zeer gezond. Dat komt ook voor bij onderhoud versus productie. Een verschil tussen kwalitatief en kwantitatief denken.

Bij 6 wordt ook actueel de voortdurende corruptie bij de Douane in Rotterdam, ook daar starten Rijksrecherche en FIOD weer een onderzoek naar corruptie en witwassen. Ook daar kun je je afvragen hoe het kan dat mensen uberhaupt deze kansen krijgen en waarschijnlijk is ook daar de conclusie dat de organisatie niet goed in elkaar steekt, qua controle op uitvoering, aannamebeleid, en ontslagmogelijkheden. Zolang dat niet goed is geregeld, blijft het vechten tegen de bierkaai en zit de gemiddelde Nederlander opgescheept met een niet betrouwbare overheid, zonder ook maar enige hoop op beter; als Kamerleden vragen blijven stellen die niet “to the point” zijn.