OM spreekt van vals spel en horen zien zwijgen cultuur NS

Het OM heeft vandaag gevangenisstraffen tot 12 maanden, taakstraffen en geldboetes  geëist tegen een (ex-)topman van de NS,  drie (ex-)bestuurders en een (ex-)medewerker van de NS-dochterondernemingen Abellio en Qbuzz en een extern adviseur. Tegen  NS Groep NV eist het OM €3.000.000,- boete. Het OM verwijt de verdachten vals spel bij de aanbestedingsprocedure voor het openbaar vervoer in Limburg met als doel  dat een dochteronderneming die zou winnen: “Kennelijk werd dit belang zo sterk beleefd, dat de moraal volledig uit het oog verloren werd” zei de officier op zitting:  “Het is schokkend dat nergens iemand in de organisatie op de rem is gaan staan en heeft gezegd dat dit niet aanvaardbaar is.”

Onder de kop ‘Vals spel bij NS. Van werkvloer tot top; horen, zien, zwijgen en er niets tegen doen’ bericht het OM :

Verdachten hebben zich volgens het OM ieder op zijn of haar specifieke wijze, schuldig gemaakt aan het valselijk opmaken van overeenkomsten,  het bekendmaken van bedrijfsgeheimen en niet-ambtelijke omkoping.  Uit onderzoek door de FIOD komt naar voren dat de NS begin 2014 een directeur van concurrent Veolia binnen haalde. Op die manier kon de NS beschikken over bedrijfsgevoelige informatie van Veolia, die hen een grote voorsprong gaf bij het doen van de aanbesteding. De informatie die is verstrekt heeft betrekking op  gevoelige bedrijfsprocessen, waaronder ziekteverzuimcijfers, kosten, opbrengstgegevens en prognoses van de concessie Limburg en documenten met betrekking tot  de efficiency van de inzet van het rijdend personeel. “Die efficiency is een belangrijke component van de businesscase en deze cijfers hebben dus een sterke strategische waarde”,  zei de officier op zitting. Om het concurrentiebeding te omzeilen, hebben de verdachten een verhullende constructie opgetuigd waarbij de oud-directeur via een extern adviesbureau werd ingehuurd door NS. In ruil voor de bedrijfsgevoelige informatie zouden de oud-Veolia directeur beloftes zijn gedaan. Zoals bijvoorbeeld de verkrijging van de baan van NS concessiedirecteur, indien die concessie gewonnen zouden worden.

‘Alles voor de winst’ was het motto van verdachten

“Deze feiten zijn gepleegd tegen de achtergrond van een, in elk geval voor Nederlandse begrippen zeer grote concessie. De concessie kent een looptijd van 15 jaren en omvat treindiensten, busdiensten en buurtbussen in Limburg. De Provincie zou aan de concessiewinnaar een exploitatiebijdrage van 55.500.000 euro per jaar betalen,” zei de officier op zitting. En het ging niet alleen om het geld: “Het ging om het veilig stellen van de positie van de NS op het Nederlandse spoor. De NS wist namelijk dat Limburg door de politiek werd gezien als belangrijke proeftuin voor concurrentie op het Nederlandse spoor. Daarom was de NS er alles aan gelegen om te voorkomen dat de concurrentie in Limburg de kans kreeg aan te tonen dat samenloop op het hoofdrailnet helemaal niet zo’n probleem zou zijn.”

‘Ondermijnende criminaliteit’

De verweten strafbare feiten zijn ernstige feiten, vindt het OM: “Valsheid in geschrift stelt allereerst centraal het openbaar vertrouwen, het vertrouwen dat burgers moeten kunnen stellen in de juistheid van documenten .” Daarnaast zijn volgens het OM bedrijfsgeheimen gedeeld en gebruikt: “Verdachten hebben het vertrouwen geschaad dat Veolia in de  oud-directeur stelde en mocht stellen. Veolia heeft hierdoor aanzienlijke schade geleden, maar verdachten hebben zich daaraan niets gelegen laten liggen.” De NS en haar  bestuurders hebben zich volgens het OM ook schuldig gemaakt aan niet-ambtelijke omkoping: “Omkoping is een venijnig delict en dat geldt niet alleen voor de omkoping van ambtenaren. Net zoals bij omkoping van  de overheid, leidt het er ook in de private sector toe dat niet de beste partij wint, maar de minst morele. Zeker in een sector als het OV die uitdrukkelijk ook een nutsfunctie vervult, is dat zeer onwenselijk.” Daarnaast ziet het OM het valse spel als concurrentie vervalsend.

Geëiste straffen

• NS Groep N.V. kan  als  hoofdverdachte worden gezien: “Deze verdachte vertegenwoordigt een organisatie waarin enig moreel besef blijkbaar zo niet aanwezig  was, dat men zich heeft verlaagd tot platte bedrijfsspionage en omkoping van de directeur van de directe concurrent” aldus het OM: “Voor een bedrijf dat geheel in handen van de staat is, is dat méér dan teleurstellend. Juist van  dit soort bedrijven mag worden verwacht dat integer wordt gehandeld, in overeenstemming met de wet en regelgeving. Niet alleen omdat een bedrijf in handen van de staat sowieso een voorbeeldfunctie heeft. Maar ook omdat de aandeelhouder de staat is en het niet zo kan zijn dat de staat indirect profijt heeft van strafbaar handelen, via een  dividenduitkering.” Het OM vindt daarom een boete van 3.000.000 euro passend.

• Tegen de hoogste baas eist het OM een gevangenisstraf: “Onder zijn directe leiding als hoogste man hebben zich strafbare feiten kunnen voordoen. Hij had meer dan voldoende wetenschap om in te grijpen. In plaats daarvan heeft hij de strafbare feiten goedgekeurd. Zijn  moreel compas is ernstig defect gebleken” zei de officier op zitting: “Daarnaast heeft hij het interne onderzoek van een advocatenkantoor gemanipuleerd ten koste van de bestuurders van QBUZZ.” Deze werden geslachtofferd en ontslagen door hun werkgever. Hijzelf hoopte de dans te ontspringen en dat vindt het OM zeer kwalijk: “Hij is pas na het strafrechtelijk onderzoek door de FIOD en het Functioneel Parket  oneervol ontslagen. Wat het Openbaar Ministerie betreft kan hem de strafbare feiten het meeste worden aangerekend.”  Mede daarom vindt het OM een gevangenisstraf van een jaar passend.

• Tegen de CEO van Abellio eist het OM 10 maanden gevangenisstraf. Hij behoorde volgens het OM tot de kring van leidinggevenden die over de feiten werd geïnformeerd en had dus meer dan voldoende wetenschap om in te grijpen. Dat heeft hij niet gedaan.

• Het OM eiste tegen de oud-Veolia directeur acht  maanden gevangenisstraf.

• Tegen twee bestuurders van QBUZZ eiste het OM taakstraffen van 240 en 200 uren en geldboetes van 40.000 en 50.000 euro. Volgens het OM hadden de bestuurders  wetenschap van de strafbare feiten en hadden ze hun  gezag  moeten inzetten  om een eind aan de strafbare gedragingen te maken.

• De faciliterende extern adviseur die de -Veolia directeur in dienst nam op grond van  een valse overeenkomst hoorde een taakstraf van 140 uren en een geldboete van 20.000 euro  tegen zich eisen, omdat hij de fraude zou hebben mogelijk gemaakt.

Bron: Functioneel Parket OM, 21 november 2017