Integrale ontwerpopdracht Renovatie Haags Historisch Museum ??

Laatst geupdate op september 13, 2022 door redactie

Het was er dertig graden in de zomer van 2020 en in de winter van 2021 (week) was zelfs de hydraulische lift bevroren. Verder voldoet het gebouw niet aan de normen die aan een museum worden gesteld. De klimaatcontrole voldoet niet, niet voor bezoekers en niet voor personeel en bovenal er is te weinig ruimte in de Sint Sebastiaandoelen, een stadspaleis uit 1636 voor de Haagse schutterij, aan de Hofvijver, bij het Binnenhof, in het centrum van de stad. Daarnaast is er veel gemoderniseerd waardoor het oorspronkelijke karakter van het gebouw vreselijk geweld is aangedaan. Alleen in de museumwinkel kun je als je omhoog kijkt nog iets van de glorie van vroeger zien.

In 2018 presenteerde LA Group in opdracht van het museum een onderzoek naar de stand van zaken in het Haags Historisch Museum (HHM). Een van de belangrijkste conclusies: “Het gebouw en de vaste presentatie voldoen niet aan de eisen van de kritischer wordende bezoeker. Het is sleets en sfeerloos en is sterk toe aan modernisering.” In reactie hierop is door het museum in 2019 gewerkt aan een visiedocument met een nieuw museaal profiel waarin vernieuwing van organisatie, presentaties en gebouw centraal staan. De nieuwe missie is hierbij als volgt geformuleerd: 

De geschiedenis van Den Haag is groter dan alleen Den Haag. Het is van lokale, van nationale en zelfs van internationale betekenis. Vanuit onze historische locatie aan de hofvijver vertellen we deze unieke geschiedenis aan zowel inwoners van de stad als aan toeristen. We doen dat met trots, door het heden en verleden met elkaar te verbinden, met kleurrijke verhalen van Hagenaars en met tot de verbeelding sprekende objecten uit onze collectie. Bij voorkeur in co-creatie met stadsbewoners.

De laatste keer dat een der redactieleden het museum bezocht was er een tentoonstelling van de mooiste stukken uit het Gemeentearchief, een andere Haagse instelling met betrekking tot de geschiedenis van de stad met ook gebrek aan (tentoonstellings)ruimte. Beide instellingen hebben een vrij lange geschiedenis van verhuizen achter de rug. Het archief begon op een zolderverdieping aan het oude stadhuis, een zolder in het  Bezuidenhout en betrok vervolgens een mooi pand op het Zwarte Wegje vrijwel naast het gebouw van K&W. Dat was niet de laatste locatie, want toen dit mooie pand te klein werd verhuisde het archief naar een schoolgebouw aan het Rijswijkseplein. Hier was in ieder geval een ruimte voor een kleinschalige tentoonstelling. Later verhuisde het archief naar de vijfde en zesde verdieping van het gebouw van het energiebedrijf aan de Loosduinseweg. Tegenwoordig is het archief gevestigd in het stadhuis (IJspaleis) en heeft het in ieder geval  opslagruimte maar geen tentoonstellingsruimte anders dan een hoekje in het atrium. Het Haags Historisch museum is ook al zo’n reispaus in de stad. Begonnen aan de korte Beestenmarkt werden de moderne kunstcollectie tezamen met het Haags erfgoed ondergebracht in het gebouw aan de Korte Vijverberg. Toen dat ook te klein werd kwamen beide collecties in het Haags Gemeentemuseum (nu Kunstmuseum). De Haagse collectie werd als snel een ondergeschoven kindje en verdween langzaam maar gestaag uit de collectie. In 1986 opende het Haags Historisch Museum haar deuren aan de Korte Vijverberg dat nu dus behoorlijk te klein, uit de tijd is. Vandaar deze nieuwe aanbesteding.

De aanbesteding zelf is een niet-openbare Europese aanbesteding waarin gezocht wordt naar een integraal ontwerpteam, waarin tenminste de disciplines architectuur, installatieadvies, constructieadvies, kostenadvies, bouwfysica, brandveiligheid, archeologie en monumentenzorg, ecologie en duurzaamheid worden vertegenwoordigd. Eén team dat in staat is om te komen tot een volledig afgestemd ontwerp waarin voldaan is aan onderstaande ambities. De belangrijkste ambities van het HHM zijn:
1. Restauratie van interieur en exterieur van het 17e-eeuwse stadspaleis en het ontdoen van latere
toevoegingen, waardoor het historische gebouw weer kan schitteren als ‘belangrijkste
collectiestuk’.
2. Incorporeren van het pand Doelenstraat 7 en de binnenplaats(en) in het museumcomplex om te
komen tot meer vloeroppervlak. Het met respect voor de historische omgeving toevoegen van een
uitzichtpunt op het dak.
3. Nieuwbouw van een tentoonstellingszaal en uitbreiding van publieksvoorzieningen, waaronder
een multifunctionele educatieruimte.
4. Vervanging van de technische- en klimaatinstallaties om het museum te laten voldoen aan de
museale voorwaarden zoals vastgelegd in het Museumregister. Beheersbaarheid van de
beheerkosten op langere termijn is daarbij een belangrijk aandachtspunt.
5. Uitvoeren van functionele aanpassingen aan het bestaande complex om de
publieksvoorzieningen, interne logistiek en ondersteunende functies te laten voldoen aan huidige
normen en gebruikerseisen, waarbij hoge prioriteit wordt gegeven aan duurzaamheid.
6. Voorzien in adequate kantoorhuisvesting voor het personeel.

Het integrale ontwerp is ten behoeve van ca. 1.600 m² bruto vloeroppervlak renovatie en ca. 700 m² bruto vloeroppervlak nieuwbouw. De locatie van het project is in het centrum van Den Haag aan het Korte Voorhout. Er is gekozen voor een integrale opdracht voor het ontwerp om te komen tot een praktische, slimme en duurzame invulling van de verschillende ambities op de beschikbare locatie. Gezocht wordt naar een ontwerpteam met de beste ontwerpvisie met betrekking tot de museale beleving alsmede tot het omgaan met het ‘dna’ van het bestaande gebouw, met de relatie met de stad en met de mogelijkheid
voor uitbreiding. De opdracht behelst het uitwerken van de ambities in een programma van eisen, het opstellen van
een bouw- en cultuurhistorische rapportage en het maken van een uitgewerkt ontwerp voor het vernieuwingsplan van het HHM. De werkzaamheden omvatten het architectonische, constructieve en installatietechnische ontwerp, inclusief de benodigde bouwfysische, archeologische, ecologische en duurzaamheidsadviezen en uitwerkingen (inclusief brandveiligheid). Voor het geheel zal een taakstellend budget meegegeven worden waarbinnen het ontwerp gerealiseerd moet kunnen worden. Het opstellen van de kostenraming(-en) behoort ook tot de werkzaamheden van het ontwerpteam. 

De redactie van Aanbestedingsnieuws bestaat o.a. uit een geboren, getogen en gevluchte Hagenees en een halfbloed Haagse. Uit liefde voor de enorme historische betekenis van de stad zijn we begaan met het wel en wee van het erfgoed. Punt 1, de restauratie van interieur en exterieur kunnen we ons best vinden, zei het met enige argwaan. Het verfgeklodder op de poorten van het Binnenhof, Mauritshuis en Hotel des Indes etc. doet ons wel voorzichtig zijn. De rest van de punten boezemen ons angst in en terecht. Den Haag heeft maar één museum. Het voormalig Gemeentemuseum. Dat is namelijk ontworpen en gebouwd als museum. Het heeft als enige een vloeroppervlak dat enige uren van verpozing zou kunnen betekenen. De rest van de Haagse musea hebben een bordje tegen de muur gespijkerd met openingstijden en vragen een entree die doet denken aan het museum het Louvre.  Iets wat het vloeroppervlak niet doet. Kortom we zitten met een prachtig 17^de-eeuws gebouw dat talloze malen is aangepast aan veranderde eisen en daardoor zijn allure verloren heeft. Ondanks al die aanpassingen voldoet het gebouw niet aan het huidige gebruik. Men wil groeien van een 40.000 bezoekers, hetgeen overigens maar zeer matig is naar een bezoekersaantal van 70 tot zelfs incidenteel 100.000 zal men toch iets te bieden moeten hebben. Qua collectie is er genoeg, meer dan 7700 pareltjes in de schatkist, enkele zijn in 1924 opgerold en nooit meer te zien geweest. Voeg daarbij de pareltjes van het Gemeentearchief en dan kun je niet anders concluderen dat de stad rijp is voor een als museum gebouwd museum dat voldoet aan alle eisen en wensen van deze tijd. En dus niet gepruts in een weliswaar mooi maar bijna 400 jaar oud gebouw dat niet als een museum is ontworpen.

Bron: Tenderned 5 maart 2020 https://www.tenderned.nl/tenderned-tap/aankondigingen/221430