Energieinkopers Rijk willen omdenken, maar willen ze ook omdoen?
Bij de Rijksoverheid is Nora Nikolic sinds januari dit jaar verantwoordelijk voor de inkoop van duurzame energie, zo leert ons een persbericht van Rijksvastgoed van 15 augustus 2022. In de functie van Categoriemanager Energie verzorgt Nikolic en haar team de leveringscontracten van elektriciteit en gas en de meet- en monitoringdiensten voor de interne bedrijfsvoering van het Rijk. Dat doet zij volgens de trias energetica: besparen, duurzaam opwekken, groen inkopen”.
Voor diverse Ministeries en ook het Rijksvastgoedbedrijf gaat Nora Nikolic blijkens het bericht samen met haar team namens het Rijk de markt op om via Europese aanbestedingen tot leveringsovereenkomsten te komen voor een grote hoeveelheid zeer diverse “klanten” (red AN: het rijk, met name interdepartementale ambtenarij, noemt andere overheden waarmee het samenwerkt “klanten” maar dit is erg ver verwijderd van wat in een kapitalistische samenleving normaliter onder klanten wordt verstaan).
Nikolic:
‘Voor ik deze functie kreeg, heb ik mijn huis volledig verbouwd en energiezuinig gemaakt. Ik heb veel informatie over verduurzaming op iedereendoetwat opgehaald: een website van het Rijk om consumenten en MKB te stimuleren bij het nemen van de eerste stap in verduurzaming. Toen de verbouwing klaar was en ik een ervaring rijker, begon ik mij af te vragen: wat doet het Rijk eigenlijk?’
Dat grapje met concepten gerelateerd aan de vrije markt misbruiken, dat kan de redactie van Aanbestedingsnieuws ook. Een passage verder licht Nikolic c.q. de woordvoerder toe in een lang citaat dat het bij de uitoefening van beleid blijkbaar op dezelfde manier misverstane manier “concurrentie” heeft, namelijk van andere overheden die ook al beleidsdoelen opleggen. Dat is dan opnieuw niet wat de kapitalistische samenleving normaliter onder concurrentie verstaat maar dat geeft tegelijk ook maar aan dat op de energiemarkt toch al niet duidelijk is waar de precieze macht en marktmacht (if any) zich bevindt.
Zo blijkt het artikel verder nog meer vol te zitten met opmerkingen die de schijn opwerken dat er veel vrije markt is in de energiemarkt.
Dit is inkoop-technisch een uitdaging, het Rijk is eigenlijk een hoop verschillende huishoudens bij elkaar. “Daarnaast: als Rijk hebben wij toch een andere positie bij inkoop dan een gemiddeld huishouden. Door ons inkoopvolume hebben we een grotere invloed op de energiemarkt. We gebruiken deze positie om leveranciers te stimuleren om bijvoorbeeld groene productie uit te breiden maar ook om samen met ons applicaties of diensten te ontwikkelen waarmee wij meer inzichten uit de enorme hoeveelheid verbruiks-data kunnen halen. Maar wij zijn niet de enige die dit doen, er zijn steeds meer inkoopcoöperaties zoals samenwerkingsverbanden binnen en tussen gemeenten en provincies die met leveranciers nauwer samenwerken om hun dienstverlening te verbeteren.”
Dan laten we even het categoriemanagement voor wat het is, in verband met zomerse temperaturen of het redactielokaal of een andere reden, u mag het zeggen.
Zo doet Aanbestedingsnieuws graag even een filosofisch uitstapje naar politieke filosofie van de 20e eeuw. De belangrijkste principes van Rawls’ veil of ignorance werden naar het einde van het leven van Rawls, ontegenzeggelijk een van de grootste filosofen van de 20e eeuw, zelf ook verlaten. Onder druk van de gemeenschap van de Universiteit of omdat hij het einde zag naderen, wie zal het zeggen. Hij breidde zijn Theory of Justice steeds verder uit met filosofieën op maat geschreven voor sociale doelgroepen die het niet precies konden vinden in zijn distributiedenken met zijn -en dan zijn we even kort door de bocht- standaard wat je zou kunnen omschrijven als gelijke monniken, gelijke kappen en ongelijke monniken ongelijke kappen. Iedere keer kwam er weer een tekortgedane groep die meende een ongelijke monnik te zijn en dan kwam er weer een paper van Rawls waarin hij opnieuw uitlegde wat hij nu met zijn Principle of Justice bedoelde, en dat iemand uit die of die sociaal vermeend achtergestelde groep ook een ongelijke monnik kon zijn, en onder welke voorwaarden.
Rawls zelf probeerde geen communitaristische filosofie aan te hangen maar een liberal filosoof te wezen, dat is althans de eigenwijze uitleg ervan, van Aanbestedingsnieuws, ook weer kort door de bocht. Talloze papers zijn er uiteraard te vinden in scriptiedatabases en proefschriftencollecties over de vraag in hoeverre Rawls nu communitaristisch is. De Stanford Encyclopedie gaat er uitgebreid op in maar dit kan nog veel uitgebreider. Communitaristische filosofen zoals Sandel, MacIntyre geven zich graag rekenschap van deze posities. Het is ook een beetje bedriegelijk van dat communitarisme dat de filosofen die zich eraan wagen op de proppen komen met termen als burgerschap, traditionaliteit en andere Bildung achtige ideeën die een soort geur van conservatisme uitstralen, want in wezen, omdat de commune steeds centraal staat, is het eerder progressief c.q. regressief dan conservatief. Het geeft namelijk het concept dat de vrije individu zelfstandig tot ontplooiïng moet komen, op.
Maar wacht, de overheidsinkoper is toch ook een vrij en zelfstandig tot ontplooiïng komend individu? Communitaristisch gedachtengoed is, zo denkt de redactie van Aanbestedingsnieuws, daarin gelegen waar ook de geest van het individu dat optreedt op de vrije markt, moet worden beheerst, met meer dan alleen maar de drang van reclame, ook de verbetering van de wereld. We willen natuurlijk allemaal dat de wereld wordt verbeterd, maar . Als er naast beleidsdoelen ook visies en ideeën moeten worden gedeeld voor het gemeenschappelijke nut van het algemeen, namelijk het realiseren van een besparing, dan
Nu kunnen we de steek die we hebben laten vallen, weer ophalen. Wanneer Aanbestedingsnieuws in een persbericht een visie leest als het navolgende: dan vragen wij ons af wat er nog overblijft van dat vrije en zelfstandig ontplooiënde individu.
Het denken over energie moet om, als het aan Nora ligt. “De energierekening moet niet meer alleen gezien worden als een pure facilitaire aangelegenheid van ieder overheidsgebouw, maar als een belangrijk middel om tot de nodige CO2-uitstootbesparing te komen. Iedereen in Nederland, en zeker het Rijk, moet omschakelen en aan de trias energetica denken wanneer zij hun rekening zien: minder gebruiken, duurzaam opwekken, groen inkopen.
Wat nu als Natasja de kachel gewoon op 20 graden wil in plaats van de communitaristische en zorgvuldig omgedachte 19 graden? Moet Natasja dan maar gaan omdenken over die warme kriebeltrui en een sjaaltje omdoen? Dan is het echt te koud voor een blouse met décollete. Dan breekt de pleuris nog uit op de meer sexistische Ministeries, wat op de een of andere manier samengaat met dat geheimzinnige vrije marktdenken dat voor sommige anderen geen betekenis heeft. Het is hier geen Finland!
Aanbestedingsnieuws heeft vooruitlopend op de winter met een vrije markt, bijvoorbeeld een kerstmarkt in Maastricht, alvast een warme sweater ontworpen voor de winterdag. Het is nog een dagje wachten voor die ook in de winkel geladen wordt, maar de sweater is al te bestellen via:
https://www.zazzle.nl/hoodie_vergeet_me_niet_groen-235405867007152057