Handboek circulair renoveren voor woningcorporaties verschenen
Het Ministerie van BZK en de Provincie Noord-Holland hebben een handboek opgesteld voor het circulair renoveren van woningcorporaties. Woningcorporaties kunnen de gebouwen die zij in hun bezit hebben, renoveren en verduurzamen, mede door bestaande grondstoffen te hergebruiken. Hoe zij dat aan kunnen pakken staat in het Handboek Circulair Renoveren (pdf, 4 mb) van Stichting C-Creators dat in opdracht van de provincie Noord-Holland en het ministerie van BZK werd opgesteld. Het handboek gaat ook in op de vraag hoe een eventuele aanbesteding daartoe uit zou moeten zien: niet dichtgetimmerd.
Het handboek maakt de complexiteit van het onderwerp circulair renoveren behapbaar voor woningbouwcorporaties die hiermee aan de slag willen en moeten. Voor iedere fase van het renovatieproces zijn kennis, handvatten en voorbeelden gebundeld om de corporaties te helpen hun verbouwingen en renovaties op een circulaire manier uit te voeren.
“Woningcorporaties bezitten 30% van de woningen in Nederland. En als je dan bedenkt dat de bouwsector verantwoordelijk is voor 40% van het grondstoffengebruik wereldwijd, 40% van het afval en 33% van de uitstoot, valt er enorm veel winst in deze sector te behalen. Om gebouwen te onderhouden, uit te breiden, en energie efficiënt te maken, worden ook veel niet hernieuwbare grondstoffen gebruikt. We hopen dat dit handboek helpt om de renovatie en verduurzaming van woningen op een circulaire manier te doen. Zo gaan de energietransitie en de transitie naar een circulaire economie hand in hand”
Gedeputeerde circulaire economie, Zita Pels.
Een fragment uit het handboek over de inkoop van een circulaire renovatie:
Je wilt als corporatie bijvoorbeeld gebouwen circulair slopen, meer overhouden, en 50% recyclaat verwerkt zien in nieuwe kunststof kozijnen. Hoe dat gedaan zal worden, moet de sloper of de leverancier oplossen. Om dit te realiseren is een dichtgetimmerde aanbesteding niet de oplossing. Beter is het om te kiezen voor een functionele uitvraag, of zelfs een ‘challenge’ (prijsvraag). Bij projecten waar dit al gebeurt, verrassen inschrijvers soms met nog betere prestaties op milieu impact of grondstoffen hergebruik dan minimaal gevraagd
. Een goed gekozen aannemer kan zo’n circulaire vraag oppakken en de corporatie in de uitvoering ontzorgen. Sommige woningcorporaties kiezen er juist voor om samen met de markt aan de slag te gaan. Ze zoeken zelf leveranciers op, en sporen ze aan om met nieuwe circulaire oplossingen te komen. Ze denken actief mee in de ontwikkeling van deze oplossingen. Of ze bepalen bijvoorbeeld welk slooptraject aan welk renovatie- of nieuwbouwproject gekoppeld kan worden en verbinden de architecten met de slopers. Voor het maken van optimale circulaire oplossingen is vaak de kennis en kunde van zowel de marktpartijen en de corporatie nodig. Door samen met de markt aan de slag te gaan wordt de eigen circulaire vraag scherp gehouden én is er de mogelijkheid marktpartijen te sturen in de oplossing. Zodoende kan de lat hoger worden gelegd. Ook is het aan te raden dat woningcorporaties met elkaar samenwerken, om van elkaar
te leren als het om circulair gaat.
Een algemeen probleem van aanbestedingen is, zo weet Aanbestedingsnieuws hier tenminste op eigen autoriteit aan toe te voegen, dat als tegen een vast budget wordt aanbesteed, het niet interessant is om grotere risico’s te nemen met bijvoorbeeld materiaalkeus. Blijkt het materiaal later niet te voldoen, dan is het niet ondenkbaar dat de ondernemer contractueel moet opdraaien voor het verschil met een nieuwprijs zonder extra uren. Hergebruik vergt manuren en dat is niet in te schatten van te voren en zo kunnen die kosten niet adequaat van te voren worden ondervangen. Dat is in de bouw natuurlijk ook gebruikelijk, maar ligt bij de aanleg van zonnepanelen minder voor de hand.
De handleiding gaat op de inkoopstrategie/verkoopstrategie niet in en ziet meer toe op echt praktische tips specifiek voor woningcorporaties, bijvoorbeeld voor hergebruik dakpannen en dakisolatie. Wel suggerereert de handleiding dat het beter is om opdrachten zo groot mogelijk aan te besteden, van bouw tot facility management en als raamovereenkomst, wanneer er meerdere contracten te verwachten zijn.
Als er meerdere opdrachten aankomen, selecteer dan één of enkele partijen in een raamovereenkomst/samenwerkingsovereenkomst. Dit zorgt voor gezamenlijk belang, groeipad, innovatie en continue verbetering.
Dat vindt Aanbestedingsnieuws wel verbazend. Goed nieuws voor grote bouwbedrijven en een slechte zaak voor de kleinere en specialistische aannemer, die juist aan woningcorporaties een goede boterham verdient en zelf weinig tot geen ervaring heeft met inschrijven op aanbestedingen.
Het persbericht gaat nog verder in op de totstandkoming van het handboek.
Stichting C-creators, die de ontwikkeling van de handleiding verzorgde, zet zich in voor de overgang naar een circulaire economie. Op basis van zowel bureau- als veldresearch formuleerde zij in samenwerking met de Technische Universiteit Delft en Amsterdam Institute for Advanced Metropolitan Solutions (AMS Institute) de procesaanpak voor woningcorporaties. In elk hoofdstuk van het handboek staat een heldere uitleg over de integratie van circulariteit, in iedere processtap. Circulariteit is daarbij niet het doel, maar een middel om te komen tot een duurzame gebouwde
omgeving.
Merel Stolker van C-Creators: “We willen met dit handboek corporaties helpen om circulair renoveren in te bedden in het renovatieproces. Als de focus bij renovatie en ook bij bouw uitsluitend op energiebesparing ligt, beland je uiteindelijk op een punt, dat er zoveel materialen nodig zijn, dat de milieulast van de productie hiervan de milieubaten van de energiebesparing overtreft. Circulair bouwen en renoveren moet zich daarom richten op het vinden van een gezonde balans tussen energiebesparing en het inzetten van materialen. In feite wordt de vraag: hoe kan ik op een zo circulair mogelijke wijze (ook) de energiedoelstellingen halen als men praat over een duurzame woning? Het ‘circulaire momentum’ is in die zin NU.”
Zie het persbericht:
Klik hier om het handboek direct te downloaden: