Telgen: BVP heel verstandig, maar niet rechtmatig
VAN ONZE REDACTIE – De essentie van Best Value Procurement (BVP) is volgens Jan Telgen, hoogleraar inkoopmanagement, dat er niet wordt gekeken naar de kwaliteit van de offerte maar naar die van de leverancier. De basisfilosofie van BVP past daarmee volgens Telgen niet in het Europees aanbestedingsrecht. Dat stelt hij in een interview op de website Aanbestedingscafé. Telgen vindt een change of focus naar de kwaliteit van de leverancier “heel verstandig. Helaas is die in strijd met de filosofie van Europese aanbestedingsregelgeving.”
Jan Telgen (1952) studeerde bedrijfseconometrie aan de Erasmus Universiteit te Rotterdam en promoveerde daar ook in 1979. Hij is lange tijd werkzaam geweest als partner bij PwC (en rechtsvoorgangers) en Significant. Daarnaast is hij sinds 1987 part-time hoogleraar aan de Universiteit Twente.
Het is een zoveelste stellingname in een steeds meer bediscussiëerde inkoopmethodiek. Dat BVP-aanbestedingen strijdig zijn met aanbestedingsrecht, stelt ook onder meer Frederik van Nouhuys, advocaat bij Straatman Koster advocaten, ook in een interview met Aanbestedingscafé. , volgens wie er helemaal geen onderhandelingsruimte is na afloop van de aanbesteding. Ook de Commissie van Aanbestedingsexperts stelde in advies 333 dat prestatie-inkoop in strijd is met het gelijkheidsbeginsel, een van de beginselen van het Europese Aanbestedingsrecht.
Dat neemt niet weg dat steeds meer aanbestedingen volgens BVP worden ingekocht. Dat heeft -naar het inzicht van 3a3 Consultancy, vooral te maken met de publieke noodzaak doelmatig in te kopen.
3a3 zet de laatste BVP-stand in samenwerking met aanbestedingsnieuws even op een rijtje:
Wie koopt BVP?
Een van de grootste aanbesteders, Rijkswaterstaat koopt sinds 2010 in op basis van BVP voor aanbestedingen in de Grond-Weg- en Waterbouw en noemt het vooral een kwestie van Gezond Verstand. De Rijkswaterstaat aanpak van Best Value (PDF, 548,96 kB) beslaat het gehele inkoopproces en niet alleen de aanbesteding ervan, dat wil zeggen, van de eerste voorbereidingen tot en met de realisatie van een project – en doorloopt daarin 4 fasen.
Sinds 2014 heeft de BVP sterk aan populariteit gewonnen, ingezet door gemeenten (o.a. Zwolle, waterschappen en de provincie Zeeland (2015), de provincie Noord-Holland en de provincie Groningen (2016). Het is een buzz-woord in de titel van diverse op het oog heel reguliere aanbestedingen geworden.
Hoe koopt men BVP
Uitgaande van de grootste opdrachtgever van het Rijk, Rijkswaterstaat, wordt er in 4 fasen BVP-aanbesteed. Het staat dus los van de aanbestedingsvorm (meervoudig onderhands/nationaal /europees/etc). Cruciaal aan BVP-aanbestedingen is dat er gedurende het inkoopproces onderhandelingen met de leveranciers plaatsvinden waarin de leverancier gemaakte keuzes bij de inschrijving mondeling kan toelichten, nadat een aanbesteding is gegund.
Bij het Rijkswaterstaat-principe vindt na de toewijzing van de opdracht via de aanbesteding een concretiseringsfase plaats waarna de winnende inschrijver zijn opdracht kan verduidelijken. Het is echter niet gezegd op voorhand dat een opdracht automatisch naar de winnende inschrijver gaat, het is ook mogelijk dat aan de hand van die concretisering Rijkswaterstaat besluit alsnog aan een ander te gunnen.
Wat vindt de rechter?
Best Value aanbestedingen worden niet op voorhand door de rechter afgewezen. In een recente uitspraak waarin de KPN tijdens de concretiseringsfase een opdracht verloor, laat de rechter de methodiek zelf in stand. In een uitspraak van Signs and Safety tegen Hoogheemraadschap Rijnland laat de rechter dat in stand in verband met de leer van het gerechtvaardigde vertrouwen, op basis waarvan de rechter nagaat of de tegenpartij mocht verwachten het contract te krijgen na de aanbesteding of niet. Er wordt dan aangesloten bij het contractuele leerstuk van de afgebroken onderhandelingen (VSH/Shell) in plaats van dat er wordt gekozen voor een nieuwe beoordeling.
De Amsterdamse rechtbank stelt onomwonden dat er meer ruimte is bij een BVP-aanbesteding om Gekozen is voor de Best Value Procurement (BVP, prestatie-inkoop) waarbij minder standaarden en minimumvereisten gelden om de kwaliteit van de opdracht te garanderen.
Bij prestatie-inkoop is sprake van een ruimer kader met meer vrijheid voor de inschrijver. Aanbieders krijgen de kans hun expertise en innovatieve kracht aan te tonen. De aanbestedende dienst schrijft niet voor hoe de leverancier de opdracht moet uitvoeren, maar de leverancier laat dit zelf zien en onderbouwt dit. In deze aanbesteding is ervoor gekozen dat de haalbaarheidstoets pas in de concretiseringsfase wordt gedaan.
Je kan je dan afvragen in hoeverre na de concretiseringsfase, als om wat voor reden dan ook geconcretiseerd wordt dat er een andere inschrijving beter is of dat de opdracht moet worden aangescherpt, of dan opnieuw zou moeten worden aanbesteed. Maar als het gaat om de aanbesteding onderhoudswerkzaamheden van een belangrijke dijk, waarachter jij nou net woont, samen met je hele familie en al je vrienden, dan kun je je dat maar beter niet afvragen.
Voorbereiding
PIANOo hanteert, in samenwerking met Jeroen van de Reijt, in navolging van de Amerikaan Dean Kashiwagi een andere definitie van BVP dan Jan Telgen hierboven. Volgens het Aanbestedingsinstituut is BVP een inkoopmethodiek waarbij de inschrijvingen worden gewaardeerd volgens het principe dat de meeste waarde moet worden verkregen voor de laagste prijs. Of primair beoordeeld wordt op de leverancier of niet, staat daarbij nog niet vast.
Edit Ook hierbij kun je je weer afvragen of het logisch/praktisch gezien anders kan dan alleen te kijken naar de leverancier, als je kijkt naar de bieding met de meeste waarde. En de nog af te nemen aanschaf is er nog niet, om te beoordelen op prijs/kwaliteit. Toch is dat wel waar een aanbesteding op aanstuurt, helemaal wanneer al te erg wordt vastgehouden aan het principe van objectiviteit. Van een leverancier valt nog te beoordelen of die objectief het beste is. Van de aanschaf zelf, waar het nu net om gaat, is het toekomstmuziek.
Zie ook:
https://www.tenderguide.nl/juridisch/column/column-bvp-is-geen-blijheid-vrijheid-procedure
https://www.pianoo.nl/webinar-best-value-procurement
Voorbeelden van BVP aanbestedingen:
Schouwen-Duivenland doet BVP-aanbesteding BOA
Advies 333 CvA: Prestatie-inkoop in strijd met gelijkheidsbeginsel
Rijkswaterstaat laat ingenieursbureaus te lang in onzekerheid
En verder bij Aanbestedingscafé:
Jan Telgen: “Basisfilosofie BVP past niet in EU aanbestedingen”
Visual van Rijkswaterstaat Best Value:
