Kabinet wil aanbestedingen vooraf controleren
In een kamerbrief over een Verordening betreffende buitenlandse subsidies die de interne markt verstoren, vond Aanbestedingsnieuws een opmerkelijke passage over aanbestedingen vooraf controleren. In de kamerbrief meldt Minister Adriaansens van Economische Zaken en Klimaat dat het kabinet er voorstander van is grote aanbestedingen vooraf te controleren. Het gaat hier om controle door de Europese Commissie op inkopen die mogelijk de interne markt verstoren. Met het verordeningsvoorstel wordt het op termijn mogelijk dat de Commissie aanbestedingen van te voren stillegt door te onderzoeken of sprake is van marktverstorende subsidies uit derde landen.
De bewuste passage meldt het volgende over het kabinetsbeleid:
Het kabinet is groot voorstander van de aanbestedingsmodule waarbij grote aanbestedingen vooraf worden gecontroleerd. Hiermee kan een ongelijk speelveld bij een specifieke aanbesteding direct worden hersteld. Niet alle EU-lidstaten waren een voorstander van de module. Nederland heeft samen met de Commissie en het voorzitterschap ingezet op breder draagvlak. Daarbij heeft Nederland tijdens de onderhandelingen stevig ingezet op het beperken van vertraging in aanbestedingsprocedures. Mede dankzij Nederlandse inzet zijn in de Raadspositie de doorlooptijden ingekort en mag gegund worden tijdens het voor- en diepgaand onderzoek als de Commissie geen onderzoek doet naar de winnende onderneming. De Commissie geeft aan dat verdere verkorting afbreuk zal doen aan een effectief instrument. Zij moet tijd hebben voor gedegen onderzoek. Nederland had de doorlooptijden graag nog korter gezien, maar hecht ook een aan effectief instrument. Nederland vindt het belangrijk om te volgen hoe deze balans in de praktijk uitpakt en in welke mate aanbestedingsprocedures daadwerkelijk vertraging ondervinden. Er zal altijd enige tijd voor onderzoek nodig zijn, en dat onderzoek kan soms complex zijn.
Een verordening is een bestuurlijke beslissing van alle regeringsvertegenwoordigers gezamenlijk, vertegenwoordigd in de Europese Raad. Een verordening is daarmee vergelijkbaar met een verdrag. Hier gaat het om een voorstel voor een verordening, dat op 5 mei is gepubliceerd door de Europese Commissie. Met deze Verordening moet volgens de kamerbrief “een belangrijke lacune in de instrumentenmix van de EU worden gedicht, zodat effectiever kan worden opgetreden tegen buitenlandse subsidies die de concurrentie binnen de EU verstoren. Het is nu aan het voorzitterschap om tot een akkoord te komen met het Europees Parlement.”
De kamerbrief bevat ook een tabel over de elementen uit de verordening die eveneens licht schept over het voorstel voor de Verordening.
Aanbestedingsnieuws publiceert hier de tabel eveneens. Mogelijk is de tabel via de mobiele telefoon minder goed te lezen. Aanbestedingsnieuws vindt het lastig aan de hand van de tabel al reële gevolgen te bedenken over de uitkomst van het beleid. Het klinkt een beetje vaag. Is er een meldplicht voor aanbestedingen boven de 300 miljoen euro? Maar ze moeten al allemaal gepubliceerd worden op Ted/Tenderned. De Commissie krijgt met dit element de mogelijkheid de gunning van een opdracht stil te leggen, door het doen van een onderzoek naar interne marktverstoringen
De uitwerking in de tabel is te vaag om helder voor ogen te hebben wat er nu precies voor ogen staat. Voor bedrijven wordt het kennelijk verplicht op straffe van een boete of dwangsom om tijdig informatie aan te leveren. Dat is wel opmerkelijk. Het gaat bij aanbestedingen immers om inkopen en de aanbestedende bedrijven zijn dus altijd vrij niet op de aanbesteding in te schrijven en niks te melden. Over een beslissingstermijn waarbinnen de Commissie dat onderzoek dan voltooid moet hebben, meldt de kamerbrief dus niets.
Overzicht belangrijkste elementen Verordening (op basis van de Raadspositie)
|
|
|
|
|
Meldplicht |
|
|
Geen: de Commissie heeft de bevoegdheid om achteraf een onderzoek in te stellen naar een marktverstoring als gevolg van een subsidie, ook als deze niet boven de meldingsdrempels uitkomt. |
|
Consequentie |
Partijen mogen de transactie niet tot uitvoering brengen tot de Commissie een eventueel onderzoek heeft afgerond. |
Gedurende een onderzoek door de Commissie mag een opdracht niet gegund worden, tenzij de winnaar geen onderwerp van het onderzoek van de Commissie is. |
De Commissie kan maatregelen en boetes opleggen (zie hieronder). Bij aanbestedingen kan de opdrachtverlening niet teruggedraaid worden. |
|
Mogelijke maatregelen |
Wanneer na onderzoek blijkt dat een subsidie de interne markt verstoort, kan de Commissie maatregelen opleggen. Het kan dan bijvoorbeeld gaan om het verminderen van marktaandeel. De betrokken onderneming kan daarnaast aanbieden om de geconstateerde verstoring te verhelpen door toezeggingen te doen. Het is daarbij aan de Commissie om te beoordelen of deze toezegging de verstoring volledig en effectief zou verhelpen. |
||
|
Wanneer een bedrijf niet tijdig of foutieve informatie aanlevert, of niet meewerkt kan de Commissie boetes en dwangsommen opleggen. |
|||
|
‘Balancing test’ |
De Commissie weegt de negatieve effecten van de subsidie af tegen de eventuele positieve effecten op de betreffende economische ontwikkeling op de EU interne markt, bijvoorbeeld op het gebied van innovatie of milieubescherming. |
||
Bron:
Kamerstukken II 2021/22, [dossier nog niet bekend) Brief 2022Z09482, 16 mei 2022.