Verordening tegen verstoringen door buitenEUse subsidies
De Europese Commissie heeft een nieuwe Verordening opgesteld tegen buitenlandse (d.i. buiten de EU) subsidies op de Europese Markt. Die moet tegengaan dat de markt wordt verstoord met subsidies van buiten de EU. Aanbestedingsnieuws publiceert hierbij het persbericht. Een voorstel dat lijkt toe te zien op de Chinese bussen, maar stevige consequenties kan hebben voor de voedselvoorziening, die ook van subsidies aan elkaar hangt. Aanbestedingsnieuws publiceert hieronder het persbericht van de EU.
De Europese Commissie heeft vorige week een voorstel neergelegd voor een nieuw instrument om mogelijke verstorende effecten van buitenlandse subsidies op de eengemaakte markt tegen te gaan. Het wetgevingsvoorstel van vandaag komt er na het witboek dat in juni 2020 werd goedgekeurd, en na een brede raadpleging van belanghebbenden. Dit voorstel wil de leemte in de wetgeving opvullen die er op de eengemaakte markt bestaat, waardoor overheden van buiten de EU momenteel nagenoeg ongehinderd subsidies kunnen toekennen, terwijl subsidies van lidstaten onder een vergrootglas liggen. Het nieuwe instrument is zodanig vormgegeven dat, wat ook de marktsituatie is, buitenlandse subsidies die verstoringen veroorzaken en het gelijke speelveld op de eengemaakte markt aantasten, effectief worden aangepakt. Het is ook een essentieel element om de (vandaag ook goedgekeurde) geactualiseerde EU-industriestrategie waar te maken. Dit voorstel draagt immers bij tot een eerlijke en concurrerende eengemaakte markt en creëert zo de juiste voorwaarden om Europese bedrijven te laten floreren.
Uitvoerend vicevoorzitter Margrethe Vestager, belast met het mededingingsbeleid en verantwoordelijk voor het cluster Een Europa dat klaar is voor het digitale tijdperk: “Europa is een supermacht op het gebied van handel en investeringen. In 2019 beliep het volume van de buitenlandse directe investeringen meer dan 7 biljoen EUR. De openheid van de eengemaakte markt is onze grootste troef. Maar openheid veronderstelt ook dat het er eerlijk aan toegaat. Al meer dan 60 jaar hebben we een stelsel van staatssteuntoezicht dat subsidiewedlopen tussen onze lidstaten moet voorkomen. En vandaag komen we met een voorstel om ook verstorende subsidies van niet-EU-landen tegen te gaan. Een gelijk speelveld borgen heeft in deze buitengewone tijden alleen maar aan belang gewonnen, willen we het herstel van de EU-economie schragen.”
Uitvoerend vicevoorzitter Valdis Dombrovskis, verantwoordelijk voor een economie die werkt voor de mensen: “Oneerlijke voordelen door subsidies zijn al lang een plaag voor de internationale concurrentie. Daarom hebben we er een prioriteit van gemaakt om de strijd aan te binden met dergelijke oneerlijke praktijken. Ze verstoren de markten en doen concurrentievoordelen ontstaan op basis van de ontvangen steun – en niet de kwaliteit en het innovatieve karakter van de betrokken producten. Het voorstel van vandaag is een aanvulling op onze internationale inspanningen op dit gebied. Het zal zorgen voor een gelijk speelveld binnen de EU en zal positieve veranderingen stimuleren, zonder dat een en ander ten koste gaat van de openheid die zo cruciaal is voor onze economische kracht.”
Thierry Breton, commissaris voor de eengemaakte markt: “Onze eengemaakte markt is bijzonder concurrerend en aantrekkelijk voor buitenlandse investeerders en ondernemingen. Maar openheid naar de wereld werkt alleen wanneer iedereen die op de eengemaakte markt actief is, in Europa investeert of meebiedt voor met overheidsmiddelen gefinancierde projecten, zich aan onze regels houdt. Vandaag dichten we een lacune in onze regelgeving, zodat alle ondernemingen op voet van gelijkheid concurreren en niemand het gelijke speelveld en het Europese concurrentievermogen kan ondergraven met verstorende buitenlandse subsidies. Een en ander zal de veerkracht van Europa versterken.”
