Optimalisering aanbestedingen wordt doorkruist door bestuursrecht
Bij aanbestedingen worden kansen misgelopen, omdat het omgevingsrecht alle vergunningen in een mandje legt, wat een verlammend effect heeft op de initiatiefnemer. Dat concludeert onderzoeksbureau Andersson Elffers Felix naar aanleiding van meerdere windenergieprojecten. De projecten zijn soms moeilijk te realiseren omdat het openbare, bestuurlijke proces het inkopen in de weg staat.
De eindrapportage blg-797226 evaluatie Rijkscoördinatieregeling, gedateerd op 24 november 2016, is vandaag naar de Tweede Kamer gestuurd. Het rapport noemt dit het “botsen van rationaliteiten”. Er worden drie rationaliteiten onderscheiden, de economische, de politiek/bestuurlijke en de juridische rationaliteit. Zo kan het zijn dat er voor een groot complex windmolenpark door de initiatiefnemer bij het versch
ijnen van een startnotitie al een lange weg is afgelegd, terwijl het voor lokale bestuurders dan pas begint.
Bestuurders willen het speelveld om te onderhandelen verbreden. Ook andere onderwerpen zijn relevant. Juristen zijn echter bevreesd voor precedentwerking. Wat op één plek beloofd wordt, zou mogelijk gaan gelden als een ‘recht’ in andere situaties.
“Juristen willen de zaak in één keer afhandelen. Alles in één mandje (inpassingsplan en alle vergunningen) en in één keer langs de Raad van State. De lasten voor de initiatiefnemer worden op die manier aan het begin groot. Er moet heel veel worden uitgezocht voor alle denkbare vergunningen. Bovendien is de wijze van uitvoering vanaf dat moment grotendeels bepaald. Bijsturen in de uitvoering is moeilijk en geeft risico’s. Hierdoor worden kansen
gemist: aanbestedingsvoordelen, betere inpassing, meer ruimtelijke kwaliteit, etc.”
Het rapport geeft het voorbeeld van de aanleg van een Gasleiding tussen Beverwijk en Wijngaarden. De initiatiefnemer was zich zeer bewust van de omgeving. Alle vergunningen in één mandje heeft volgens het rapport een disciplinerend effect, waardoor minder ruimte is in de uitvoering en kansen op optimalisering bij de aanbesteding worden misgelopen.
Maar vaak ook zijn belangen niet te verenigen en moet er gekozen worden. Dat kan conflicten opleveren. Daar komt bij dat verschillende belangen op een van elkaar verschillende manier binnen het project aan de oppervlakte komen.
De theorie van de botsende rationaliteiten, hebben de rapportopstellers schematisch weergegeven:
