Monitor: gestage verbetering uitvraag open standaarden
Op 18 maart 2021 stuurde Staatssecretaris Knops de Monitor Open Standaarden 2020 naar de Tweede Kamer. Die monitor concludeert dat het gebruik van de verplichte open standaarden van de ‘Pas toe of leg uit’-lijst gestaag toeneemt. Uit het onderzoek komen ook praktijkvoorbeelden naar voren, die de monitor goed vindt. Een van deze goede voorbeelden is een aanbesteding voor FMH begeleid door sr. Inkoopadviseur van de HIS Bertrand van Deutekom. Deze aanbesteding voor het leveren en vervangen van een facilitair managementinformatiesysteem (FMIS) op basis van SaaS-dienstverlening (software als service) voldoet aan alle 15 relevante open standaarden.
Dat was niet het enige goede praktijkvoorbeeld. Met name aanbestedingen van het ministerie van BZK, de Raad van State, de gemeente Gorinchem, RVO, de Belastingdienst, Bizob, Gemeente Purmerend en de Veiligheidsregio Groningen. Verder vielen de websites PDOK.nl en de website van het Handelsregister positief op. Ook de overheidsbreed gebruikte voorzieningen MijnOverheid en DigiD scoorden uitstekend in de monitor.
Bij 94% van de 72 dit jaar onderzochte aanbestedingen werd om één of meer van de relevante open standaarden gevraagd, maar vaak niet om alle relevante standaarden. Dit is een iets betere score dan vorig jaar (89%). Van de 834 keer dat een open standaard voor een aanbesteding relevant was, werd daar in 45 % van de gevallen om gevraagd. Dat is een iets lagere score dan vorig jaar (50%) en dit percentage stagneert al zes jaar.
Bij de meeste aanbestedingen was ‘Leg uit’ verplicht, omdat niet gevraagd is om alle relevante standaarden. In geen enkel jaarverslag is een expliciete ‘Leg uit’ opgenomen voor met name genoemde aanbestedingen. Dat is overigens al ruim tien jaar zo.
Voor wat betreft het pas toe: Overheden moeten bij de aanschaf van ICT voor € 50.000 of meer kiezen voor een dienst of product dat voldoet aan alle relevante open standaarden van de lijst (‘pas toe’). Doen zij dat niet dan moeten zij daarover verantwoording afleggen in hun jaarverslag (‘leg uit’). De Monitor onderzocht of dat ook zo is in de praktijk. Opvallend genoeg gaat het beter bij lagere overheden dan bij het Rijk.
We gaan er van uit, dat expliciet om vragen om een standaard nodig is om te kunnen kiezen voor een dienst of product dat aan die standaard voldoet. Voor de monitor is daarom, net
als in de voorgaande jaren, een groot aantal aanbestedingen hierop onderzocht. Dit keer zijn 37 aanbestedingen van de rijksoverheid en uitvoeringsorganisaties en 35 aanbestedingen
van mede-overheden onderzocht, in totaal 72 aanbestedingen (uit het 3e en 4e kwartaal van 2019 en 1e en 2e kwartaal van 2020)[…]
Bij 7% van deze 72 aanbestedingen is gevraagd om alle relevante open standaarden (vorig jaar 6%). Het percentage aanbestedingen waarbij om een deel van de open standaarden is
gevraagd – de grote middencategorie – is opnieuw iets toegenomen, van 83% vorig jaar naar 88% dit jaar. Het percentage aanbestedingen waarbij niet om een open standaard is
gevraagd of waarbij sprake is van strijdigheid met het open standaardenbeleid, is in vergelijking met de vorige meting verder teruggelopen van 11% naar 6%. En in tegenstelling
tot vorig jaar zijn daar geen aanbestedingen bij die strijdig zijn met het standaardenbeleid.
De mede-overheden deden het dit jaar, in tegenstelling tot vorig jaar, beter dan de Rijksoverheid: bij 29% van de aanbestedingen vroegen de mede-overheden om alle relevante standaarden of om tenminste tweederde daarvan (Rijk: 22%). De Rijksoverheid vroeg bij 57% van de aanbestedingen om geen enkele of om minder dan een derde van de
relevante standaarden (mede-overheden: 32%).
De monitor is te bekijken via:
https://www.forumstandaardisatie.nl/sites/default/files/FS/2021/0310/FS-20210310.4B1-Managementsamenvatting-met-analyse-naar-organisatie-Monitor-2020.pdf