Rapport: Opdrachtgeverschap met ambitie; inkopen met impact – Aanbestedingsnieuws

Rapport: Opdrachtgeverschap met ambitie; inkopen met impact

Bij de eerder verschenen rapporten van het Planbureau voor de Leefomgeving en het RIVM over de circulaire economie, hoorde ook nog een belangwekkend rapport Opdrachtgeverschap met ambitie; inkopen met impact. We moesten er flink naar zoeken want hoewel het mede door PIANOo is opgesteld, vonden we het alleen terug bij de Eerste Kamer, ook al is het ook daar genoemd als bijlage bij de Kamerstukken van de Tweede Kamer, gek genoeg.

Aanbestedingsnieuws heeft het slechtste korte termijngeheugen ter wereld. Maar er staat ons nog iets van bij, hoe dit komt. Was op 15 januari het kabinet niet gevallen? Dus daar sta je dan met je ambitie. Ondergesneeuwd door een lawine, gevolgd door een aardverschuiving. Van alles wordt controversiëel verklaard. Alles on hold. Niets aan beleid wordt nog vastgesteld. Wat een impact zo’n kinderopvangtoeslagaffaire kan hebben op het milieuvriendelijk inkopen. De pagina zelf levert een 404 op, Kamerstukken II, 30.196, nr. 746. Maar hij is er dus toch, een 7 meg groot rapport over circulair opdrachtgeverschap. Best gek. Het is inmiddels allang weer verdwenen of nooit verschenen van of op de PIANOo website. Maar het leek ons dus best belangrijk. ”. Zo meldt het voorwoord:

De ambitie van dit Nationaal plan MVI 2021-2025 is om een krachtige impuls te geven aan de toepassing van MVI door overheden, zodat er veel meer impact ontstaat op de markt.

Daar kan natuurlijk niemand tegen zijn. Een geweldig plan tot inkopen met impact. Hoera. “Er is al veel bereikt”, stelt het rapport zonder verdere toelichting. En het rapport is dan ook versierd met allemaal oplaadpunten en groene bushokjes, wat een beetje de indruk wekt alsof er behalve de oplaadpunten en groene bushokjes niet zo veel bereikt is. Dat er ook veel niet is bereikt, geeft het rapport ook toe:

Het ontbreekt nog te veel aan een goede vertaling van ambitie naar concrete uitvoering. Dit komt onder meer omdat de ambities in de organisatie niet goed worden vertaald naar concrete doelen voor opdrachtgevers, omdat opdrachtgevers en budgethouders vervolgens ook niet worden aangesproken op het halen van de maatschappelijke doelen, maar wel op een goede uitvoering binnen budget en zonder onnodige risico’s en gedoe. MVI kan (zeker in de perceptie) de kosten en complexiteit verhogen en wordt zodoende veelal niet of slechts marginaal meegenomen in inkoopopdrachten.
Vaak hangt inzet op MVI bovendien af van enthousiaste individuen, zoals een bestuurder of inkoper en is nog geen sprake van structurele verankering. Een enkele personeelswisseling kan dan al zorgen dat de uitvoering weer verwatert. Gezien het landelijke tekort aan goede inkopers kan dit geregeld voorkomen.

Ongetwijfeld waar. Aanbestedingsnieuws had ook nieuw bloed nodig om vrolijk te blijven onder alle aanbestedingen. En het hielp. We hebben er weer een beetje zin in. Zonder mensen die ondanks grote tegenslagen nog positief weten te blijven, verandert er niets. Eigenlijk is het echt een wonder dat mensen er ondanks dit ontzettend ongroene Rutte3 kabinet, überhaupt nog in geslaagd zijn bermen en bushokjes op te fleuren met klaprozen. Als je ook nog de hele dag bezig moet zijn met aanbestedingsstukken downloaden, een gebruiksaanwijzing voor je leveranciers opstellen, marktontmoetingen inrichten, beoordelingscommissies samenstellen. En toch is het ontzettend veel inkopers gelukt om ondernemers te vinden voor elektrische fietsen, elektrische veren, led-verlichting, laadpalen, fietsbruggen, en andere groene oplossingen op te leveren.

Als je een duurzame aanbesteding hebt gedaan, ondanks dat er geen enkel beleid voor is gemaakt, nauwelijks budget voor gereserveerd is en je nooit de mensen had die je nodig had. En die aanbesteding dan ook uiteindelijk groen is, of toch in elk geval groener. Duurzame inkopers kunnen echt wel een applausje voor zichzelf geven. Dat is echt knap. Hoe kunnen we hun meer impact geven?

