Europese Ombudsman maakt bezwaar tegen gunning Blackrock
BlackRock Investment Management is met de Europese Commissie een contract aangegaan voor een onderzoek naar het integreren van “environmental, social and governance” ESG -doelen in het Europese Bankiere systeem. De Europese ombudsman is daar weer een onderzoek naar begonnen op klachen van Europarlementariërs en belangengroepen. Dat negatieve advies is afgelopen maandag gepubliceerd. 
Blackrock is een Amerikaanse investeringsbank, in Nederland bekend van het opkopen van vastgoed in Amsterdam. (Zie o.a. Blackrock investeert in kantoorgebouw Amsterdam | Economie | AD.nl en ‘Blackrock jaagt op snoepjes in Nederlands vastgoed’ (quotenet.nl)) .
De ombudsman suggereert ook de aanbestedingsregels zodanig aan te passen dat er bij beleidsgerelateerde dienstencontracten inschrijvers met belangenverstrengeling kunnen worden uitgesloten.
De Ombudsman stelt voor dat de Commissie haar richtsnoeren voor aanbestedingsprocedures voor beleidsgerelateerde dienstencontracten bijwerkt, zodat het personeel duidelijkheid geeft over wanneer bieders moeten worden uitgesloten wegens belangenconflicten die een negatieve invloed kunnen hebben op de uitvoering van de overeenkomst. De Ombudsman stelt de Commissie ook voor na te denken over de vraag of een specifieke actualisering van de toepasselijke regels ook nodig is om ze relevanter te maken voor de huidige beleidsambities van de EU. De EU plant een periode van ongekende uitgaven en investeringen, die noodzakelijkerwijs aanzienlijke banden met de particuliere sector met zich meebrengt.
Zie ook over het scheiden van belang bij Aanbestedingen, nog over de oude Aanbestedingsrichtlijn 2004/18 EG (thans: artikel 45 Nota Scheiding van Belang (hhdelfland.nl)
Waar gaat het allemaal om. De Commissie heeft op 30 juli 2019 een uitnodiging tot het indienen van een studie gehouden. Het doel van de studie was om de huidige situatie ten opzichte van dergelijke risico’s te schetsen en de uitdagingen bij de behandeling van deze kwestie in het algemeen in kaart te brengen. De studie is een eerste stap in de ontwikkeling van toekomstige instrumenten en mechanismen, waarover de Commissie breder overlegt. Het is dus echt een onderzoek voor het bepalen van beleid.
Daarop kwamen binnen de deadline 9 reacties, waaronder van Blackrock. Op 1 april 2020 is de gunning aan Blackrock bekend gemaakt en daarop klaagden derde belanghebbenden over deze gunning.
Terwijl iedere Europese aanbestedende dienst zwicht onder de terreur van de aanbestedingsregels geldt kennelijk voor de Europese Commissie een heel ander regime. De aanbesteding wordt kennelijk geregeld volgens een Vademecuüm over publieke aanbestedingen. Dat vonden we terug via een klokkenluider die dit kennelijk op Scribd heeft gepubliceerd. Het oordeel van de Ombudsman over dit vademecuüm is niet mals:
De Ombudsman is ook van mening dat het interne richtsnoer van de Commissie, het “vade mecum on public procurement”, ernstig tekortschiet bij het verstrekken van voldoende duidelijkheid aan het personeel van de Commissie over de beoordeling van belangenconflicten die een negatieve invloed kunnen hebben op de prestaties van een bieder op het contract, met name in het kader van beleidsgerelateerde dienstencontracten.
In de oude Aanbestedingsrichtlijn is het uitsluiten bij belangenverstrengeling beregeld in de preambule 43 en artikel 45, in de nieuwe in preambule 16 en artikel 12 lid 3 onder 3 en voor lidstaten onder artikel 24 de hoofdbepaling ter voorkoming van belangenconflicten maar de reikwijdte is beperkt tot “Lidstaten” en de Europese Commissie is dus geen “Lidstaten”, opmerkelijk genoeg en daarnaast nog een artikel 57, voor als artikel 24 er niet genoeg aan was.
De Commissie verweerde zich nog met dat het wel degelijk onderzoek had gedaan van tevoren en dat Blackrock allang in beeld was en een bekende leverancier. Dat Blackrock vervolgens met een erg lage niet-marktconforme prijs inschrijft, vindt de ombudsman verdacht en had onderzocht moeten worden:
De Ombudsman is van mening dat de Commissie andere mogelijke risico’s in verband met de lage prijs had moeten onderzoeken. Zoals hierboven vermeld, bestond het risico dat de onderneming niet de normale commerciële doelstelling nastreefde om winst te maken door een contract te winnen, of zelfs haar reputatie als deskundige op dit gebied te verbeteren, hoewel dit een factor kan zijn geweest gezien haar recente belangstelling voor het ESG-gebied. Het bedrijf heeft eerder geprobeerd dit contract binnen te halen, omdat zij haar de gelegenheid heeft gegeven om van binnenuit invloed uit te oefenen op de beleidsvorming van de Commissie op gebieden die van invloed zijn op haar belangen, waaronder haar “spil” van ESG voor 2020
De Ombudsman vindt dat het de plicht is van de Europese wetgever om nader te onderzoeken hoe het er precies aan toe moet gaan bij aanbestedingen van de Europese Commissie. Sja. Dat is dus de Europese Commissie zelf, in samenwerking met het Europees Parlement en die rol van het Parlement daarin is ook nog eens niet bindend. En de enige die dat kan veranderen is de Europese Raad met een veto voor 27 man en een paardekop. Had het allemaal anders gekund, ja. Had het allemaal anders gemoeten, ja. Als het Verdrag van Amsterdam ooit was aangenomen. … Als varkens toch eens konden vliegen…
In het licht van haar verplichtingen uit hoofde van het Financieel Reglement en de informatie die zij had, is de Ombudsman van oordeel dat de Commissie alerter had moeten zijn om na te gaan of de onderneming niet onderhevig was aan een belangenconflict dat de uitvoering van de overeenkomst negatief zou kunnen beïnvloeden. Het besluit om de opdracht aan de onderneming te gunnen, gaf onvoldoende garanties om elke legitieme twijfel over het risico van belangenconflicten die een negatieve invloed zouden kunnen hebben op de uitvoering van de opdracht, uit te sluiten. Het was twijfelachtig of de Commissie tot de conclusie kwam dat er geen juridische redenen waren om BlackRock Investment Management uit te sluiten van de aanbestedingsprocedure. De Ombudsman is echter van mening dat deze zaak kwesties aan de orde stelt die het best door de EU-wetgevers kunnen worden onderzocht.
Zie ook: