Leermiddelen aanbesteding uitspraak verbale knokpartij

Vroeger toen iedereen nog koopkracht had om zelf boeken te betalen was alles simpel. Je had uitgevers, die gaven boeken uit en je had distributeurs en die kochten die boeken dan op voor een x-aantal leerlingen, deden er een mooi canvas tasje bij en dan had je je boeken tijdig voor het schooljaar van alle uitgevers compleet voor niet zo heel veel extra en dat was makkelijker dan naar de boekenwinkel omdat ze dan maar net je boeken op voorraad moeten hebben en bij uitgevers kon je toen niets kopen als privépersoon.

Daar bij die distributeurs, Paagman, de Eindhovense Schoolboekhandel, Boekhuis Kampen, stonden dan hele lange rijen scholieren in blijde afwachting van nationale boekenkaftdag. Zo konden mensen zonder kinderen herkennen, dat de zomer bijna ten einde was. Das war einmal. Alles is nu veranderd. Nu is er natuurlijk geen koopkracht meer en al helemaal niet voor schoolboeken. Bovendien zijn leermiddelen veel vaker digitaal, zodat de uitgevers de distributie ook heel goed zelf kunnen doen. En nog iets wat heel erg veranderd is … oh ja… Nu is er een Aanbestedingswet 2012.

Met als gevolg dat de scholen al die boeken moeten inkopen, met een aanbesteding. Op zich handig want door het schaalvoordeel kun je een betere prijs bedingen, maar op zich helemaal niet handig want de Aanbestedingswet 2012 doorkruist het principe van kruissubsidie. Dat principe is toevallig het meest bekend van de Wet op de vaste boekenprijs, die er nu net was voor het algemeen belang dat ook boeken die niemand wil lezen worden uitgegeven; zodat kruissubsidie belangrijke uitgaven zoals hele kleine zakelijke titels, en poëziebundels en leaseauto’s voor overwichtige onderdirecteuren mogelijk zouden maken.

Nu geldt die wet niet voor schoolboeken. Die hebben ook een vaste prijs: namelijk gratis. Voor ouders en kinderen. Voor scholen is er niets gratis aan. Die moeten de boeken inkopen met een aanbesteding. Op de vrije markt. Zonder regels. En omdat de vaste boekenprijs niet geldt voor schoolboeken hebben die hele losse prijsjes. Het principe van de kruissubsidie is echter niet verboden en vindt nog gewoon plaats. Het is een vrije markt. Je mag daarmee doen aan kruissubsidie. Als je de dure t. v’s in je winkel alleen kan financieren uit de omzet op de batterijenverkoop mag dat ook. Als je alle andere boeken in het taalgebied kan financieren met Rekenen voor Groep 3 dan mag dat ook. Klant is koning.

Kruissubsidie is niet meer vanzelfsprekend met Europese Aanbestedingen. Want als je een aanbesteding uitzet voor het schoolboek Handboek A dan wil je niet dat je ineens wordt afgescheept met een hele dure prijs omdat je naast het digitale Handboek A ook nog voor een kleine zakelijke titel die anoniem wil blijven, een poëziebundel over klaprozen en de eerste wereldoorlog en de dure leaseauto van de overwichtige onderdirecteur wil inkopen. Dat is niet transparant, volgens de Europese Aanbestedingsrichtlijn. De bedoeling was nou net, dat er een prijsdruk zou ontstaan met aanbestedingen. Maar… in tegenstelling tot al die aannemers, zijn uitgevers “monopolisten” van hun werk. Namelijk die precieze boektitels. Niks prijsdruk dus. Distributeurs die willen concurreren met canvastasjes hebben pech gehad.

Helemaal geen concurrentie? Maar waarom hadden we de Europese Aanbestedingsrichtlijn ook weer. Dat was omdat ondernemers van andere lidstaten evenveel kans moeten hebben op lucratieve orders als de Nederlandse. De Bulgaarse uitgever ХЕЛИКОН, bekend van de beroemde dichter Hristo Botev, moet natuurlijk evenveel kans maken van de EU om de wiskundeboekjes van het Carmel College uit te geven. Daar moet je niet te veel over nadenken, want dan moet je nog veel harder huilen.

Hartstikke gemeen dus, van al die laaghartige Nederlandstalige poëten dat ze zo schandalig profiteren van al die arme aanbestedende diensten, zoals het Carmel College. Das helemaal niet transparant en dat moet van Meneer Aanbestedingswet 2012. Sja wat zielig dat het Carmel College zo geslachtofferd wordt door mensen op Ministeries die in de ontkenningsfase zitten van het feit dat dat hele Europese Aanbesteden niet werkt. Mark Rutte heeft dan ook de oorlog verklaard aan de ontransparante kruissubsidie. Met name ,weliswaar voor de postmarkt, maar zonder aanvullende wetgeving voor de uitgeversbranche, heeft de Aanbestedingswet natuurlijk ook gevolgen voor de boekjes. We moeten allemaal een level playing field.

Er is al een heel onderzoeksrapport verschenen van SEO over die kruissubsidie in de boekenwereld en naar de Tweede Kamer gestuurd. Dat rapport verklaart het maatschappelijk belang van die kruissubsidie van boeken, maar ook in zijn algemeenheid, maar de materie is nog niet geland; dus moet Aanbestedingsnieuws maar weer eens een sjamaans verklarend stukje speltheorie voor politici die niet willen lezen en andere rechtsfilosofen schrijven. Je hebt dus een onbekende toekomst, wisselwerking, het fenomeen dat je OF moet kiezen of delen, enzovoorts, snap je het nu Mark Rutte. Het kan gewoon niet. Aanbesteden. Met vrije ondernemers. Die geen zin hebben in aanbestedingen. Sluit maar gewoon achteraan aan de kassa.

Aanbestedingen van schoolboeken gaan dus altijd met veel gedoe gepaard. Het gaat zo slecht in het boekenvak dat de enige afdeling waar nog winst te behalen valt, schoolboeken, alle marktpartijen moord en brand schreeuwen om alles. Dat is wel goed te merken aan een zeer recente uitspraak van het Carmelcollege tegen de The Learning Network en en passant de gehele schoolboekenindustrie, nu ja Malmberg en ThiemeMeulenhoff en alle (denkbeeldige) nieuwe aanbieders. Uit de beantwoording van de vragen kun je wel zien dat vraag en aanbod echt heel ver uit elkaar liggen en door in elk geval deze aanbesteding echt helemaal absoluut niet dichter tot elkaar gaan komen. Moet dat? Nee dat hoeft niet nee. Je hoeft vraag en aanbod helemaal niet bij elkaar te laten komen. Ik heb ook nog steeds geen electrische fiets gekocht.

Dan naar de uitspraak. Daar heeft een distributeur geeist dat het er op een eerlijke manier aan toegaat bij dat aanbesteden van tenders voor schoolboeken op basis van het gelijkheidsbeginsel, een belangrijk principe van de vrije markt, maar niet heus. Het probleem van de distributeur bij de aanbesteding komt erop neer in dat de distributeurs niet door een inschrijving op de aanbesteding met de uitgevers kunnen concurreren qua prijs op het leveren van boeken omdat die uitgevers nu eenmaal beter weten wat de prijs van de boeken gaat worden omdat ze dat 1x per jaar moeten vaststellen in het kader van de Wet op de Vaste Boekenprijs. Je kan dus niet als distributeur van te voren gaan speculeren erover want dan zorgt de uitgever ervoor dat het altijd in je nadeel uitvalt. Er valt dus als distributeur in het geheel geen marge te behalen op de opdracht.

Het heeft in dit geval ook niet zo veel zin om de argumenten waar de partijen mee aankomen, hoe waar ook, te herhalen.We doen even een fragmentje van de stukken uit de uitspraak; zodat ook de mensen die net als Aanbestedingsnieuws hun best doen het aanbesteden van leermiddelen anderszins zo veel mogelijk te negeren; omdat zij anders gaan huilen, ermee geconfronteerd worden.

Nou met deze informatie in het achterhoofd, even naar de uitspraak. Daarin probeert de distributeur een level playing field te krijgen met uitgevers, als het gaat om de verkoop van boeken van die uitgevers. De distributeur moet dan al die boeken gaan bestellen bij de uitgevers maar de uitgevers willen de prijzen niet geven, hoe moet de distributeur dan offreren?

Het probleem is wel logisch. Maar ja. Elke oplossing is onlogisch. Aanbestedingsnieuws vindt het ook niet eerlijk dat Aanbestedingsnieuws niet de Libelle mag verkopen aan de tandarts voor een riante korting ten opzichte van de €10,00 per maand die Sanoma daarvoor vraagt. Hoe zou een aanbestedingsrechter die deze transparante knokpartij voor zijn bordje krijgt, omgaan met deze aanbesteding. Aanbestedingsnieuws weet niet beter dan dat rechters niet zomaar ergens inhoudelijk op in zullen gaan.

Over de Aanbestedingswet wordt in de uitspraak inderdaad niet veel gezegd, op een verwijzing naar de Commissie van Aanbestedingsexperts na. Kortingen van uitgevers zouden volgens de rechter niet van doorslaggevende betekenis zijn voor de uitkomst van de aanbesteding. Iets wat we zouden kunnen opmaken uit advies 379 van de CvA.

