Vier bouwbedrijven krijgen boete afspraken aanbesteding

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) heeft boetes van in totaal €330.000 opgelegd aan vier bouwbedrijven voor verboden afspraken bij drie aanbestedingen in de grond-, weg-, en waterbouw (GWW) sector in de gemeente Amsterdam. De bedrijven schreven in zonder de opdracht werkelijk te willen. Volgens de ACM was er sprake van onderlinge afstemming. Het gaat om de bedrijven Compeer, Germieco, NL 81 en Rutte, die inschreven op meerdere meervoudig onderhandse aanbestedingen.

Zowel uit het persbericht als uit het onderliggende sanctiebesluit blijkt niet goed waaruit de onderlinge afstemming nu bestaat, naar het inzicht van Aanbestedingsnieuws. Het persbericht meldt:

De gemeente Amsterdam had de vier aannemers uitgenodigd om in te schrijven op één of meer aanbestedingen voor drie projecten in de grond-, weg- en waterbouw in Amsterdam. Het ging om kleinere projecten. Een aantal ondernemingen schreven zich in om ‘in beeld’ te blijven. Zij vreesden niet meer te worden uitgenodigd voor latere aanbestedingen als zij nu niet op de uitnodiging zouden ingaan. Zij schreven in terwijl zij de aanbesteding niet wilden winnen. Daarom stemden zij met de andere deelnemers vooraf af voor welk bedrag zij zouden inschrijven.

Dat “daarom” in het persbericht, daar snapte de redactie niks van. Je wordt door de gemeente gevraagd om in te schrijven. Je doet dat, tegen je zin in omdat de gemeente dat wil en dan wordt kennelijk “daarom” ? /?? aangenomen dat je onderling met de andere inschrijvers iets zou hebben afgesproken?  Dat is een non sequitur: het volgt er niet uit. Uit een inschrijving ook een inschrijving die met tegenzin gedaan is, blijkt helemaal niet of de inschrijvers overlegd hebben.

In het sanctiebesluit vinden we aanwijzingen dat het overleg ook helemaal niet blijkt uit de inschrijving zelf. Kennelijk had het ACM toegang tot berichten van NL81.

14. Op 15 augustus 2015, twee dagen voor de deadline voor inschrijving op de aanbesteding, verstuurt NL 81 twee berichten: een aan Compeer en een aan Germieco. In die twee gelijkluidende berichten geeft NL 81 aan beide concurrenten door dat NL 81 een inschrijfprijs zal indienen van € 94.000.
15. Germieco stemt vervolgens zijn inschrijfprijs af met NL 81 door te vragen of Germieco dan met € 98.500 dient in te schrijven. NL 81 bevestigt dit.

Op 17 augustus 2015 schrijven alle drie de genodigde ondernemingen in op de aanbesteding. De inschrijfprijzen van NL 81, Compeer en Germieco zijn respectievelijk € 94.000, € 96.200 en € 98.500. Deze inschrijfprijzen komen overeen met hetgeen partijen in de hiervoor omschreven communicatie met elkaar hebben afgesproken.
17. Aangezien NL 81 de laagste inschrijfprijs heeft, wijst de gemeente Amsterdam haar aan als winnaar van de aanbesteding.

In het sanctiebesluit vinden we ook de opmerking:

Volgens verklaringen van partijen voelden zij zich ten tijde van de genoemde aanbestedingen verplicht om op aanbestedingen van de gemeente Amsterdam in te schrijven als zij daarvoor waren uitgenodigd. Zij vreesden dat de gemeente hen anders niet meer voor volgende aanbestedingen zou uitnodigen. Daarom wilden zij hoger inschrijven dan andere inschrijvers als zij de aanbesteding niet wilden winnen.

De laatste “als” in die zin, klinkt niet als een lopende zin, het is niet duidelijk of het indien of opdat betekent, of conditioneel. Nu kan Aanbestedingsnieuws ook weleens hele zinnen overslaan of dubbel schrijven maar bij een strafzaak, ook van een economisch delict, via een autoriteit komt het daar toch wel op aan. In het persbericht wordt gesuggereerd dat het door in te schrijven op de opdracht is, dat er onderling zou worden afgestemd. In het sanctiebesluit (onder par. 14) blijkt dat uit nadere communicatie.

