Angst, match making en het Pianoocongres
Laatst geupdate op juni 12, 2018 door redactie
Yes, we connect was het thema van het Pianoocongres. Het ging om ontmoeten, verbinden en kennisdelen. Na het allerhartelijkste smsje van Stollebol dat hij de politie op ons af zou sturen, als we langs zouden komen bij zijn afscheidsborrel, was er toch wel wat huiver op onze redactie om te connecten. Connecten met wie? De hulpofficier van justitie? Verbinden met handboeien aan de stoelpoot? Kennisdelen van mijn alibi? Aanbestedingsnieuws ontkent alles!
Gelukkig is ons geweten schoon en werden we al voor binnenkomst hartelijk ontvangen over de oranje loper door een onverwacht ontvanstcomite, van een Bourgondische aanbestedingsjurist en dito gemeentelijke inkoper. Brabants, dat zouden we allemaal moeten zijn. “Ja je moet gewoon met de markt gaan praote, die aanbestedingen maken niet zo veel uit”, concludeerde de inkoper.
MATCHMAKING
Het viel alleszins mee. ‘t was ook veel te warm om je ergens druk over te maken. De inkopers maakten zich toch wel druk. De organisatie had namelijk ter invulling van het thema matchmakers ingekocht, die het publiek moesten koppelen, via de computer, aan totaal willekeurige andere mensen in het publiek. Een soort TenderNed maar dan in levenden lijve. Rustig achterover zitten en gratis voorzieningen snaaien, kon dus niet. Er moest worden gepraat, met Sjon en Marie in dit geval… Sjon? Wat moet ik nou met Sjon? Wie is Marie? De inkopers die we spraken, zagen het helemaal niet zitten.
We werden als Aanbestedingsnieuws veel gevraagd wat wij daar nou van vonden. Nou wij van de pers konden dus niet meedoen want we hadden niet zo’n QR-code op ons deelnamekaartje. Welke inkoper wil er nou vrijwillig matchen met een persmuskiet, boehoehoehoe. Van tevoren van deelname uitgesloten. We hebben begrepen van de more equal deelnemers dat er na enige aarzeling dan toch wonderwel een gesprek over de ellende met aanbesteden op gang kwam. Al ontaardde dat algauw in speculaties over voetbal.
Zoiets had je hier in de buurt ook, vlak na de moord op Theo van Gogh. Goed bedoelende mensen liepen rond met t-shirts met de tekst “Hallo Buuf!” Dat gaf dan aan dat je je buren wilde leren kennen, om de moord achteraf te voorkomen. Zo benaderden de hallobuufers willekeurige jonge allochtone gezinnen, omdat je daar “anders niet mee spreekt”, met een dreigende uitgestoken hand, van middellange afstand. Die mensen stonden bijvoorbeeld net dubbel geparkeerd in de Javastraat en met schreeuwende kinderen en een lek pakje appelsientje en een kwaaie vader. Ze zagen ineens een groep clowns omringd door 25 journalisten op zich afkomen. Die journalisten versloegen heel mooi de blinde paniek in de ogen van de gehallobuufden. Alsof Servische paramilities stonden de collecteren voor het KWF, samen met een groep Jehova’s –getuigen, zo gauw werd de straat ontruimd.
ANGST TE PRATEN
Iedereen heeft van nature angst om te praten met een willekeurige iemand. Als je al tien keer niet tot enige harmonieuze samenwerking bent gekomen, dan wordt het alleen maar ellendiger de elfde keer. Het helpt dan ook niet, als je tot een contact gedwongen wordt, zoals met een marktverkenning of zo’n Hallo Buuf t-shirt. Of een match maker. Ongecoördineerd praten met willekeurige iemanden helpt je een drempel over, maar helpt je nog niet aan een tactiek om te praten waar je het over moet hebben, met de mensen met wie je het ergens over moet hebben, zoals de lastige verkoper van de spullen die je echt moet hebben, maar niet onder hun voorwaarden.
Relatiemanagement is dan ook key. Sales weet dat, en salesmensen zijn er dan ook op gericht je uit te nodigen met een kopje koffie in de showroom en te praten over het weer en Ajax alvorens te beginnen over een buitengewoon onvoordelig leaseplan.
Inkopers zijn helaas niet zo vriendelijk. Dat is hun natuurlijke aard. Moet je iets van me. Maak dat je wegkomt. Die ander doet het goedkoper. Heb je geen betere deal? Wat doe je hier nog? Dat maakt een marktverkenning ook een te vermijden iets, ook al moet je dat voor een succesvolle inkoop, juist niet vermijden. Voor zowel de inkoper als de verkoper is het gedoe en spanning. Dat gedoe moet je de mensen zo aangenaam mogelijk maken. Je moet gewoon praoten.
ANGST EN DEELSESSIES
Dan waren er nog deelsessies en het tragische daarvan is altijd dat ze allemaal interessant zijn maar dat het fysiek niet mogelijk is overal aanwezig te zijn. We kozen voor Prorail, dat zijn eigen organisatie vol angst behangt, door een stevige reorganisatie door te voeren om de inkopers innovatiever te maken.
CPO directeur Dimitri Kruik zei het niet zo als wij dat nu zeggen, hoor. Hij zei “hoe verleid je de organisatie tot inkoop”. Dat bleek, met een reorganisatie. Andere mensen. Jonger. Buigzamer. Met een flexibel contract. Over de reorganisatie moesten we maar niet te veel zeggen en onze politieke antennes aan zetten. Mijn politieke antenne geeft me in dat je niet achter je bureau vandaan komt als je baan niet veilig is en je op een organigram ziet dat je op basis van het afspiegelingsbeginsel wordt weggesaneerd.
Ook kozen we voor vaste prik: professor van Romburgh die de inkopers terecht de stuipen op het lijf jaagt met zijn droogkomische schetsen van talloze rechtzaken van bijvoorbeeld woedende zoutverkopers tegen ogenschijnlijk heel gewone aanbestedingen. Meestal valt het voor de inkoper dan mee en krijgt hij bij de rechter gelijk. Maar een rechtszaak wil je sowieso niet. Zeker niet als je later ook nog met die leveranciers verder moet.
Angst was dus overal, daar in Bussum. Zweet was ook overal maar dat kan ook van het lokale broeikaseffect onder het platte dak van ‘t Spant zijn gekomen. In combinatie met een moordend heet zonnetje.
Over broeikaseffect gesproken, opvallend veel deelsessies gingen over duurzaamheid en circulariteit. Zo bleef er als eenvoudige inkoper ook niet veel keus over. Ook op het gebied van duurzaamheid is men niet uit op de geruststelling van de inkopende ambtenaar. Professor Jan Rotmans lichtte dat kernachtig toe.
Het moet duurzamer en snel ook. Als Antartica afbrokkelt, dan stijgt de zeespiegel 75 meter. Dus we moeten 40 miljoen zonnepanelen neerleggen, anders is het te laat. Meestal chargeert Aanbestedingsnieuws maar dit stond vrij letterlijk zo in de sheets.
Op publieksvragen of we dan niet beter Duits konden leren en een windpark aanleggen op de Vaalserberg, antwoordde Rotmans, dat hij daarom ook in Limburg was gaan wonen. Maar nu, jaren later, was hij toch weer terug naar de Randstad. Soms moet je in het diepe springen, ook al is het dan een polder.
Rotmans gaf verder als antwoord dat je weliswaar een zwart scenario schetst maar dat je dat koppelt aan een handelingsperspectief. Dus je weet een mogelijke toekomst en hoe je die kan voorkómen. En dan moet je dat doen. Maar waarom? Omdat het moet?
AMYGDALA
We zijn nu na afloop van de derde deelsessie aanbeland bij de borrel en daarin kwamen we te spreken over inkoop en een stukje neurobiologie (hoe gedragen hersenen zich) en ethiek (hoe te handelen). Als de biologie het overneemt is er weinig beredeneerds meer aan ethiek, de vraag hoe te handelen. Vrije wil ja, de “vrije wil” om keihard weg te rennen tot je het 1 op 1 moet uitknokken, mano a mano, in een vergeefse doodsstrijd. Moeten we duurzaam inkopen? Ja, want anders gaan we allemaal dood. Verzopen. Allemaal. Vloedgolf van 75 meter. Schiet dus maar een beetje op, gemeentelijke inkopers, met die zonnepanelen. Als we allemaal verzopen zijn, dan is het jullie schuld.
Ook met zwemmen moet je nogal eens in het diepe springen. Dan moet je niet te lang gaan wachten, dan wordt het alleen maar moeilijker om het te doen. Koudwatervrees, maar vooral dus angst. Het vervelende van angst is dat het je lymbisch systeem, met name je Amygdala zeg maar je reptielenbrein inschakelt, waardoor je de toegang tot je meer intelligente hersendelen volledig verliest.
Zodra je zintuigen angst waarnemen, worden je benen slap, ziet het grijs voor de ogen, verdwijnt het geluid naar de achtergrond, alles in je lichaam maakt zich klaar om te vluchten of te vechten en zolang je niet een van de twee doet, ben je letterlijk verlamd van angst. Daar is geen keuze in. Die keuze overkomt je, afhankelijk van je zintuigelijke waarneming en de feitelijke situatie.
Vanuit je Amygdala zijn wel verbindingen naar je hele lichaam, maar er kan niets naartoe, behalve vanuit je zintuigen. Dat is een automatisme, dat ervoor zorgt dat je niet gaat filosoferen over systeemgerichte contractbeheersing, als je oog in oog staat met een bloeddorstige tijger. Hartstikke handig, behalve als je met de bloeddorstige tijger tot een vergelijk moet komen over de instandhouding van de monumentale brugdelen van de brug naar Nijmegen. Angstreacties dus, waar je echt helemaal niets aan hebt met je inkoopproces.