De voorzieningenrechter verwijst daarbij mede naar Advies 379 van de Commissie van Aanbestedingsexperts van 18 oktober 2016. In paragraaf 5.6.4 van dit advies heeft deze commissie aan de hand van een rekenvoorbeeld inzichtelijk gemaakt dat het door de uitgever op het subgunningscriterium Kortingspercentage te behalen puntenvoordeel door de distributeur op de overige subgunningscriteria van het gunningscriterium Prijs kan worden overbrugd. Dat de inschrijver ten tijde van de inschrijving nog niet met de consumentenprijs bekend is, doet er blijkens voormeld vonnis niet aan af dat de inschrijver in staat moet worden geacht om eventuele kortingen die zij wil aanbieden te berekenen. Door TLN en Iddink zijn onvoldoende feiten of omstandigheden aangedragen, die met zich brengen dat thans op dit punt anders geoordeeld dient te worden, waarbij tevens geldt dat op grond van hetgeen Carmel en de uitgevers hebben aangevoerd op voorhand niet onaannemelijk is dat aan distributeurs tevens mogelijkheden ter beschikking staan om een eventueel op prijs opgelopen achterstand via hun antwoorden op de wensen op kwalitatieve gunningscriteria (verder) in te lopen.

Maak er dus maar een knots carnavalletje van, want het kan allemaal helemaal niet en daar valt geen recht in te behalen. Wie terecht klaagt over een Catch22-procedure waarin verkopers gevraagd wordt de hemel naar beneden te laten vallen, omdat dit nu eenmaal wettelijk verplicht is; heeft dus pech. Net als Yosarian. Het is namelijk wettelijk verplicht en dan is het dus de wet en de rechter houdt je daaraan.

Dat maken we tenminste op uit alles onder het kopje Proceskosten.

Alle ondernemers halen weer eens bakzeil. Alle aanbestedende diensten zijn hartstikke zielig en krijgen de proceskosten van de wederpartij vergoed. Maar die kosten waren gelukkig nul. Bied je excuses maar aan voor dat jij zo laaghartig bent dat je probeert geld te verdienen met schoolboeken, door in te schrijven op een aanbesteding. Lever maar gewoon wat in en hoop dat je wint. Bij ons staat op de keukendeur, het is niet altijd rozengeur.

TLN zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten van Carmel. In de stellingen van Carmel ligt besloten dat zij nog steeds voornemens is om de aangekondigde aanbestedingsprocedure doorgang te laten vinden, waarbij ervan uit mag worden gegaan dat zij potentiële inschrijvers wederom een redelijke termijn zal stellen voor het indienen van hun inschrijvingen. De daartoe strekkende vordering van Malmberg zal dan ook worden afgewezen. Malmberg zal worden veroordeeld in de proceskosten van Carmel. […] De vordering van tussenkomende partij Iddink ligt eveneens voor afwijzing gereed. Ook Iddink dient jegens Carmel in de proceskosten te worden veroordeeld.[..]Ondanks de afwijzing van de vordering van Malmberg, moet TLN zowel in haar verhouding tot Malmberg als in haar verhouding tot ThiemeMeulenhoff worden aangemerkt als de in het ongelijk gestelde partij. Het doel van Malmberg en ThiemeMeulenhoff was immers te bewerkstelligen dat de aanbestedingsprocedure doorgang zal vinden. Dat doel is bereikt. TLN zal dan ook worden veroordeeld in de proceskosten van zowel Malmberg als ThiemeMeulenhoff, in beide gevallen te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf veertien dagen na de datum van dit vonnis. Voor de door Malmberg en ThiemeMeulenhoff gevorderde veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert (vgl. HR 19 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL1116, NJ 2011/237).
in de zaak met zaak- / rolnummer: C/09/561394 / KG ZA 18-1068
5.8.Iddink zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten van Carmel. In de stellingen van Carmel ligt besloten dat zij nog steeds voornemens is om de aangekondigde aanbestedingsprocedure doorgang te laten vinden, waarbij ervan uit mag worden gegaan dat zij potentiële inschrijvers wederom een redelijke termijn zal stellen voor het indienen van hun inschrijvingen. De daartoe strekkende vordering van Malmberg zal dan ook worden afgewezen. Malmberg zal worden veroordeeld in de proceskosten van Carmel. Deze kosten worden begroot op nihil, nu niet is gebleken dat Carmel als gevolg van die vordering extra kosten heeft moeten maken. De vordering van tussenkomende partij TLN ligt eveneens voor afwijzing gereed. Ook TLN dient jegens Carmel in de proceskosten te worden veroordeeld. Deze kosten worden om dezelfde reden als hiervoor vermeld eveneens begroot op nihil. Ondanks de afwijzing van de vordering van Malmberg, moet Iddink zowel in haar verhouding tot Malmberg als in haar verhouding tot ThiemeMeulenhoff worden aangemerkt als de in het ongelijk gestelde partij. Het doel van Malmberg en ThiemeMeulenhoff was immers te bewerkstelligen dat de aanbestedingsprocedure doorgang zal vinden. Dat doel is bereikt. Iddink zal dan ook worden veroordeeld in de proceskosten van zowel Malmberg als ThiemeMeulenhoff, in beide gevallen te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf veertien dagen na de datum van dit vonnis. Voor de door Malmberg en ThiemeMeulenhoff gevorderde veroordeling in de nakosten bestaat geen grond, nu de kostenveroordeling ook voor deze nakosten een executoriale titel oplevert (vgl. HR 19 maart 2010, ECLI:NL:HR:2010:BL1116, NJ 2011/237).