Slagveldmoeheid: Overheidsverkopen is gewoon onmogelijk
Laatst geupdate op juni 20, 2022 door redactie
Overheidsinkopen is moeilijk maar overheidsverkopen is pas echt onmogelijk. Dat werd al heel duidelijk met het maaibeheer en daarvoor schapen in te zetten die dan de slacht in moesten na het verliezen van een aanbesteding. Maar het geldt eens te meer voor de onafhankelijke journalistiek. We hebben een niet te verslijten product, kritische kranten op de overheid die zich niet op zijn vingers laat tikken, al stort het Ministerie zelf in, aan de meest lastige doelgroep, hermetisch onbereikbare overheidsinkopers.
Juist als het moeilijk wordt moet je het natuurlijk niet opgeven. Overheidsinkopers hebben heel de Coronatijd fijn online kunnen babbelen over hun snode plannen het de gewone ondernemer nog moeilijker te maken met nog surrealistischere uitvragen. Toegang tot de AanbestedingsCultus is nu dan ook harder dan ooit nodig. Heeft het dan zin om ertussenin te gaan zitten aan de verkeerde kant van het front, op een PIANOocongres? Nou kijkt u maar zelf op de website van het PIANOo. Geen onvertogen kritisch woord. Als wij er niet zijn, hoort u niet hoe het echt was. Dat moet u dan zelf uit eigen waarneming vaststellen en wie zijn de enigen die er langs waren? Misschien een brancheorganisatie die weet dat zwijgen goud is.
Ondernemers zijn niet uitgenodigd op het congres zelf. Het is geen marktplaats. En wat zij marktplaats noemen: een onooglijk en slecht geventileerde ministeriële vergaderruimte, dat is ook geen marktplaats. Meer een marktoverlegorgaan, bekend van de gildes in de Middeleeuwen. Een hindermacht om een bepaalde categorie ondernemers intrinsiek buiten de deur te houden ongeacht hun kwaliteit en een bepaalde andere categorie ondernemers altijd binnen te halen ongeacht hun rotzooi. Onbedoeld natuurlijk want het gaat altijd met de beste bedoelingen. Dus hoe moeten ondernemers nu weten welke “beleidsspeerpunten” ze wel moeten meenemen en welke niet echt serieus worden genomen?
Hier vindt u het fragmentje van PIANOo over de vragen over het sanctiebeleid. De uitvoeringsorganisatie herhaalt nog maar letterlijk de woorden van het Ministerie. Hoe kan het anders, een ambtenaar kan niet anders doen dan de top van de organisatie volgen. Hoogstens de mate waarin kan wat getemperd.
Zo is er nog het verhaal over de prijsstijgingen. Nederland is op veel gebieden steeds meer een monopsonie met een homogene vraag omdat overheidsinkopers die op elkaar afstemmen. Logisch, omdat ze begrijpelijkerwijs ook geen zin hebben elke keer opnieuw een hele aanbestedingsleidraad uit het niets op te schrijven. In plaats van dat 200 gemeenten inkopen, kopen er zo slechts een handvol inkoopbureaus in op sommige producten. Vaak zegt de keuze voor inkoopbureau al genoeg over wie er zinvol kan inschrijven.
Hoe een ondernemer met deze strategie moet omgaan hoeven we waarschijnlijk niet uit te leggen. Veel inkopende ambtenaren waarschijnlijk ook niet. De enigen die uitleg nodig hebben zijn van die nieuwwassen ambtenaren en politici, die echt niet snappen dat het niet kan om via een aanbestedingsuitvraag met meerdere concurrerende partijen leveringszekerheid te garanderen, als bij prijsdruk wordt ingeschreven en de winnaar in hoofdzaak op prijs wordt geselecteerd. Zij zijn er daar van overtuigd dat een ondernemer zichzelf graag in de voet schiet omdat dat kogelgat dan magischerwijze weer dichtgroeit, zonder schade of pijn.
Hoe omgaan met prijsstijgingen bij overheidsopdrachten?
Vanwege de energie- grondstoffen- en Oekraïne-crisis is in veel sectoren sprake van sterk stijgende prijzen. Hierdoor kunnen ondernemingen en leveranciers bij nieuwe en lopende overheidsopdrachten in de problemen komen. Hoe gaat u hier als goed opdrachtgever mee om? PIANOo zet de (juridische) mogelijkheden en beperkingen op een rij.
Onderhandelen is nog steeds in strijd met het gelijkheids-aanbestedingsbeginsel. Met artikelen als “Je mag praten” en het in het leven roepen van marktconsultaties en concurrentiegerichte dialogen is in elk geval iets dat daar op lijkt nog mogelijk. Daar zou je nog een opmerking kunnen maken over de verdubbeling in prijs van frituurvet in het kader van je cateringaanbesteding. Maar dit komt dan zeer waarschijnlijk niet terecht in een faciliterende organisatie maar bij een ambtenaar die er nog een extra eis in een leidraad aan toevoegt dat de inschrijver moet uitleggen hoe hij kan borgen dat de prijs voor de overheid niet hoeft te stijgen middels de gestanddoeningstermijn.
Waarschijnlijk worden tenderscharrelaars die dagelijks op Tenderned, Negometrix of onze Tenderpagina met daarop ook Duitse en Amerikaanse tenders turen, ook weleens zo moe. Daar heb je het al, een zip met 20 bijlagen aan reuzegrote bouwtekeningen en daarin dan een aanbestedingsleidraad. Duurt een half uur om te downloaden. En wat ze nou echt willen weet je nooit. En er zijn sowieso wel 5 gegadigden. Waar zou je de moeite nog voor doen, proberen de prijs voor overheden te beperken. Als je weet dat er in de toekomst prijsstijgingen aankomen en je ook weet dat je die niet nu al kan incalculeren zonder de opdracht te verliezen … Geld moet ergens vandaan komen.
Dat heet dan Battle Fatigue, of slagveldmoeheid. Dat is een echt verschijnsel waarmee strijders te maken hebben als gevolg van acute en grote stress. Psychologisch gezien leidt dat tot besluiteloosheid, moeheid en een langere reactietijd. Deze aanbestedingsnieuws filosofeert graag dat het dus erg lijkt op een burnout en op de gevolgen van (bijvoorbeeld) sexuele intimidatie op de werkvloer: besluiteloosheid, moeheid en langzaam reageren, het lijkt wel of je het over al onze ambtelijke collega’s hebt.
Aanbestedingsnieuws voorkomt Battle Fatigue door niet mee te gaan in de waanzin, ons eigen plan te trekken, maar vooral ook: met Battle Fatigue. We zeggen het maar gewoon hardop. Hallo Napoleon, moeten we nou weer de bajonetten poetsen, lamme arm hiero. Wij, eerlijke ondernemers zijn immers niet de offensieve partij en soms is de beste verdediging om terug te trekken. Die aanbesteding voor rechtsfilosofisch advies hangt hier in de wilgen. Ons helpen hoeft niet eens. Een afnameverplichting is niet nodig. We zijn hier puur nog als gratis therapeut voor de aanbestedende ambtenaar om zijn handje vast te houden bij het uitvoeren van onmogelijks in het licht van het angstaanjagende aanbestedingsspook.