Sticky: UvW pleit voor stikstofuitzondering waterveiligheid: RvS keurt het af

Het wordt stikstofvriendelijk vingers in de dijk steken als het aan de Raad van State ligt. Voor projecten in het kader van de waterveiligheid mag namelijk geen stikstofuitzondering worden gemaakt. Dit houdt -tenminste naar het inzicht van Aanbestedingsnieuws- in dat als een dijk is doorgebroken, waterschappen ook met de handen over elkaar moeten wachten tot de stikstofgrens bereikt is.

De Unie van Waterschappen heeft een uitzondering geprobeerd te bedingen voor het “stikstof verbod” voor belangrijke bouwprojecten voor de waterveiligheid.

De Raad van State heeft op 2 november geoordeeld dat de bouw niet mag worden vrijgesteld van de stikstofregels. Ook bij projecten die alleen tijdelijk stikstof uitstoten, moet het effect op de natuur worden onderzocht. De Unie van Waterschappen is teleurgesteld over deze uitspraak, omdat dit voor de waterschappen leidt tot vertraging van projecten en extra kosten.”

De Raad van State ziet te weinig voortgang in de maatregelen die bij moeten dragen aan het verminderen van stikstofuitstoot. Daarom oordeelt de Raad dat er ook voor de meest noodzakelijke bouwprojecten geen uitzondering mag worden gemaakt.

Dit betekent dat ook de vrijstelling voor de projecten van de waterschappen komt te vervallen en dat projecten rond de waterveiligheid in Nederland mogelijk vertragen.

Dirk-Siert Schoonman, bestuurslid van de Unie van Waterschappen:

“Werken aan een veilig Nederland moet altijd door kunnen gaan. Het opvangen van de gevolgen van klimaatverandering, het verbeteren van de waterkwaliteit en het versterken van onze dijken zijn opgaven die geen vertraging dulden.”

De waterschappen hadden voor hun projecten vrijstelling gekregen omdat er sprake is van een tijdelijke stikstofuitstoot. Schoonman: “Een dijkversterking brengt bijvoorbeeld eenmalig uitstoot met zich mee. Een vrijstelling voor dit soort tijdelijke uitstoot zou wat ons betreft moeten blijven bestaan.”

De Raad van State overweegt in de uitspraak:

Maar de bouwvrijstelling voldoet niet aan het Europese natuurbeschermingsrecht. Uit de rechtspraak van het Europese Hof van Justitie in Luxemburg volgt allereerst dat alleen toestemming voor een project mag worden gegeven als uit onderzoek blijkt dat zeker is dat individuele beschermde natuurgebieden daardoor geen schade oplopen. Dat is wat anders dan een beoordeling op een hoger schaalniveau waarvan de wetgever uitgaat. Verder volgt uit de rechtspraak van het Europese Hof dat een maatregelenpakket zoals de wetgever voorstelt alleen als onderbouwing gebruikt mag worden als die maatregelen ook echt zijn uitgevoerd en de verwachte voordelen daarvan vaststaan. Het pakket van maatregelen dat de wetgever heeft gebruikt als onderbouwing om de bouwvrijstelling in de Wet natuurbescherming op te nemen, voldoet daar niet aan. Het overgrote deel van de maatregelen is namelijk nog niet uitgevoerd.

De Unie van Waterschappen benadrukt in een persbericht het belang van de doorgang van de waterbeheerprojecten. Schoonman: “De waterschappen bieden met hun werkzaamheden randvoorwaarden voor een leefbaar Nederland. De wettelijke taken van het waterschap kunnen worden beschouwd als het noodzakelijke beheer en onderhoud, en zijn een randvoorwaarde voor andere gebruiksfuncties in Nederland. Ook voor natuur. De voortgang van deze cruciale werkzaamheden van de waterschappen aan waterveiligheid en het watersysteem zouden daarom niet geraakt mogen worden door deze uitspraak.”

Dat is Aanbestedingsnieuws van harte met Schoonman eens. Het is eigenlijk een beetje vreemd dat de Raad van State er kennelijk anders over denkt en eigenlijk nog een prejudiciële vraag had willen stellen aan het Europese Hof. Het Hof was, getuige de eigen woorden van de Raad van State al best duidelijk

“Verder volgt uit de rechtspraak van het Europese Hof dat een maatregelenpakket zoals de wetgever voorstelt alleen als onderbouwing gebruikt mag worden als die maatregelen ook echt zijn uitgevoerd en de verwachte voordelen daarvan vaststaan.”

Het halve land redden inclusief alle daarin gelegen natura2000 edelherten en egeltjes, van een genocidale zelfmoord door verdrinking. Hoeveel duidelijker moet het worden. Toch is het nog niet duidelijk genoeg voor de Raad van State:

Maar zelfs als het Europese Hof zou bevestigen dat op ‘hoger schaalniveau’ naar de gevolgen gekeken mag worden en daarnaast ook vooruitgelopen kan worden op de verwachte voordelen van de maatregelen die nog niet zijn uitgevoerd, dan nog zijn de onzekerheden over de verwachte voordelen van het maatregelenpakket te groot.

De onzekerheden over de verwachte voordelen zijn te groot. Dus het halve land boven water houden, dat verwachte voordeel, daarover zijn we te onzeker dat het misschien stikstof uitstoot waardoor er een heideplantje verpietert in een hogergelegen natura2000 gebied.
Water dat aan je lippen staat, is ook een soort stof om in te stikken. Je zou verwachten dat de hoogste bestuursrechter dat ook weet. Ligt de Kneuterdijk waar de Raad van State is gevestigd soms niet op een dijk?

Bronnen: RWS / UvW, 2 november 2022