Vaste Kameroverleg: duurzaam aanbesteden, tenderkosten en tools
De vaste kamercommissie evalueert de aanbestedingswet en had het daarbij zelfs even over aanbestedingen. Afgelopen 3 maart werd het kamerverslag van de vergadering van 27 februari gepubliceerd. Aanleiding voor sommige kamerleden om vrijblijvend te gaan profeteren over de marktpositie van Facebook, zoals vaker, als het woord mededinging ook in de titel voorkomt. Onderwerpen van belang: een 5g aanbesteding, laagste prijs bij duurzame aanbestedingen, en de tenderkostenvergoeding.Vergeten we nog iets? Ja, de EMVI Tool. Oh nee toch weer de Evaluatietool. Of toch de EMVItool?
Wat was dat ook weer? Dat stond in de Beter Aanbesteden -doelstellingen (actiepunt 17): Het knuffeltje van Bouwend Nederland. Het zou zo fijn zijn als we absoluut beoordeeld werden, zodat we ergens van uit konden gaan, denken de Bouwend Nederland aannemers. Ok, allemaal, behalve BAM dan. Helaas heeft Mona Keijzer het niet over de EMVI tool, de tool voor het invullen van een aanbesteding op prijs/kwaliteit, maar een evaluatietool (actiepunt 20).
Als iemand je dus vraagt naar een Tool kun je vrijblijvend beginnen over een andere tool, nou dat kunnen wij ook. Tool. Een reuzeleuke band. Al heb je na 10 albums het wel zo’n beetje gehoord. Je moet er van houden, dat w
el, mannelijke midlife frustraties. Kortom, er zijn vele tools.We kunnen ze beter niet allemaal een voor een bespreken. Handig. Voor ambtenaren. Zo kun je altijd in het midden laten of het nu gaat om het evaluatieformulier of de berekeningsmethode. Of de jaarrapportage. Er is er altijd wel 1 af .
Als memo zetten we een en ander voor zover van belang even onder elkaar:
te beginnen maar met actiepunt 17 zodat onze lezers zelf even kunnen evalueren of die zelfevaluatietool adequaat is voor EMVI . Laten we als Aanbestedingsnieuws dus ook maar even wat evalueren. Tool 17 is echt heel nuttig om gemeenten te helpen bij het opstellen van een beoordelingskader, dat adequaat is en niet bijvoorbeeld relatief, of een andere pippi langkous berekening. Tool 20 is van de onzin van, we gemeente Lutjebroek en omstreken evalueren aan de hand van dit ingevulde formulier, wat de ondernemers van de aanbesteding vinden, nou ze vinden het allemaal een grote papiermolen, en vragen in het vrije invoerveld of het evaluatieformulier alvast zou kunnen worden afgeschaft, dat scheelt alweer een half uur onvergoede (want voor de opdracht uit) tenderkosten. Ook belangrijk natuurlijk. En bovendien is het af. Wat we blijkbaar aan al dit gehassel niet kunnen zeggen van Tool 17.
Actie 17: Het ontwikkelen van een EMVI-tool.
Aanbestedende diensten worstelen soms met de formulering van onderscheidende gunningscriteria. Een afwegingskader kan hen hierbij helpen en bijdragen aan het verbeteren van de toepassing van onderscheidende gunningscriteria. MKB Nederland /VNO-NCW en EZ formeren een werkgroep die zich buigt over een afwegingskader voor aanbestedende diensten voor de invulling van gunningscriteria. De onderwerpen “varianten” en “ondergrens voor kwalitatieve criteria” zullen in dit afwegingskader eveneens aan de orde komen. Ook zal aandacht besteed worden aan
innovatiegericht inkopen. PIANOo verspreidt het resultaat.
Actie 20 Evaluatie van de aanbesteding
Een goede evaluatie na een aanbesteding is voor alle betrokken partijen nuttig. Een aanbestedende dienst kan verliezers in een evaluatiegesprek uitleggen waarom de keuze
niet op hen is gevallen. Daarmee krijgt de verliezer inzicht in hoe hij zich een volgende keer kan verbeteren, en investeert de aanbestedende dienst in de relatie met een
potentiële toekomstige opdrachtnemer. Een evaluatie kan ook gebruikt worden om van inschrijvers feedback op te halen over de gevolgde procedure, zodat de aanbestedende
dienst daarvan kan leren voor een volgende keer.
Ook een interne evaluatie binnen een aanbestedende dienst is nuttig. Een evaluatie van de procedure kan dus uit twee onderdelen bestaan: het vragen van feedback van de
inschrijvers en een evaluatie van het resultaat. Heeft de aanbestedende dienst gekregen wat zij verwachtte en tegen welke uiteindelijke kosten?
AANBEVELING: evalueer een aanbestedingsprocedure intern.
AANBEVELING: evalueer een aanbestedingsprocedure samen met inschrijvers.
ACTIE 20: het ontwikkelen van een formulier voor evaluatie na afloop van aanbesteding.
En een linkje voor mensen die toch een beter beoordelingskader willen opstellen ondanks dat die EMVI tool niet af is, liever dan de Pippi Langkous iedereen een tien berekening naar analogie van het Hof van Arhnem-Leeuwarden. Voor een beter beoordelingskader kunnen aanbestedende diensten namelijk altijd terecht bij Tsong Chen, die bij zijn tools tevens ervoor heeft gezorgd dat de rangordeparadox niet voor hoeft te komen.
—-
Nu met deze kennis gewapend de belangrijkste details
Uit het kamerverslag:
Mevrouw Bromet (GroenLinks):
[….]
Ten slotte over het aanbesteden. Veel gemeenten hebben in hun coalitieakkoorden opgenomen dat zij duurzaamheid belangrijk vinden en dat op gaan nemen als gunningscriterium bij aanbestedingen. Dat vindt GroenLinks natuurlijk een ontzettend goeie zaak en dat zullen ook best colleges zijn waar GroenLinks misschien meebestuurt. Maar heeft de Staatssecretaris ook inzicht in hoe bepalend deze duurzaamheidcriteria zijn? Want blijft het niet zo dat de laagste prijs doorslaggevend blijft bij aanbestedingen? En heeft zij ook inzicht hoe dat zit op de ministeries hier, in het bijzonder het Ministerie van EZK, waar zij zelf onderdeel van uitmaakt?
Mevrouw Van den Berg (CDA):
[…]
specifiek over de aanbesteding dan wel veiling van 5G. Het CDA ziet 5G als een netwerk, als een vitale sector: een essentiële, kritieke infrastructuur die beschermd moet worden tegen oneigenlijk gebruik en misbruik. Eurocommissaris digitale markt Andrus Ansip heeft dezer dagen gezegd: als we moeten wachten – daar kwam het op neer – tot er bewijs is van misbruik, dan zijn we gewoon echt te laat; we moeten werken met een risicoanalyse. Wat het CDA betreft moeten daarom aan de hand van een te maken risicoanalyse hoge eisen worden gesteld aan potentiële verkrijgers van deze frequenties. Hoe kijkt de Staatssecretaris hiernaar? Hoe gaat de Staatssecretaris deze aanbesteding/veiling van de frequenties inrichten, zodat het netwerk niet in verkeerde handen kan komen?
Mevrouw Bromet (GroenLinks):
Ik vind het een goed punt dat het CDA maakt. Ook GroenLinks maakt zich daar zorgen over, maar wij maken ons in het bijzonder zorgen over de rol die technologiebedrijven uit bijvoorbeeld China daarin spelen. Bedoelt u dat ook of heeft u het over andere gevaren?
Mevrouw Van den Berg (CDA):
Wij zouden het niet willen beperken tot China. China heeft natuurlijk de afgelopen weken veel in de krant gestaan: zijn de elementen wel of niet te vertrouwen? Maar nogmaals, het gaat ons niet alleen om China. Het gaat ons erom dat de risico’s goed in kaart worden gebracht, want via andere landen kunnen er ook gevaren zijn. Daarvoor vragen wij in het algemeen aandacht, maar China is daar zeker een onderdeel van.
De heer Moorlag (PvdA):
Als het gaat om 5G deel ik de analyse van mevrouw Van den Berg dat we daar goed naar moeten kijken, maar zouden we er niet nog wat breder naar moeten kijken? We gaan straks 5G aanbesteden, maar we weten ook dat 5G veel meer impact gaat hebben op de leefomgeving van mensen met een veel dichter netwerk, dus er komt een ruimtelijkeordeningsvraagstuk om de hoek kijken: is het ruimtelijk allemaal fatsoenlijk inpasbaar? Ik zie mijn mailbox ook steeds meer volstromen: mensen die bezorgd zijn over de gezondheidseffecten. Er zitten veiligheidsrisico’s aan. Mijn vraag aan mevrouw Van den Berg en eigenlijk indirect ook aan de Staatssecretaris is: zou er niet een visie moeten komen waarin je toch wat integraler kijkt naar een goed systeem van 5G dat gebruikersvriendelijk is, dat technologisch up-to-date is, dat ook veilig is, dat goed in te passen is en dat kan rekenen op maatschappelijk draagvlak als het uitgerold wordt?
Mevrouw Van den Berg (CDA):
Dat is misschien gelijk het volgende stukje van mijn inbreng, want onze vraag aan de Staatssecretaris is inderdaad om een algemene risicoanalyse te maken en op basis van die risicoanalyse het netwerk in te delen en de veiling in te richten. In die zin denk ik dat de heer Moorlag en ik redelijk op één lijn zitten.
[…]
Voorzitter. Dan het aanbesteden in het algemeen. Wij zijn verheugd dat het bij voorbaat uitsluiten van een tenderkostenvergoeding bij ingetrokken aanbestedingen wordt verboden, en ook dat het wordt opgenomen in de Gids Proportionaliteit. Wij kijken zeer uit naar de resultaten van het onderzoek naar betere rechtsbescherming bij aanbesteding, die de Staatssecretaris ons heeft beloofd voor de zomer, inclusief de naleving van het clusterverbod en aan de andere kant juist het bevorderen van het splitsingsgebod. Uit de agenda Beter Aanbesteden bleek dat niet de wet, maar met name de wijze van omgaan met de wet het probleem is. Misschien ook in aanvulling op de vorige spreker: is er al meer inzicht in of er meer op EMVI, economisch meest voordelige inschrijving, en op kwaliteit wordt aanbesteed in plaats van alleen op laagste prijs? En hoe staat het met een van de acties van de actieagenda, namelijk het gebruiken van een evaluatieformulier na afloop van de aanbesteding? Zou PIANOo hierin een faciliterende rol kunnen vervullen om dit onder de aandacht te brengen?
Staatssecretaris Keijzer:
Voorzitter. Dan kom ik bij het blokje aanbesteden. Daar is ook het een en ander over gezegd, vooral op het gebied van duurzaamheid. Mevrouw Van den Berg en mevrouw Bromet vroegen of er al meer zicht is op EMVI en op de kwaliteit van wat wordt aanbesteed, zoals duurzaamheid. Het is na te gaan of er gegund wordt op basis van de beste prijs-kwaliteitverhouding of alleen op basis van de laagste prijs, maar dat zegt niet alles. Het gaat er ook om of de keuze past bij de markt en bij het gevraagde product. Mijn kwalitatieve beeld is dat het steeds beter gaat, maar dat er nog winst te behalen is. In het kader van het traject Beter Aanbesteden is er een EMVI-tool ontwikkeld. MKB-Nederland hoopt die rond de zomer op te leveren. Dat is een handreiking voor aanbestedende diensten. De tool gaat hen ondersteunen om op een goede manier met kwalitatieve gunningscriteria om te gaan, want goedkoop is soms, niet zelden, duurkoop. Als je kwaliteit wilt bereiken, dan is het van belang dat je dit op een goede manier opneemt.
Mevrouw Van den Berg (CDA):
Ik wil het even goed begrijpen. De EMVI-tool is voor het mkb, maar volgens mij ging het met name om de opdrachtgevers die anders zouden moeten aanbesteden. Dat een bedrijf daar goed op moet inspelen, is helder. Maar wij hadden die zorg ook over opdrachtgevers.
Staatssecretaris Keijzer:
Daar is de tool ook voor bedoeld. Hij is bedoeld voor aanbestedende diensten, zoals ik net heb gezegd.
Staatssecretaris Keijzer:
Mevrouw Bromet vroeg hoe het zit met duurzaamheid bij aanbesteding door gemeenten en ministeries. In gemeenten moet vooral de gemeenteraad het college daar scherp op houden. Desalniettemin is er in het traject maatschappelijk verantwoord inkopen een zelfevaluatietool voor aanbestedende diensten, gemeenten en andere overheidsinstellingen, om inzicht te geven in duurzaamheidsbeleid bij aanbestedingen. Voor het Rijk wil ik wijzen op de Jaarrapportage Bedrijfsvoering Rijk, die mijn collega van BZK naar de Kamer zal sturen.
Mevrouw Bromet (GroenLinks):
Ik heb ook nog een vraag gesteld over de aanbestedingen op het Ministerie van EZK zelf. Misschien kan de Staatssecretaris daar ook iets over vertellen. Ze verwijst naar een rapportage die ik niet ken.
Staatssecretaris Keijzer:
Ik zit even te denken. Volgens mij hebben we het hier op een eerder moment ook al over gehad en geldt hiervoor dat je het, waar het kan, ook moet doen. Maar het is niet altijd de enige afweging die je maakt.
[…]
Staatssecretaris Keijzer:
Hoe staat het met actie 20 van de actieagenda Beter Aanbesteden? Dat betreft het gebruiken van het evaluatieformulier na afloop. Dit evaluatieformulier is ontwikkeld door een aantal gemeenten, in samenwerking met Europa decentraal, NEVI, MKB Noord en VNO-NCW Noord. Deze gemeenten hebben deze pilot inmiddels afgerond en PIANOo stelt het formulier op dit moment al beschikbaar via zijn website. Ik zal met ze overleggen om te kijken hoe we het nog verder kunnen verspreiden, want de ervaringen waren positief.
Bron: Kamerstukken II 2018/19, 34252, 12