Martijn Snoep, bestuursvoorzitter ACM, laat weten in het persbericht:

“Bij aanbestedingen is het van groot belang dat bedrijven met elkaar concurreren om de opdrachten. De opdrachtgever bepaalt wie de opdracht krijgt, niet de aanbieders onderling. Als de concurrentie wordt vervalst leidt dit tot hogere prijzen, lagere kwaliteit en minder innovatie. Afspraken over inschrijvingen bij aanbestedingen zijn in strijd met de Mededingingswet.”

De gemeente Amsterdam had de vier aannemers uitgenodigd om in te schrijven op één of meer aanbestedingen voor drie projecten in de grond-, weg- en waterbouw in Amsterdam. Het ging om kleinere projecten. Een aantal ondernemingen schreven zich in om ‘in beeld’ te blijven. Zij vreesden niet meer te worden uitgenodigd voor latere aanbestedingen als zij nu niet op de uitnodiging zouden ingaan. Zij schreven in terwijl zij de aanbesteding niet wilden winnen. Daarom stemden zij met de andere deelnemers vooraf af voor welk bedrag zij zouden inschrijven. Dit is verboden volgens de Mededingingswet. 

Ook verderop in het sanctiebesluit onder par. 33 vinden we dat het probleem was dat er onderling over de inschrijfprijs gecommuniceerd werd, buiten medeweten van de gemeente om.

Tijdens de hiervoor beschreven drie aanbestedingen hebben de betrokken ondernemingen bij de voor hen relevante aanbesteding(en) niet zelfstandig gehandeld. De betrokken ondernemingen hebben in de periode voorafgaand aan de inschrijving hun inschrijfgedrag onderling afgestemd. Zij hebben met hun gedragingen ten opzichte van ten minste een andere concurrent, en in sommige gevallen meerdere concurrenten, de gemeenschappelijke wil te kennen gegeven zich
op een bepaalde manier op de markt te gedragen en daarmee bewust de normale risico’s van onderlinge concurrentie beperkt.

Deze vier ondernemingen hebben erkend dat zij in strijd met de regels hebben gehandeld door hun inschrijvingen vooraf af te stemmen. Zij accepteren de boetes die de ACM oplegt. Zij hebben maatregelen genomen om zich in de toekomst aan de regels te zullen houden, zodat dergelijke aanbestedingen eerlijk zullen verlopen. Eén van de aannemers betaalt een schadeloosstelling aan de gemeente. Daarom heeft de ACM de boete aan deze aannemer met 10% verlaagd.

Aanbestedingen worden uitgeschreven om de beste prijs-kwaliteit te krijgen voor een opdracht. Aanbestedingen stimuleren op deze manier ook innovatie. Bedrijven concurreren met elkaar om de opdracht te krijgen. Daarom moeten bedrijven onafhankelijk van de andere inschrijvers hun aanbod en prijs bepalen.

Waar moeten bedrijven op letten als ze meedoen aan een aanbesteding?

• Bedrijven mogen hun deelname niet bespreken met concurrenten en zelfs niet vragen of ze ook meedoen of antwoord geven op deze vraag van een concurrent.
• Bedrijven moeten geheel zelfstandig en zonder overleg met concurrenten hun prijs bepalen.
• Bedrijven mogen niet met concurrenten afspreken wie aan welke aanbestedingen meedoet.
• Bedrijven mogen alleen samen met concurrenten inschrijven als aan bepaalde voorwaarden is voldaan.

Bedrijven die de concurrentieregels overtreden, kunnen worden uitgesloten van aanbestedingen. ACM heeft daar zelf beleidsregels over maar verwijst in zijn eigen persbericht naar de website van PIANOo met de navolgende link: Lees meer hierover op de site van PIANOo

Tot zover het licht gewijzigde persbericht.

Uit het sanctiebesluit maakt Aanbestedingsnieuws het volgende op.

Meer specifiek gaat het om de aanbestedingen voor de
uitvoering van GWW-werkzaamheden:
– aan de Haringpakkerssteeg en Hasselaerssteeg, met kenmerk Al 2015-157
– aan de Plantage Doklaan, met kenmerk Al 2015-12
– bij gebouw N43 in de Czaar Peterbuurt, ook bekend als ‘herinrichting gebied gebouw N43’,
met kenmerk AI 2015-274.

Bron:

ACM Persbericht:
https://www.acm.nl/nl/publicaties/acm-beboet-vier-bouwbedrijven-voor-verboden-afspraken-rond-aanbestedingen-gemeente-amsterdam

ACM Sanctiebesluiten

https://www.acm.nl/sites/default/files/documents/sanctiebesluit-bouwbedrijven-voor-verboden-afspraken-aanbestedingen-gemeente-amsterdam.pdf