Zomerspecial: Grondstoffenmarkten en Japie Krekel – Aanbestedingsnieuws

Zomerspecial: Grondstoffenmarkten en Japie Krekel

Als gewetensvolle inkoper heb je het moeilijk. Hartstikke leuk zo’n elektrisch wagenpark; super-duurzaam. Als je je auto’s niet op kernenergie of op bruinkool laat rondrijden. Stel nu, dat je ook dat goed hebt ingekocht; ook de stroom is echt groen en ook de garanties van oorsprong zijn echt garanties. Dan nóg. Dan nog is de elektrische auto niet zonder meer gewetensproof.

Grondstoffen in accu’s

In tegenstelling tot de smerige bezinemotor is de uitstootvrije elektrische motor voorzien van een electrische accu. Om een fatsoenlijk eind te kunnen rijden met de elektrische auto, is een sterke accu nodig. In die accu zitten moeilijk winbare grondstoffen. Een daarvan is kobalt. Kobalt is een unieke zeldzame grondstof, die dient als geleider in accu’s .

Bron: Wikimedia

Voor in het buitenland geproduceerde elektrische accu’s van het type Tesla wordt meestal kobalt gebruikt. 42% van de wereldmarkt in kobalt gaat op aan elektrische accu’s. Dat kobalt komt uit Kongo. Het wordt gedolven door kinderen van een jaar of 7, die met jute zakjes alle dagen bukken, in tropische regenbuien. Gruwelijk.

Kobalt is op zichzelf genomen niet het enige alternatief als geleider.  Metalen als nikkel en mangaan kunnen kobalt vervangen omdat ze meer lithium opslaan dan kobalt. Maar ook nikkel wordt niet op een prettige manier gewonnen. Op de Filippijnen zijn de helft van de nikkelmijnen gesloten in verband met arbeidsomstandigheden en watervervuiling. Als je het kobalt probleem al hebt opgelost, houd je nog steeds een lithium-probleem over. Ook lithium wordt niet altijd arbeidsvriendelijk geproduceerd. Lithium komt uit Chili en Bolivia. Daar onstaat sociale onrust bij de winning van grondstoffen.

Deze landen leveren aan China en daar wordt de batterij in elkaar gezet met 19e eeuwse arbeidsomstandigheden en werkweken van 120 uur.

Arbeidsomstandigheden en Grondstofdelving

Slechte arbeidsomstandigheden gaan vaak gepaard met de delving van grondstoffen. Dat is niet vreemd. Of het nu gaat om kolen of diamanten of speciale metalen. Steeds is de grondeigenaar met de grond ook eigenaar van de grondstof in zijn gebied. Dan is bij het te gelde maken van die buit zaak om die grondstoffen hoe dan ook zo goedkoop mogelijk te winnen om de voorraad competitief te maken op de wereldmarkt. Afhankelijk van de uniciteit is de grondeigenaar ook nog eens monopolist. Daarnaast hebben de grondeigenaren druk van de belasting en de belastingbetaler, die de winst eerlijk willen verdelen, onder het geografisch relevante gebied.

Zo ontstaat er dan al gauw een prijsdruk op de markt, waarbij zo goedkoop mogelijk geproduceerd moet worden en idealiter zo duur mogelijk moet worden verkocht en dus schaarste moet worden gecreëerd, bijvoorbeeld door kartelvorming. De vraag naar een eerlijke beschikbaarheid van het goed tegen een zo laag mogelijke prijs helpt de druk opvoeren op bezuinigingen op productie en arbeidskosten. Van al die kosten valt het makkelijkst te bezuinigen op arbeid. De belasting wordt nooit goedkoper. De winning zelf en het benodigde kapitaal wordt niet snel goedkoper. Het personeel wel. Je hoeft er alleen maar een paar voor te ontslaan.

