VNG publiceert Handreiking Social Return
De Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG) heeft een handreiking gepubliceerd voor Social Return. Die is opgesteld door de Wergroep gemeenten Amsterdam, Apeldoorn, Eindhoven en Leeuwarden in opdracht van de VNG-Commissie Werk en Inkomen.
De redactie van Aanbestedingsnieuws heeft er even wat interessante punten uitgelicht.
De handleiding beveelt aan “na te denken over wat et social return beleid betekent voor de collega’s van inkoop.” De inkoper moet er zo snel mogelijk worden bij gehaald. “Het is verstandig om de coördinator social return al in de voorfase bij de aanbesteding te betrekken, mede om direct de samenwerking met de inkopers te stimuleren. Daar waar afwijkingen van de social-return-regels nodig zijn afhankelijk van de kansen voor social return), kan de coördinator de inkopers adviseren.”
De handreiking suggereert als mogelijkheid dat social return ook kan worden meegenomen als gunningscriterium, door de inschrijvers te vragen om een social-return-plan. Een gunningscriterium kan worden toegepast in combinatie met een prestatie-eis door te vragen om `het percentage social return´ dat een opdrachtnemer
kan realiseren. De inschrijvende partij dient dan een plan in waaruit blijkt dat hij investeert in social
return. Hoe hoger het beloofde percentage, hoe meer punten hij scoort. (Nadruk redactie AN, het is dus geen prestatie-eis maar een belofte-eis)
Om te kijken of de prestatie-belofte ook werkelijk wordt nageleefd gaat de Coördinator Social Return dat monitoren. “Het kan voorkomen dat opdrachtnemers vanwege omstandigheden de voorgenomen social-return-invulling niet helemaal uitvoeren. De meeste gemeenten nemen een boetebeding op in het contract om consequenties te verbinden aan
het niet nakomen van de verplichting. De boete moet zodanig hoog zijn dat er voor de opdrachtnemer geen prikkel is om bewust niet te voldoen aan de verplichting.”
Is dat wel zo proportioneel allemaal? Een boete opleggen op basis van het contract, als de werkloze met een houten been en twee tennisarmen echt niet meer kan strijken dan kan zo’n onderneming er toch ook niets aan doen. Daarvoor verwijst de handreiking naar de Gids Proportionaliteit 2016. Zo adviseert de handreiking: “Verder moeten gemeenten rekening houden met de proportionaliteit hiervan. Het moet in redelijke verhouding staan tot de aard en omvang van de opdracht en anderzijds worden afgestemd op wat de relevante markt kan bieden.” 
Gemeenten kunnen niet ondernemers verplichten de eigen werklozen in te zetten, zo signaleert de handleiding: “Volgens de Europese aanbestedingswet [Red. AN: Richtlijn?] mogen opdrachtnemers uit heel Nederland (offcieel [sic] zelfs heel Europa) kandidaten inzetten voor social return. Gemeenten kunnen opdrachtnemers dan ook niet verplichten om met hun eigen doelgroep aan de slag te gaan bij Europese aanbestedingen.”
Bron: Handreiking VNG, 13 april 2018