Spoorwegennet kan nog steeds onderhands gegund worden
Het spoorwegennet kan op basis van Europese Regelgeving naast een aanbesteding ook onderhands gegund worden. Dat concludeert het rapport Kiezen voor een Goed Spoor. Het onderzoek is uitgevoerd door de heren Van der Vlist (ABDTOP-consultant) en Van den Berg (Staatsraad bij de Raad van State) in opdracht van Het Ministerie van Financiën, het Ministerie van EZ en het Ministerie van IenM. Het rapport werkt vier scenario’s uit, in 2 daarvan wordt het spoorwegennet openbaar aanbesteed en in 2 andere scenario’s onderhands gegund.
Aanbesteden hoeft niet per se. Europese regelgeving (het vierde spoorwegpakket) verplicht hier niet toe. “Onder strenge voorwaarden blijft het ook onder het Vierde Spoorwegpakket mogelijk om een spoorvervoerconcessie onderhands te gunnen aan een bepaalde partij. Dat kan bijvoorbeeld als de structuur en de geografische kenmerken van de betrokken markt (zoals de complexiteit van het spoornetwerk) daar aanleiding toe geven. De nieuwe concessie moet dan wel leiden tot verbetering van diensten of hogere kosteneffectiviteit ten opzichte van de voorgaande concessie.”
Als wordt aanbesteed (volgens een van 
de verschillende verkavelingsvarianten) wordt NS een vervoerder als alle andere vervoerders. ProRail en NS kunnen in geen geval ‘onder dezelfde paraplu’ worden gebracht, omdat dit kan leiden tot een ongelijk speelveld tussen NS en andere vervoerders.
Om diezelfde reden wordt NS geprivatiseerd en IenM zal, op grond van zijn stelselverantwoordelijkheid, zelf of via een onafhankelijke partij zorg moeten dragen voor de integraliteit van het spoorvervoer als onderdeel van de deur-tot-deur reis. De stations kunnen niet langer eigendom zijn van (één van de) vervoerders, maar moeten worden ondergebracht in een organisatie die daar los van staat.
Als wordt aanbesteed, zijn voordelen te verwachten van de concurrentiestrijd tussen vervoerders. Die kunnen, afhankelijk van de gekozen sturing, neerslaan in een lagere prijs van het spoorvervoer voor de reiziger en/of belastingbetaler en/of een hogere kwaliteit van het spoorvervoer. Nadelen zijn er ook. Zo wordt het volgens het rapport: “steeds uitdagender … om de vereiste afstemming te bereiken, naarmate er meer partijen actief zijn op en rond het spoor. Deels hangt dit ook af van de mate waarin verschillende vervoerders gebruik maken van dezelfde sporen en stations (‘samenloop’). Verkavelingsvarianten kunnen aanpassingen vereisen van de infrastructuur. Soms zijn de kosten daarvan beperkt (bijvoorbeeld bij separate aanbesteding van stoptreinen en intercity’s), maar in andere gevallen kan het miljarden euro’s kosten (zoals wanneer een harde knip tussen regio’s wordt aangebracht). De verkaveling kan ook direct effect hebben op het reisgenot, wanneer het voor de reiziger resulteert in extra overstappen. ”
Het doorvoeren van grotere veranderingen is kostbaar en vergt tijd. En de huidige spoorprestaties gelden – hoewel er zeker ruimte is voor verbeteringen – als behoorlijk goed. In plaats van te kiezen voor een big bang, verdient het eerder aanbeveling om met stapsgewijze wijzigingen in ordening en sturing de sterktes van het Nederlandse spoorvervoer verder te ondersteunen en zwaktes te verhelpen.
Het rapport noemt een ordeningsmodel [red. AN of aanbesteden of gunnen] een middel om een doel te bereiken en niet een doel op zich. “In de (politieke) discussie over de ordening kan dit wel eens uit het oog worden verloren. Marktwerking of ‘de overheid moet het doen’ worden dan doelen op zich, terwijl het feitelijke doel – een betaalbare, veilige en comfortabele reis van deur tot deur voor de reiziger – uit het zicht raakt. Daar komt bij dat het doel in de praktijk mogelijk met meerdere ordeningsmodellen bereikt kan worden als het op de juiste
wijze in de concessies wordt vertaald.”
Zie ook:
Goed stuk en omdat ik aanbestedingsnieuws een warm hart toedraag heb ik mijn bijdrage in de kosten gestort. Je maakt er wel een zoektocht van zo onderaan de site, maar ik heb het gevonden. De link die ik heb gebruikt is http://www.aanbestedingsnieuws.nl/doneren-met-mollie . Dit is toch juist?