Milieu en Grondstofdelving

Het milieu is ook een makkelijk wegbezuinigbare factor die delving van grondstoffen lucratiever kan maken. Bomen staken niet. Dus als ze in de weg staan, kap je ze om. Als het hele aanpalende land wegzakt onder de gaswinning, dan blijf je als grondeigenaar … onverminderd gewoon doorgaan met gaswinnig. Zolang het niet tot je probleem wordt gemaakt, hoeft het dat ook niet te zijn. Als je zelf niet in het aaanpalende land woont en ook geen Japie Krekel op je schouder hebt.

Er zit een grens tussen de milieuwinst van duurzame accus en het milieuverlies ten opzichte van een extra winning van een specifieke grondstof. Het is dus ook niet zonder meer beter om toch maar op aardgas te blijven rijden. Bovendien is het niet ondenkbaar dat de winning van kobalt tegen op zichzelf weinig extra kosten aanzienlijk kindvriendelijker kan worden.

Gewetenscompleet

Gewetenloos kan niet, Gewetenscompleet kan ook niet. Alleen Maria kan dat. Als je daar in gelooft. En wie gelooft daar nou niet in. Hoe moet je anders door het leven met de last van je geweten?

Om maar een voorbeeld te geven. Aanbestedingsnieuws maakt hartstikke duurzame wettenbundels, we halen ze op bij de drukker met duurzaam papier met de fiets en laten het waar mogelijk bezorgen met de fietskoerier. Maar hoe haalt de drukker het papier op? Al dat papier kan natuurlijk niet op de fiets. Was het dan wel een LPG-bestelbusje? Was die chauffeur ook vegetariër? Is dat fairtrade suiker in zijn koffie?

©ZaZ 2017

Ja doei. Nou dat hebben we echt niet meer uitgezocht. Als vegetariër sta je ook weleens op een mier. Als niet-stoffelijke Maria heb je het een stuk makkelijker om al die mieren te ontwijken. Dan bidden we maar een Weesgegroetje. Bid asjeblieft voor alle zondaars die op al die arme en nijverige mieren stappen. Het houdt ergens op. Niet voor niets is ook een krekel een plaagdier. Je moet er niet té veel van hebben. Krekels hebben een functie als opruimer, de boel moet aan kant,  maar als je álles opruimt, houd je een woestijn over. Gelukkig heb je dan in de natuur Kameleons en Filippino’s: die eten krekels.

Marktmacht en geweten

Het verbeteren van arbeidsomstandigheden in Congo kan niet alleen door de inkoper van Klazinaveen worden opgelost. Andere landen willen ook milieuvriendelijke bussen en hebben minder moeite met kinderarbeid.Dit is nu juist waar inkoopmacht om de hoek komt kijken.

Als de 3a3 valt weinig te bedisselen voor die ene bedrijfsfiets over de grondstoffen van de onderdelen. De fietsenmaker ziet me aankomen. Nederland regeert bovendien over Nederland en niet ook nog eens over Kongo, dus ook je bestuurlijke slagkracht is beperkt. Toch hebben wij invloed, op de internationale arbeidsmarkt.

De invloed van de vrije markt zou zo moeten zijn, dat je die macht gebruikt om invloed uit te oefenen ten positieve: dat je bereid bent om wel c.q. meer te betalen voor fairtrade accu’s.  Dat verbeteren van de arbeidsomstandigheden kun je weer wel als gemeente vragen, van je duurzame bus- en telefoonleverancier Klant is koning: als er vraag is naar fairtrade accu’s dan komen er ook fairtrade accu’s. Milieu blij, Japie blij, busreizigers blij.

Dat vereist dan wel dat je een leverancier op prestatie kan afrekenen en niet alleen op mooie beloftes. Precies daaraan staat aanbesteden in de weg. Aanbestedingsrecht  is consequentialistisch. Het beoordeelt objectief en daarom alleen op basis van toekomstige verwachtingen; consequenties. Er is geen plaats voor het geldelijk waarderen van behaalde prestaties uit het verleden . Maar daarmee is er ook geen plaats voor een deugdenethiek.  Zo valt er ook van de nood geen deugd te maken.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *