RWS zet onderhoudscontracten uiterwaarden in aanbesteding
Rijkswaterstaat zet 3 nieuwe onderhoudscontracten voor de uiterwaarden langs de Rijn en de Maas in de markt. De organisatie zoekt samenwerking met opdrachtnemers die het onderhoud verzorgen en zo bijdragen aan waterveiligheid en natuurbeheer. Opdrachtnemers moeten het onderhoud gaan verzorgen en zo bijdragen aan waterveiligheid en natuurbeheer. Dat maakte Rijkswaterstaat gisteren bekend. Het is een heel contractfilosofische aanbesteding met een projectvisie gebaseerd op het “Doen-Gedachtengoed”.
Op 31 augustus is er een startbijeenkomst, waarin Rijkswaterstaat algemene informatie over de aanbesteding verstrekt. Belangstellenden kunnen zich daarna tot 1 oktober 2021 aanmelden. Hierna start de aanbesteding met een korte concurrentiegerichte dialoog. Meer informatie en aanmelden kan via TenderNed. Verwachting van de gunningsbeslissing is in februari 2022.
Doen Gedachtengoed
Aanbestedingsnieuws is erg geïnteresseerd in het Doen-gedachtengoed maar weet er behalve de mensen van Rijkswaterstaat en voormalig DG Jan-Henk Dronkers weer eens geen filosofen bij, of het moest Aanbestedingsnieuws zelf zijn met onze eigen aanbestedingen werken heel apart in de praktijk filosofietjes. Het komt erop neer dat het bij het gedachtegoed Doen kennelijk erom gaat dat het ook echt wordt gedáan. En dat er dan ook eerlijk voor wordt betaald. Het klinkt misschien gek maar filosofisch gezien, zou je eerst omgekeerd moeten denken om de zin van dit gedoendenk metafysisch te doorgronden.
Welke contractsfilosofie is er dan ook gebaseerd op dat het contract niet zou worden nageleefd, of dat er niet voor wordt betaald? Het uitgangspunt van een contract is een bepaalde wisselwerking. Als er helemaal niks gebeurt, hoef je het ook niet van tevoren in een contract te zetten. De meeste aanbestedingsfilosofie komt daar kennelijk toch op neer, anders zou het Project Doen niet nodig zijn geweest. https://projectdoen.nu/gedachtegoed-doen/
Projectvisie
Hoe werkt het nu in de praktijk? Leidend is een projectvisie, die eigenlijk al ver voor de aanbesteding van start ging in een Match-evenement aan marktpartijen is toegelicht. En daarvoor geldt eigenlijk dezelfde omkeringsredenatie als bij het Project Doen. Wie begint er nu een project dat niet matcht? Wat is de gedachte achter Project Unmatch?
Deze aanbesteding sluit aan bij het initiatief ’Project Match’. In maart 2021, ruim voor de start van de aanbesteding, vond het Match-evenement plaats voor geïnteresseerde marktpartijen. Door het unieke karakter van deze opgave, heeft Rijkswaterstaat met het Match evenement nieuwe partijen gemobiliseerd. Ook hielpen we marktpartijen om al voor de start van de aanbesteding nieuwe samenwerkingen aan te gaan. We formeerden zo het beste team voor de opdracht.
Aanbestedingsnieuws vond meer informatie over dat project Match. “Het doel van het event is het faciliteren van de markt in het verkennen van kansrijke samenwerkingen tussen marktpartijen in het kader van het onderhoud van uiterwaarden.”, een marktverkenning dus.
In de nieuwe contracten is een aantal verbeteringen doorgevoerd, in lijn met het transitieprogramma ‘Op weg naar een vitale infrasector’. Op 31 augustus 2021, vandaag dus, is er een startbijeenkomst voor deze aanbesteding. Ruhjswaterstaat is er weer cryptisch over: “Deze langlopende opdrachten dragen bij aan het doel om onderhoudscontracten van Rijkswaterstaat verder te ontwikkelen. Dat is 1 van de maatregelen uit het plan van aanpak, om te komen tot een vitale infrasector.”
Voor deze opdracht is een projectvisie uitgewerkt, die als basis het DOEN-gedachtengoed heeft. Hierin is het principe van het 2-fasen proces voor het eerst toegepast op een doorlopend onderhoudscontract. Waarbij een samengevoegd projectteam van Opdrachtgever en Opdrachtnemer werkt aan maximale klantwaarde. Daarbij is ook een aanbestedingsprocedure uitgewerkt waarbij gelijkwaardigheid tussen aanbesteder en gegadigden het uitgangspunt is: de aanbesteding is namelijk de start van een lange samenwerking.
Behandelen op voet van gelijkwaardigheid in combinatie met lange samenwerking. Dat is dus de crux. Een opdrachtnemer is niet uit op klantwaarde maar op opdrachtwaarde en die bereikt het eerder door niet-doen dan wel doen. De 2fasen uitvoering gaat dat een beetje tegen door de nieren van de marktpartijen al in een voorfase voorafgaand aan de aanbesteding zelf. Het Match-evenement dus.
Opdracht DOEN
Project DOEN werd in het voorjaar van 2013 gestart. Jan Hendrik Dronkers, voormalig Directeur-generaal van Rijkswaterstaat, gaf aan het eerste Doen-project de volgende opdracht mee: “
“Doe alsof er geen regels zijn en bedenk dan wat je zou willen. Als je vervolgens regels tegenkomt die dit belemmeren, kijk dan hoe je hier creatief mee om kunt gaan. Alle regels mogen ter discussie worden gesteld, behalve de wet. Denk vooral niet te veel in bestaande kaders! Wees onbevangen, maar niet naïef. Het contact is belangrijker dan het contract. Is het contract dan onbelangrijk? Natuurlijk niet. Het contract dient de nodige dingen te regelen. Maar het gedrag en de cultuur, de onderlinge gelijkwaardigheid, elkaar serieus nemen, goed denken aan elkaars belangen, elkaar respecteren, dat dient voorop te staan. Dat is echt een nieuwe werkwijze. Dat is het doorbreken van traditionele patronen.”
Zie ook https://www.projectcontrolonline.nl/blog/project+doen
https://projectdoen.nu/gedachtegoed-doen/
Het gaat hier niet alleen om onderhoudsprojecten maar onderhoud is er wel een belangrijke component in. Een overzicht van de DOEN-projecten staat op https://projectdoen.nu/ Dat zijn onder meer de Nijkerkerbrug, Stationsgebied Arnhem, Pannerdensch Kanaal (kribbenverlaging en gestrekte oevers), onderhoud Maeslantkering,en de Renovatie van de IJsselbruggen over de A12. Maar hoe doen ze dan doen? Wat doen ze dan doen? Doen?
Ja maar wat moet je dan doen? Poepen in een oude schoen? Dat je wil dat je contracten worden nagekomen, wil nog niet zeggen dat je adequate contracten hebt, die ook moeten worden nagekomen. Bovendien heb je nakomen en nakomen.
Maatwerk
We zijn maar weer teruggegaan naar dat matchproject om te zien wat er dan exacter gedaan moet worden.
Project Match gaat voor het eerst toegepast worden op het Onderhoudscontract uiterwaarden. Kenmerken van het beheer en onderhoud uiterwaarden zijn:
- Diverse complexe projectdoelen (hoogwaterveiligheid, Natura2000, Kaderrichtlijn Water etc.);
- Groot en uitgestrekt gebied: de (wettelijke) onderhoudstaken gelden voor álle 64.000 hectare uiterwaarden. Op eigen terreinen waarvoor geen onderhoudscontract is afgesloten, moeten naast onderhoud ook beheertaken worden uitgevoerd;
- Erg veel (ca. 15.000) terreineigenaren (van overheden tot particuliere grondeigenaren) en grote hoeveelheid andere stakeholders. De stakeholders hebben vaak verschillende belangen. Dit vraagt om maatwerk in stakeholdermanagement;
- Datzelfde maatwerk is nodig bij databeheer: er zijn heel veel gegevens beschikbaar én nodig voor beheer en onderhoud;
- Sterk wisselende opgave in tijd, aard, locatie en hoeveelheden van werkzaamheden;
- Beperkt jaarbudget en relatief korte uitvoeringsperiode (keuzes maken).
Het project wordt aanbesteed in drie percelen. RWS zoekt voor elk perceel een opdrachtnemer die bestaat uit een combinatie van bedrijven die als gelijkwaardige partner van RWS deelnemen aan een projectteam om gezamenlijk het doel ‘veilige en natuurlijke uiterwaarden voor iedereen’ te realiseren.
We hebben een onderhoudsopgave in een gebied zo groot als Amsterdam, Rotterdam, Utrecht en Den Haag bij elkaar. Dat gebied heeft een oppervlakte die gelijk is aan 135.000 voetbalvelden, langs 1.200 kilometer oever. Een heel divers gebied dat een opeenstapeling van functies kent. Een gebied met zo’n 15.000 eigenaren, naast de vele gebruikers van het rivierengebied. De belangen kunnen lokaal erg verschillen, waardoor steeds met de omgeving gezocht moet worden naar maatwerk.
De aard van de onderhoudswerkzaamheden is relatief eenvoudig, maar de werkwijze om te komen tot een gedragen beeld wat nodig is en de uitvoering daarvan, is dat niet. Daarbij is het areaal deels nieuw voor RWS; de toestand is onbekend en is er beperkte ervaring met het instandhouden ervan. Mede onder invloed van natuurlijke dynamiek is het onderhoud verre van statisch. Het onderhoud van de uiterwaarden is daarom complex te noemen, in de zin dat niet duidelijk is wat, waar, wanneer moet gebeuren. Het is daarom noodzakelijk om te kunnen anticiperen op niet voorziene zaken zonder een te grote administratieve belasting.
Nalaten-gedachtengoed.
Doen-maar-wat-precies-Doen? Volgens de Doen-filosofie moet je onbevangen zijn en niet in bestaande kaders denken. Dat moet je ook maar net willen met het beheer van uiterwaarden. Zijn dijken niet ook een soort bestaande kaders? Je begint de logica pas echt te doorgronden als je je realiseert dat het punt met zo’n aanbesteding is dat je een zak geld verstrekt op basis van een papieren wedstrijdje, genaamd aanbesteding, waarna je maar moet hopen of de aannemer ook uitvoert, wat je beoogd had. Een papieren toets dus, zoals de bedoeling is met een aanbesteding die op basis van het gelijkheidsbeginsel aan marktpartijen wordt gegund. Het zou fijn zijn als de opdrachtnemers het nalaten om een gat in de dijk te graven. Of om woningbouw te plegen in de overstromingsgebieden. (ja we moesten “Doen” toch, buiten de bestaande kaders!)
Een opdracht om te onderhouden, dat vereist dat je er bovenop zit om te controleren of dat ook gebeurt. Of op een andere manier de nakoming garandeert, door bijvoorbeeld bekwaam en integer personeel in te huren. Publiek geheim is dat dat onderhoud wel wordt betaald, maar niet wordt uitgevoerd. Dat komt toch wel veel voor. Een bekend voorbeeld is het riool. Zo betalen we allemaal gemeentebelasting voor rioolonderhoud en de gemeente geeft dat geld vervolgens uit aan allerlei anti-discriminatie en kunstprojecten en onfunctionele coronaspatlapjes. Er is immers geen politieke partij die rioolonderhoud als belangrijk politiek punt in de agenda heeft staan en veel stemmen win je er ook niet mee. Rioned heeft daarom een rioolmeldpunt. Het principe werkt net als met een meldpunt voor vaccinaties of woonoverlast. Als je merkt dat je gemeente achterstallig rioolonderhoud heeft, geef het dan door aan Rioned. En dan maar hopen dat de juiste ambtenaar het hoort.
Maar ja zo kun je wel aan de gang blijven met een tsunami aan meldpunten. Voor elke aanbesteding kun je zo wel een meldpunt beginnen, aanbesteden werkt niet en elk maatschappelijk belang dat is gemoeid met een aanbesteding, lijdt daaronder. Waar is het uiterwaarden-meldpunt? Ergens bij het Meldpunt van Jetta Kleinsma voor 2b-aanbestedingen uit 2016? Uiteindelijk had je nu net die ambtenaren om een oogje in het zeil te houden. Het is toch maar zaak als belasting-bewuste burger zelf maar bouwplaatsen achterna te rennen om Value for Taxpayers Money. Slecht onderhoud kan mensenlevens kosten.
https://www.ftm.nl/artikelen/arnhem-wil-toch-weer-woningen-plaatsen-in-uiterwaarden-rivier-rijn
1 thought on “RWS zet onderhoudscontracten uiterwaarden in aanbesteding”