Voortgangsbrief aanbesteding Afsluitdijk, nieuw ontwerp 238 miljoen duurder, falend kenniswerk
Afgelopen 20 mei verscheen een kamerbrief met daarin een verslag over de voortgang van het project renovatie Afsluitdijk (met kenmerk: 2022D20640) Die aanbesteding was gewonnen door een Bam-combinatie genaamd Levvel. De kamerbrief laat weten dat het project is vertraagd en de financiering onder druk staat. De aanpassing van het ontwerp kost een heel erg groot onsje meer van €238 miljoen extra..
De aanbesteding van de spuisluizen zal daardoor worden vertraagd omdat dit project opnieuw wordt aanbesteed. En de nieuwe aanbesteding houdt wél rekening met fietsen over de Afsluitdijk, iets wat van het ene op het andere moment niet meer kan en niet zodanig is gecommuniceerd dat mensen dat ook weten. Hoe kom je dan de brug over, halverwege terug dan maar.
In 2019 bleek dat Rijkswaterstaat al sinds aanvang van het project Afsluitdijk was uitgegaan van onvolledige ontwerpuitgangspunten, en die ook aan opdrachtnemer Levvel had aangeleverd. Na bijstelling van de uitgangspunten voldeed het ontwerp van Levvel niet langer aan de feitelijke eisen. Rijkswaterstaat heeft Levvel vervolgens gevraagd rekening te houden met de nieuwe en aangevulde uitgangspunten. Als gevolg hiervan moesten diverse deelontwerpen worden aangepast. Dit had een grote impact op de planning en financiën van het project.
[…]
De middelen benodigd voor het opnieuw aanbesteden van de renovatie van de spuisluizen blijven staan binnen de investeringsruimte van het Deltafonds. Op dit moment is nog niet met zekerheid te zeggen welk budget voor het opnieuw aanbesteden van de renovatie van de spuisluizen nodig is. Dat is afhankelijk van de aanbiedingen vanuit de markt. Vooralsnog wordt uitgegaan van een bedrag in dezelfde orde als oorspronkelijk voor dit projectonderdeel gereserveerd stond. Nadat dit projectonderdeel opnieuw aanbesteed is, worden ook deze middelen aan het projectbudget van de Afsluitdijk toegevoegd. Mocht de aanbesteding onverhoopt toch uitkomen op een hoger bedrag, dan zal dekking hiervoor binnen het Deltafonds gevonden moeten worden.
De brief was ook aanleiding voor berichten in de massamedia die anders niet over aanbestedingen schrijft. Om bitter van te worden want het in de voortgangsbrief omschreven probleem is intrinsiek aan aanbestedingen, zoals deze redactie al ettelijke keren in ingezonden brieven in precies deze kranten heeft proberen te krijgen in 2015, 2016 en 2018 nog eens.
https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/chaos-rond-renovatie-afsluitdijk-compleet-werk-aan-sluizen-wordt-gestaakt-en-opnieuw-aanbesteed~b06ef8e1/
https://fd.nl/bedrijfsleven/1440296/renovatie-afsluitdijk-loopt-uit-op-zeperd-en-gezichtsverlies-voor-rijkswaterstaat
Maar inmiddels staat het de redactie van Aanbestedingsnieuws wel duidelijk voor ogen. Dan maar zelf publiceren. Desnoods maar alles zelf doen. Onderhandelingen kunnen niet zonder retaliatie. Onderhandelingen zonder retaliatie maken het voor de inkoper onmogelijk op een gedane inschrijving in te gaan op zo’n manier dat de verkoper daarop het beste bod zou kunnen leveren. Het onderhandelen is een interactie, een wisselwerking tussen 2 of meer partijen en als je dat onmogelijk maakt, maak je het ook onmogelijk om de opdracht bij te stellen aan de hand van de kennis van de leverancier.
Retaliatie is in de zin waarin dat speltheoretisch bedoeld is, een afstraffing van het gedane bod en een opvragen van een beter bod, Als door de regels de inkoper niet is toegestaan de opdracht te gunnen op basis van prestatie en hij ook niet de opdracht kan bijstellen en daarmee de leverancier en zichzelf “straffen” voor het niet precies leveren van het juiste, zal een ondernemer er aan de ene kant misbruik van willen en kunnen maken, van het ontstane kennishiaat.
[Edit: en aan de andere kant … ]Een ondernemer wil best zichzelf in eigen vingers snijden om op die manier de afnemer tegemoet te komen. Maar als een ondernemer zich bij elke opdracht in eigen vingers moet snijden en daarvoor nooit wordt beloond met een extra opdracht omdat belonen op prestatie nu eenmaal niet mag, is de grens ook wel in zicht. Een onderneming kan niet oneindig bezig blijven met zichzelf maar snijden met nul als resultaat. Het risico van aanbesteden zoals het gaat, is een lange termijn marktbederf waardoor de best leverende leveranciers na lang het vet van hun botten te schrapen uiteindelijk alsnog omvallen en dan niet meer te redden zijn. En dan kan het nooit meer geleverd worden.
Neem nu al die kenniswerkers die vertrokken zijn naar een andere baan omdat ze wel de mooiste inschrijvingen konden bieden maar niet daarmee een opdracht binnen konden halen omdat de overheid alleen op prijs keek. Die hun baan kwijtraakten bij een bouwbedrijf omdat bouwbedrijven niets hebben aan specialistische kennis over dijken renoveren omdat de rijksoverheid niet vraagt om specialistische kennis omdat het die zelf niet in huis heeft. Hoe moeten die mensen vol kennis van sluizen na jarenlang rondzwerven in andere functies nog terugkomen op de oorspronkelijke vraag, die kennis gaat ook uiteindelijk definitief verloren.
Zie ook eerder op Aanbestedingsnieuws: Waarom je niet alle kennis kan inkopen Mensen met kennis zijn niet alleen van overheidsnut; het zijn ook nog mensen. Als voormalig medewerkers rancuneus en giftig worden van al het leed dat hun wordt aangedaan door hun keer op keer te schofferen; dan is het ook niet meer raadzaam om het personeel nog in dienst te nemen. Dan mag je blij zijn dat ze er nog zijn. Mensen komen en mensen gaan en met die mensen verdwijnt ook hun kennis. Kennis kan ook definitief verloren gaan. Met de mensen mee. Een klein land als Nederland dat van dijken aan elkaar hangt, kan zich dat niet veroorloven.
Wat dat betreft wil Aanbestedingsnieuws graag wijzen op het werk van Peter Jules van Overloop. Zijn kennis over Model predictive control bij open watersystemen was bij de Afsluitdijk vast van pas gekomen, als het niet was vanwege zijn tragische overlijden in 2015 had hij dat ook nog zelf kunnen zeggen, nu moeten mensen het zelf bedenken aan de hand van zijn nagelaten werk. Sommige mensen kunnen gewoon echt niet gemist worden.
Niets is zo gemakkelijk te stelen als een visie
Peter Jules van Overloop