Rijkswaterstaat laat ingenieursbureaus te lang in onzekerheid
Naar aanleiding van een twee jaar durende aanbesteding SO3 (samenwerkingsovereenkomst 3) voor ingenieursbureaus, heeft Rijkswaterstaat een onafhankelijke evaluatie gehouden. Daaruit blijkt nu dat de ingenieursbureaus te lang in onzekerheid hebben gezeten. Rijkswaterstaat erkent dat het proces traag verliep. “Ook was de onderlinge communicatie niet optimaal.”
Dagblad Cobouw is stelliger, en noemt het een puinhoop, mede vanwege de anonieme inschrijvingen. “Nooit meer anoniem inschrijven”, kopt de krant. Ook onderzoeksbureau Significant wijst erop dat door het anonieme inschrijven prestaties uit het verleden niet konden worden meegenomen in de beoordeling. Dat was natuurlijk ook precies de bedoeling van het anoniem inschrijven. Naar het inzicht van de redactie van Aanbestedingsnieuws, kon het verschil van inzicht tussen de ingenieurs en Rijkswaterstaat, niet groter zijn.
Het proces
De aanbesteding van de SO3 is na de evaluatie SO2 ter sprake geweest in het TOP-overleg (overleg tussen RWS en NLingenieurs) van april 2015. Hierbij is vanuit NLingenieurs de boodschap
afgegeven niet te veel af te wijken van SO2 (“SO3 = SO2, tenzij”). Wel is aandacht gevraagd voor het reduceren van de transactie- en managementkosten en voor de kansen voor MKB-partijen om zich
(al dan niet in combinatie) te kunnen kwalificeren voor SO3. Die prestatie-beoordeling zat er echter van meet af aan niet in.
Er is een marktconsultatie. Op 27 augustus 2015 wordt de markt benaderd. Er volgen 6 inlichtingenrondes. Op 29 december 2016 wordt het gunningsbericht op TenderNed gepubliceerd. De definitieve gunning van SO3 liet op zich wachten, doordat na voorlopige gunning de voorzieningenrechter in een kort geding bepaalde dat Rijkswaterstaat alle inschrijvingen moest herbeoordelen. Na herbeoordeling en voorlopige gunning volgde opnieuw een kort geding, dat Rijkswaterstaat eind november heeft gewonnen.
Rijkswaterstaat heeft de SO3, eind vorig jaar gegund aan in totaal 32 partijen. De definitieve gunning liet lang op zich wachten: een aantal bureaus die waren afgevallen, stapte naar de voorzieningenrechter. Deze bepaalde dat Rijkswaterstaat alle inschrijvingen moest herbeoordelen. Na nog een kort geding heeft het hele aanbestedingstraject uiteindelijk 2 jaar geduurd.
Ingenieursadviesbureau Sweco, dat de gunning uiteindelijk niet won, wijst als oorzaak onder meer het indienen van een ‘contractmanagementplan’ (CPM) aan. In deze eis moest de opdrachtnemer zijn kwaliteitsmanagementsysteem beschrijven. In de vorige aanbesteding zat dat er nog niet bij.
Prestaties
Bij de ingenieursbureaus is de verwachting gewekt dat de SO3 op voorloper aanbesteding SO2 zou lijken, maar dan met toevoeging van enkele BVP-achtige elementen. De ingenieurs hadden verwacht, dat bijvoorbeeld aantoonbare goede projectprestaties of innovatieve productontwikkeling ingebracht kon worden in de aanbesteding SO3. Dit is niet gebeurd en zelfs bijna onmogelijk gemaakt door het anoniem inschrijven, omdat hierdoor geen verwijzingen gemaakt kunnen worden naar prestaties uit het verleden, succesvolle afgeronde projecten, succesvolle werkwijzen of innovatieve producten en diensten die aan het ingenieursbureau te relateren zijn.
Ook bij BVP-trajecten van RWS dat (conform de BVP-aanpak) geldt, dat de aangeboden prestaties pas in de onderbouwingsfase worden aangetoond met verifieerbare prestatie-informatie nadat de beoogd opdrachtnemer als beste uit de beoordelingsfase is gekomen. “Deze onderbouwingsfase kent een reguliere Openbare Aanbestedingsprocedure niet, waardoor het anonieme CMP conform de beoordelingscriteria is beoordeeld.”, zo stelt het onderzoek. Kortom, prestaties wegen helemaal niet mee. Of de ingenieurs nog iets presteren of niet, dat maakt helemaal niet uit.
Alle ondernemers willen worden beoordeeld op prestaties. De ene is de goedkoopste, de ander de snelste, en een derde de duurzaamste. De inschrijvers op de aanbesteding hadden meer prestatiegericht inkopen verwacht, volgens de BVP-methodiek. Ook achteraf vragen zij om meer BVP-elementen. Dat het inherent is aan een aanbesteding dat er niet wordt geoordeeld op resultaat, is bij marktpartijen even onbekend als onbegrepen. Of het onbegrepen is, omdat het op zichzelf ook onbegrijpelijk is, dat prestatie irrelevant is in een inkoop, daarover kun je lang debatteren.
Tijdig klagen
Opvallend aan het onderzoek is dat zowel Significant als Rijkswaterstaat verwachten dat de marktpartijen eerder moeten komen met kritiekpunten, dan pas bij een kort geding. Dat is ook de strekking van de meeste Grossman-verweren. Vanuit ambtenaren-denk is het nog begrijpelijk. De aanbesteding valt tijdens een kort geding niet meer te veranderen, ook al zijn de bezwaren terecht. Voor een sales-afdeling is het bijna onmogelijk. Direct met kritiek komen op je grootste klant, nog voor je de sale binnen hebt, terwijl je de hete adem van je concurrenten in je nek voelt, dat is niet zonder reden een weinig gebruikte verkooptechniek.
Dat er geen klachten door ingenieursbureaus zijn ingediend voorafgaand aan het
sluitingsdatum-indienen-inschrijvingen bevreemdt ons. Zeker wanneer in de interviews opmerkingen worden gegeven over de aanbestedingsdocumenten en er ook in latere kortgedingen
kanttekeningen bij worden geplaatst. “Aanspreekbaar” vanuit de Marktvisie zegt ook iets over “Durven aan te spreken” vanuit de markt. Wij voorzien dat hierin nog de nodige stappen te maken zijn.
Een bijna lachwekkende visual brengt de aanbestedingsprocedure in kaart. Van een afstandje lijkt het meer op ganzenbord, met als finish een vergeetput.
Zie ook:
TenderNed:
27-08-2015 Aankondiging van een opdracht
19-09-2015 Kennisgeving van aanvullende informatie, informatie over een onvolledige procedure of rectificatie
29-12-2016 Aankondiging van een gegunde opdracht
Rijkswaterstaat:
De evaluatie
Cobouw