Practice what you preach

Dat willen we dus meteen doen. Inkopen met impact. Maar hoe? Even verderop lezen we met met veel belangstelling:

Het doel van MVI is om de inkoopkracht van alle overheden (en andere inkopende partijen) zoveel mogelijk in te zetten voor het realiseren van onze maatschappelijke doelen in het fysieke en het sociale domein. Door maatschappelijk verantwoorde producten in te kopen, draagt de overheid geloofwaardig bij aan het bereiken van deze doelen: ‘practice what you preach’ De overheid creëert op deze
manier marktvraag naar duurzame, sociale en innovatieve producten, werken en diensten. Dit geeft een krachtige impuls aan marktpartijen om te innoveren en hun aanbod te verduurzamen. Het MKB speelt hierbij een belangrijke rol als grote werkgever en innovator.

Interessant. Want dat practice what you preach is kenmerkend voor geen van de Rutte-kabinetten. Om maar een voorbeeldje te noemen. Ze zeggen duurzaam te zijn en in te kopen, Staatsbosbeheer hakt het hele bos van Nederland zo ongeveer om zonder dat er ook maar een duurzame of circulaire eis aan is gesteld. Grapperhaus die bovenop de huwelijksgasten staat, in strijd met het bezoekverbod. Rutte die het kabinet in spoedberaad bijeen legt, zonder anderhalve meter afstand te houden. De snelheidslimietsbordjes die elke 2 jaar zijn vervangen voor weer een ander getal. Wijzen naar Hongarije en zelf de rechtstaat met de kinderopvangtoeslag en het proces-Wilders aan de laars lappen.

Het rapport ziet de volgende mogelijkheden om MVI beter te benutten.

  • Een brede borging van MVI in de organisatie,
  • Strategische inzet op sectoren waar ook echt impact gemaakt kan worden
  • Minder vrijblijvendheid, onder meer met een transparante rapportage en het pas toe of leg uit – principe
  • Integrale aanpak, die niet versnipperd is over veel thema’s.

Ambitie & Bereiken

Maar is dat dan alles? Volgens Aanbestedingsnieuws ontbreekt het bij dit alles aan iets. Aan een beetje liefde. Echte wil. en Doorzettingsvermogen. Dat is waar wij aan denken bij ambitie. En geluk, dat moet je ook hebben, daar is niet iedereen voor geboren. Kansen moet je kunnen pakken. Maar ook dan komen die kansen nog van twee kanten. Je kan een prachtige kans pakken om een MVi opdracht in de markt te zetten, als de markt niet wil leveren, sta je met lege handen.

Zo is het net het echte leven. Je kan weleens een ambitie hebben om het een of het ander te bereiken. Het doel van ambitie is dat je die ambitie ooit een keer bereikt. Maar als je dan niet een, maar heel veel beren op de weg tegenkomt, dan moet je je ambitie helemaal opnieuw uitvinden. Als je iedere keer dat je halverwege de ladder een lawine op je pad vindt, houdt ambitie vanzelf ook een keertje op. Dat is het Hollandse maaiveld. Je kan wel een beetje goed zijn, maar daar houdt het op. Als je te goed bent, word je niet gewaardeerd en krijg je stank voor dank en nog een schop onder je kont als je niet oppast.

Zekerheid

Dat doet ons denken aan een laatste voorwaarde voor ambitie. Zekerheid. Wilders moest het opnemen voor Hugo de Jonge, die van zijn eigen partij wel tien messen in zijn rug had gekregen. Als je doelbewust wordt ondermijnd, kun je wel een ambitie tonen om verder te komen in leiderschap, je komt niet werkelijk verder. Dat is fnuikend. Je moet enige mate van vertrouwen in je eigen team hebben. Neuzen moeten dezelfde kant op.

De Rutte-kabinetten hebben dat opgelost door iedere keer outperforming en uitgebluste ambtenaren te vervangen door weer nieuwe ambtenaren die met een jaartje of drie ook weer uitgeblust zijn of anderszins te duur om het contract over te nemen. Visie die er in de kabinetsleden al niet zat, komt zo ook niet lager uit de organisatie. Als individu zit er dan niet veel anders op dan naar Amerika te gaan. Daar word je ook niets, maar dan heb je dat tenminste alleen aan jezelf te danken en niet aan het weer, de eliteklasjes en alle beren op de weg.

Het goede nieuws is dus wel dat we van het rapport kunnen leren dat het misschien met een Enkele Personeelswisseling wel lukt. Dit rapport is dus niet voor de onderste archiefkast, maar zeker aanleiding om eens goed te aanbestedingsfilosoferen over ambities. Groene bushokjes is een babystep. Wat wil je nou bereiken. En hoe ga je dat doen. En met wie?

Het is 7 Meg, daarvoor gaan we geen mirror doen. Als naderhand onderstaande link niet meer blijkt te werken, kunt u onze redactie mailen.

https://www.eerstekamer.nl/overig/20210122/opdrachtgeven_met_ambitie_inkopen
https://www.eerstekamer.nl/overig/20210122/opdrachtgeven_met_ambitie_inkopen/meta

©Rijksoverheid 2021

1 thought on “Rapport: Opdrachtgeverschap met ambitie; inkopen met impact

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *