SON Aanbestedingen leiden tot 11 testaanbieders

Annelies Strikkers, bekender als An Strikje, afgestudeerd aan de Hogeschool voor Journalistiek, heeft gesproken met een klokkenluider over de Swab tests uitgevoerd door Lead Healthcare. Die worden kennelijk afgenomen door mensen zonder zorgopleiding. Normaal zou dat nog geen nieuws zijn, ware het niet dat Aanbestedingsnieuws dat ook  nog eens kan bevestigen, wij hebben hier ook een contact die voor deze functie was gevraagd. Zo zijn er alweer 2 bronnen. De onze is een Duitse monteur, zonder achtergrond in de zorg. Hij mocht ook op het vervolggesprek komen maar had toen geen zin meer. Was het dan geen Schicksal? Dat brengt ons wel op de vraag hoe het nu zit met de controle op de diploma’s en vaardigheden van het gedetacheerde personeel dat via onderaanneming met een aanbesteding voor de Nederlandse staat in dienst wordt gesteld.

Dat is natuurlijk altijd een probleem met aanbestedingen. Je vraagt een uitzendbureau en die stuurt dan wat kandidaten. Maar jij kan in de aanbesteding aan het uitzendbureau alleen eisen opnemen aan het uitzendbureau. Als je ze namelijk direct de vacaturetekst levert, krijg je nog ZZP’ers die reageren op je aanbesteding. Hoe stel je dan eisen aan de kandidaat, als dat over meerdere schijven gaat? Ga je dan zelf ook de diploma’s controleren van die mensen of kun je het uitzendbureau vertrouwen? Mag IS ook reageren op de vacatures van Lead of kan dat alleen als zij een VOG-verklaring hebben?

Toevallig kwam er net dit weekend 28 mei een duimdikke kamerbrief (119 pagina’s) binnen van Hugo de Jonge over de testtoegang voor evenementen. Daarin wordt daar niet volledig maar toch wel beperkt antwoord op gegeven. Er zitten 13 bijlagen bij met daarin ook nog eens regelingen testtoegangbewijzen. De brief vermeldt ook nogal wat over de aanbestedingen die SON heeft uitgevoerd. Zijn dat de enige test-aanbestedingen? Hoe voert SON de controle op het personeel uit? Is dit ook zo geregeld voor andere test-afnemers? Dat staat er niet in. Kennelijk wordt dat getoetst door de IGJ, de Inspectie voor Gezondheidszorg en Jeugd en de brief volstaat met een voetnoot daarnaar.  IGJ voert actief toezicht uit, onder meer steekproefsgewijs.

SON heeft in opdracht van het ministerie van VWS contracten afgesloten met commerciële testaanbieders op basis van een aanbestedingsprocedure voor het afnemen van testen voor toegang tot evenementen. De stichting ziet toe op naleving van die contract-aanbestedingsvoorwaarden. Daarbovenop ziet IGJ ook toe op de kwaliteit van zorg die commerciële testaanbieders leveren. Deze partijen moeten net als andere partijen voldoen aan de geldende normen en richtlijnen voor het afnemen van (snel)testen. De IGJ heeft inmiddels al verschillende aanbieders bezocht die zijn gecontracteerd door SON. Wanneer zij tekortkomingen constateert spreekt zij aanbieders aan en zet waar nodig handhaving in. De inspectie vindt het essentieel dat de afname van de testen goed en veilig gebeurt, ook in het geval de druk bij de aanbieders toeneemt door de grote aantallen burgers die getest willen worden. Daarom hecht de inspectie eraan dat de testaanbieders die door SON worden ingezet, zeker tijdens drukke dagen voor voldoende bekwame supervisors zorgen die een goed beeld hebben van de kwaliteit van de testafnames en waar nodig daarop bijsturen.
Voor meer concrete informatie over commerciële testaanbieders en het toezicht hierop verwijs ik naar de onlangs door de IGJ gepubliceerde factsheet¹. IGJ voert actief toezicht uit bij commerciële aanbieders op basis van signalen, risico’s en steekproeven.

Die IGJ deelde in de factsheet nog allemaal complimenten uit. Maar we lazen even verder en dan blijkt dat de waarde van die complimenten vooral de gehaaste uitvoering betreffen. Dat hebben we er nog maar even bijgepact dat factsheet, over de met de evenementen-tests vergelijkbare corona teststraten meldt dat IGJ in een apart pdf. Daarin staat over de commerciële teststraten dat het aanbod heel wisselend is.

De inspectie ziet vooral op het gebied van hygiëne verbetermogelijkheden. De scheiding van schoon en vuil materiaal bij het afnemen van testen en gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen worden niet altijd juist uitgevoerd. Dit terwijl voor medewerkers van testlocaties de randvoorwaarden zoals (hand-)hygiëne en goed gebruik van persoonlijke beschermingsmiddelen essentieel zijn om risico’s op de verspreiding van het coronavirus te beperken.

Niet Hygiënisch? Aanbestedingsnieuws kan dat niet helemaal rijmen met verzorgend personeel. Zijn die doorgaans niet van zichzelf al hygiënisch? Is dat niet een soort van vanzelfsprekendheid waar je niet om zou moeten hoeven vragen?  Willen de teststraat-werknemers soms zelf allemaal besmet raken? Gelukkig maar dat het sterftecijfer  volgens een studie van Ioaniddis 2020 gepubliceerd door het WHO  nogal meevalt. Dan is het niet zo iets ergs als de papegaaienziekte, al kunnen die mensen in de teststraat natuurlijk ook net zo goed de pagepaaienziekte hebben.  Zo bezien is de coronateststraat zelf nog een superspreader event.

For people < 70 years old, the infection fatality rate of COVId-19 across 40 locations with available data ranged from 0.00% to 0.31% (median 0.05%); the corrected values were similar

De brief van De Jonge vervolgt een eind verderop:

De capaciteitsopbouw bij SON loopt conform planning. De twee aanbestedingen van SON hebben inmiddels elf testaanbieders opgeleverd. De eerste zeven zijn nu hun teststraten aan het uitrollen, waarbij de IT voor het afsprakenportaal alsmede de teststraatapplicatie nu al naar behoren functioneren. De overige testaanbieders gaan versneld uitrollen om de testcapaciteit tijdig paraat te hebben. Hierbij wordt rekening gehouden met het naar voren halen van stap 3 van het openingsplan met een week. Het aanmeldportaal, waar organisatoren van evenementen zich moeten aanmelden, is reeds in ontwikkeling en zal 2 juni operationeel zijn. In het aanmeldportaal wordt op basis van een regionale en landelijke capaciteitsmatch beoordeeld of er voldoende testcapaciteit is voor het aangevraagde evenement. Tevens kan dan op tijd eventuele extra testcapaciteit georganiseerd worden door bijvoorbeeld dubbele diensten te draaien op een testlocatie.

Over toegangstesten in stap 4 en stap 5 van het openingsplan en het gedeeltelijk loslaten van de 1.5 meter verwijs ik uw Kamer naar de passage van het openingsplan en de inzet van toegangstesten. Met het testen voor toegang in stap 3 en het gedeeltelijk loslaten van de 1.5 meter vanaf stap 4 van het openingsplan, voldoe ik aan de motie Van Gerven over het principe van een testsamenleving mee te nemen bij het opstellen van de nieuwe routekaart.¹

1 Kamerstuk 35 653, nr. 6.

Of de IGJ toezicht houdt op de teststraten bij specifiek evenementen vonden we niet terug, in de brief. Dat geldt evenmin voor welke maatregelen er zullen worden genomen om de hygiëne te garanderen op voorhand, en niet alleen bij controle-testen.

Zie de brief:

https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/brieven_regering/detail?id=2021Z09285&did=2021D20527

En de Factsheets

https://www.igj.nl/publicaties/rapporten/2021/03/10/factsheet-van-swab-tot-lab