…IN DE PRAKTIJK
Hoe is dat handelingsperspectief. Dat lijkt een beetje op het beloningsmodel van de wortel en de stok, waarbij de stok dan is dat je verzuipt en de wortel is, dat je misschien niet verzuipt als inkopers en verkopers gezamenlijk maar heel gauw 40 miljoen zonnepanelen (laten) installeren. Doen wat ik zeg of anders dan zal je wat beleven en anders ook. De wortel is dan, -in de ogen van Aanbestedingsnieuws- ook een stok om mee te slaan, geworden. Je krijgt met de stok of je krijgt met de andere stok. Aan het verleidelijke alternatief is helemaal niks meer verleidelijk. Werkt dat?
We hebben deze tactiek meteen in de praktijk toegepast. Dat ontaarde vrij direct in eenzijdig geschreeuw van de tegenpartij. Zo’n angst moet je –achteraf gezien, dan ook eigenlijk wegnemen. Met een kopje koffie, je hipstermentaliteit of ongezond fatalisme. Dat water is dan wel koud maar het is veel te warm buiten. Waar maak je je druk om? En bovendien, als je dan met je kop op het beton knalt, dan brengt de ambulance je wel naar de andere kant van het zwembad. En wat geeft het als je niet meer gereanimeerd kan worden, hoef je je ook niet meer druk te maken over dat afbrokkelen van Antartica. Elk nadeel heeft zijn voordeel. Chill.
ANGST WEGNEMEN
Je moet die angst dus ook bij jezelf wegnemen. Dat kan niet altijd. Je wordt er soms mee geconfronteerd en dan moet je ter plekke angst wegnemen bij jezelf en bij een ander. Chill chill chill zeg je dan tegen jezelf, in een snikhete ruimte die stinkt naar angstzweet. Je weet niet of het op tijd geleverd wordt, of de leverancier wel Nederlands spreekt en of het gebouw blijft staan, maar je gut feeling vertrouwt erop, en zo komt het vanzelf goed. En soms ook niet.
Een functie van onderhandelen is dat je die angsten wegneemt. In een aanbestedingsproces, dat om de eerlijke transparantie alle bilaterale onderhandelingen saboteert, heb je geen enkele kans om de angsten van jezelf weg te nemen met vragen. Laat staan die van een ander. Als je een vraag stelt op papier krijg je geen antwoord, omdat je volgens de ander naar de bekende weg vraagt. Dat levert alleen onzekerheid op.
Als iemand tegen je begint te schreeuwen, houdt t gauw op. Fight or Flight. Je kan dan je leverancier een knal voor zijn kop verkopen maar dat helpt je niet verder met je relatiemanagement. Weglopen is een betere tactiek.
Ja, t was achteraf gezien nog beter geweest als je team hooligan had uitgenodigd voor een kalmerend kopje thee; maar de “keuze” was nu beperkt tot vechten of vluchten.
APPELS OF MAKREEL
Wat als het niet goed komt? Nou dat was net zoiets als met die broodjes makreel die bij de aflsuitende borrel werden uitgeserveerd. Vrijwel NIE-MAND nam een broodje makreel. Makreel is dan ook de vieste vis op aarde. Het personeel stond ermee te leuren. Heb je het zelf weleens geprobeerd?”, vroeg mijn collega, die best open stond voor makreel op zich. “Nee, natuurlijk niet. Dat mag niet.”
… als tie t zelf niet eens lust. Op die manier wil niemand het gratis hebben, ook mijn collega niet. Soms komt vraag en aanbod niet bij elkaar, ongeacht de prijs. Dan gooi je die broodjes weg. Zonde, maar ja. Terugzwemmen doen ze ook niet. Lekker duurzaam, maar niet heus.
Meestal komt een gefaalde inkoop uiteindelijk toch goed. Dan kost het maar wat meer. Zo is het toch nog goed gekomen met de peperdure plastic zwerfkei in het zwembadje in het Oosterpark. Er staat daar namelijk nu een meneer met een geel hesje de kinderen te vertellen dat ze wel aan deze kant (welke nou) het rotsblok op moeten klimmen.
Het punt is dit: van tevoren weet je die goede afloop niet. Dat wil niet zeggen dat je je altijd moet laten leiden door de slechtst denkbare raadgever: angst. Misschien komen we er met 20 miljoen zonnepanelen ook wel. Soms moet je het wel fout doen om die fout naderhand te repareren omdat het alternatief om helemaal niets te doen, al helemaal geen keuze is.
Door een zure appel moet je even heen bijten. Maar makreel kun je gewoon laten staan. Ook al is het heel goedkoop.
https://www.martinzuithof.nl/burgerinitiatief/allo_buuf_goes_/