Onderzoekers pleiten voor evenwichtige risicoverdeling bij aanbesteden
Aanbestedende diensten moeten zich bij het aanbesteden goed afvragen welke risico’s bij de overheid moeten komen te liggen en welke risico’s bij de ondernemer thuishoren. Dat geeft onderzoeker Van Buiren van SEO aan, in een gesprek met Aanbestedingsnieuws. De redactie spreekt hem, naar aanleiding van een recent onderzoek naar de kwaliteit van het OV bij aanbestedingen
In het onderzoek wordt geconcludeerd dat overheden de teruggang in kwaliteit kunnen voorkomen. U concludeert:
“Anders aanbesteden biedt wel een oplossing. Meer balans in de verdeling van de risico’s tussen concessiehouder en concessieverlener vermindert het probleem van de vloek van de winnaar. Ook zou niet alleen de hoogte van de geboden prijs beoordeeld moeten worden, maar ook de opbouw van de prijs en mate waarin risico’s hierin meegenomen en beprijsd zijn.”
Kunt u dit toelichten?
Inschrijvers op een aanbesteding hebben soms te maken met grote risico’s die zij moeten inschatten. Sommige inschrijvers schatten deze risico’s positief in. Maar dat doen zij niet bewust. Inschrijvers die risico’s positief inschatten, bieden een scherpere prijs en hebben een grotere kans de aanbesteding te winnen. In de praktijk blijkt dat vaak dat risico’s tegenvallen en de geboden prijs te scherp is geweest.
Daar zouden aanbesteders rekening mee moeten houden. Door de risico-inschatting van bieders goed te beoordelen en mee te wegen; en door een juiste balans te zoeken in de verdeling van risico’s tussen opdrachtgever en opdrachtnemer.
Te scherpe biedingen lijken aantrekkelijk ten tijde van de aanbesteding, maar resulteren vaak in problemen die zich later voordoen.. Bijvoorbeeld dat de kwaliteit achteruit gaat zoals dit onderzoek aantoont, of financiële problemen bij de vervoerder..
Nu zou een traditionele inkoper misschien zeggen: ja ook dat een bedrijf failliet gaat, hoort voor rekening te komen van de verkoper en niet van de inkoper?
Financiële risico’s die bij de vervoerder liggen, met als ultieme risico faillissement, prikkelen tot kostenbeheersing en tot het leveren van een kwaliteit. In het ov ligt dat complexer. Wanneer een ov bedrijf failliet gaat valt in het uiterste geval het openbaar uit dat door het ov bedrijf wordt aangeboden en moet er opnieuw aanbesteed worden. Gezien de maatschappelijke gevolgen daarvan zullen we het in de praktijk nooit zo ver willen laten komen.
Maar volgens u helpt een evenwichtiger verdeling van risico’s?
Ja, inderdaad. Een aanbestedende overheid moet zich goed afvragen waar welke risico’s waar thuishoren.
Gebeurt dat dan achteraf, bij de uitvoering?
Nee, dat gaat vooraf, zodat inschrijvers bij aanbestedingen weten welke risico’s gemoeid zijn met de uitvoering van het contract.
Bestaan er voorbeelden van aanbestedingen waar sprake is van een dergelijke evenwichtigere verdeling van risico’s ?
Jazeker, zowel binnen het ov als in andere sectoren. In het algemeen zie je een tendens waarbij opdrachtgevers en opdrachtnemers erkennen dat er bepaalde problemen kunnen kleven aan aanbesteden en wordt er gezamenlijk gewerkt aan oplossingen.
Welke sectoren zijn dat dan?
De bouw bijvoorbeeld maar ook in het doelgroepenvervoer.
Is dat niet in strijd met de aanbestedingsregelgeving?
Dat kunt u volgens mij niet zo op voorhand stellen.
Zie het artikel van Van Buiren in het ESB
https://esb.nu/esb/20021898/kwaliteit-aanbesteed-ov-daalt-gedurende-de-concessieperiode