De EU-regels inzake mededinging, openbare aanbestedingen en handelsbeschermingsinstrumenten spelen een belangrijke rol wanneer het erom gaat eerlijke voorwaarden te borgen voor ondernemingen die op de eengemaakte markt actief zijn. Maar geen van deze instrumenten is van toepassing op buitenlandse subsidies: de ontvangers daarvan krijgen daardoor een oneerlijk voordeel wanneer zij ondernemingen in de EU overnemen, deelnemen aan openbare aanbestedingen in de EU of andere commerciële activiteiten in de EU uitoefenen. Bij die buitenlandse subsidies kan het bijvoorbeeld gaan om renteloze leningen en andere vormen van financiering onder de kostprijs, onbeperkte staatsgaranties, overeenkomsten voor een fiscaal nultarief of directe financiële subsidies.
Het voorstel van vandaag gaat vergezeld van een effectbeoordeling. Die legt in detail de achterliggende motieven van het voorstel voor een verordening uit en beschrijft diverse situaties waarin buitenlandse subsidies verstoringen op de eengemaakte markt kunnen veroorzaken.
Het voorstel voor een verordening
Toepassingsgebied
Volgens het voorstel zal de Commissie bevoegd zijn om financiële bijdragen van overheidsinstanties van niet-EU-landen te onderzoeken die ten goede komen aan ondernemingen die in de EU een economische activiteit uitoefenen. Als dat nodig is, zal zij de verstorende effecten van die bijdragen ongedaan kunnen maken.
In dit verband stelt de verordening voor om drie instrumenten in te voeren, twee op basis van aanmeldingen en daarnaast een instrument voor algemeen marktonderzoek. Meer in het bijzonder gaat het om:
- Een instrument op basis van aanmelding voor het onderzoeken van concentraties waarmee een financiële bijdrage van een overheid van buiten de EU gemoeid is, wanneer de over te nemen onderneming (of ten minste een van de partijen bij de concentratie) een EU-omzet van 500 miljoen EUR of meer heeft en de buitenlandse financiële bijdrage ten minste 50 miljoen EUR bedraagt;
- Een instrument op basis van aanmelding voor het onderzoeken van inschrijvingen voor overheidsopdrachten waarmee een financiële bijdrage van een overheid van buiten de EU gemoeid is, wanneer de opdracht een geraamde contractwaarde van 250 miljoen EUR of meer heeft; en
- Een instrument voor het onderzoeken van alle overige marktsituaties en voor kleinere concentraties en openbare aanbestedingen. Hier kan de Commissie zelf (“ambtshalve”) een onderzoek instellen of ad-hocaanmeldingen eisen.
Wat de beide instrumenten op basis van aanmeldingen betreft, de overnemer of inschrijver zal vooraf alle financiële bijdragen moeten aanmelden die hij van een overheid van buiten de EU ontvangt met betrekking tot concentraties of openbare aanbestedingen waarbij de drempels worden overschreden. Zolang het onderzoek van de Commissie loopt, mag de betrokken concentratie niet tot stand worden gebracht en mag de overheidsopdracht niet worden gegund aan de inschrijver ten aanzien van wie het onderzoek loopt. Er worden bindende termijnen vastgesteld voor het besluit van de Commissie.
Volgens het voorstel voor een verordening mag de Commissie aan een onderneming die zich niet houdt aan de verplichting tot aanmelding van een gesubsidieerde concentratie of een financiële bijdrage bij aanbestedingen die aan de drempels voldoen, geldboeten opleggen en kan zij de transactie beoordelen alsof deze was aangemeld.
Met het instrument voor algemeen marktonderzoek zal de Commissie, wanneer zij vermoedt dat mogelijk een buitenlandse subsidie in het geding is, dan weer andere soorten marktsituaties kunnen onderzoeken, zoals greenfieldinvesteringen of concentraties en overheidsopdrachten die onder de drempels blijven. In die gevallen zal de Commissie ambtshalve een onderzoek kunnen instellen en ad-hocaanmeldingen kunnen eisen.
Op basis van de feedback over het witboek zal de handhaving van de verordening uitsluitend door de Commissie plaatsvinden, om de eenvormige toepassing ervan in de hele EU te borgen.
Indien de Commissie tot de bevinding komt dat er sprake is van een buitenlandse subsidie en deze ook verstorend blijkt te zijn, zal zij, in voorkomend geval, rekening kunnen houden met de eventuele positieve effecten van de buitenlandse subsidie. Zij zal dan een afweging maken tussen de positieve en de negatieve effecten van de verstoring.
Wanneer de negatieve effecten opwegen tegen de positieve effecten, zal de Commissie de bevoegdheid hebben om herstelmaatregelen op te leggen of in te stemmen met verbintenissen van de betrokken ondernemingen om die verstoring te verhelpen.
Herstelmaatregelen en verbintenissen
Wat betreft herstelmaatregelen en verbintenissen bevat het voorstel voor een verordening een reeks corrigerende structurele of gedragsmaatregelen, zoals de afstoting van bepaalde activa of het verbod op een bepaalde marktgedraging.
In het geval van aangemelde transacties zal de Commissie ook de gesubsidieerde acquisitie of de gunning van de overheidsopdracht aan de gesubsidieerde inschrijver kunnen verbieden.
Volgende stappen
Het Europees Parlement en de lidstaten zullen nu, in het kader van de gewone wetgevingsprocedure, overleg voeren over het Commissievoorstel om uiteindelijk een definitieve tekst van de verordening aan te nemen.
Gedurende 8 weken zal op het voorstel feedback kunnen worden gegeven.
Zodra de verordening is aangenomen, zal zij rechtstreeks van toepassing zijn in de hele EU.
Achtergrond
De Europese Raad heeft in zijn conclusies van 21 en 22 maart 2019 de Commissie de opdracht gegeven met nieuwe instrumenten te komen om de verstorende effecten van buitenlandse subsidies voor de eengemaakte markt tegen te gaan. De Raad heeft ook naar het witboek van de Commissie verwezen in zijn conclusies van 11 september 2020, terwijl hij in zijn conclusies van 1 en 2 oktober 2020 heeft gepleit voor “nog andere instrumenten om de verstorende effecten van buitenlandse subsidies op de eengemaakte markt aan te pakken”.
In februari 2020 heeft het Europees Parlement in zijn verslag over het mededingingsbeleid de Commissie verzocht “de mogelijkheid te onderzoeken om een pijler toe te voegen aan het EU-mededingingsrecht, waarin aan de Commissie passende onderzoeksmiddelen worden gegeven ingeval een bedrijf verstorend gedrag zou hebben vertoond ten gevolge van overheidssubsidies of buitensporige winst zou hebben gemaakt dankzij een dominante marktpositie in eigen land”.
In haar mededeling “Een nieuwe industriestrategie voor Europa” van 10 maart 2020 heeft de Commissie bevestigd dat zij tegen medio 2020 een witboek zou aannemen over een instrument voor buitenlandse subsidies dat de verstorende effecten van buitenlandse subsidies op de eengemaakte markt moet tegengaan. Ook de geactualiseerde industriestrategie, die vandaag wordt goedgekeurd, noemt dit voorstel voor een verordening betreffende buitenlandse subsidies als een van de essentiële initiatieven om de doelstelling van de open strategische autonomie van de EU waar te maken.
In haar werkprogramma voor 2021 en in haar mededeling over de evaluatie van het handelsbeleid van 18 februari 2021 heeft de Commissie aangekondigd dat zij tegen medio 2021 met een voorstel zou komen voor een rechtsinstrument voor buitenlandse subsidies.
Op 17 juni 2020 heeft de Commissie een witboek aangenomen met voorstellen om de verstorende effecten van buitenlandse subsidies op de eengemaakte markt aan te pakken.
De openbare raadpleging over dat witboek is op 23 september 2020 afgelopen. De Commissie heeft ook een openbare raadpleging gehouden over de aanvangseffectbeoordeling en een gerichte raadpleging bij een steekproef van belanghebbenden die het sterkst door het voorstel zullen worden geraakt.
Al die feedback heeft de Commissie grondig geanalyseerd en meegenomen bij het uitwerken van het voorstel dat vandaag wordt gepresenteerd.
Meer informatie
Website van DG Concurrentie over buitenlandse subsidies
Voorstel voor een verordening betreffende verstorende buitenlandse subsidies