Kamerbrief innovatiegericht inkopen verschenen
Minister Stef Blok van Economische Zaken heeft een brief naar de Tweede Kamer gestuurd over innovatiegericht inkopen. In deze brief gaat de Minister nader in op de inzet van innovatiegericht inkopen en de uitvoering aan motie Bruins die de regering verzoekt afspraken te maken om innovatiegericht inkopen te bevorderen en hierover in overleg te treden met het Interprovinciaal Overleg (IPO) en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG).
Aanbestedingsnieuws citeert hierbij uit de brief:
Voor het bevorderen van innovatiegericht inkopen is het van belang het nut van innovatiegericht inkopen breed onder de aandacht te brengen en de kennis hierover te vergroten onder publieke opdrachtgevers binnen (en buiten) de Rijksoverheid. Om deze reden heeft EZK enerzijds ingezet op financiële ondersteuning en anderzijds op voorlichting, communicatie en bijeenbrengen van partijen, bijvoorbeeld via het PIANOo-congres[1] en de Wetenschapsmiddag Innovatiegericht Inkopen[2]. Bekendheid met de mogelijkheden van innovatiegericht inkopen, samenwerking tussen betrokken actoren, overheden, ondernemers en onderzoekers en het creëren van een leeromgeving die het vermogen om innovatiegericht in te kopen stimuleert, biedt een basis om tot eventuele afspraken over streefcijfers te kunnen komen. Streefcijfers zijn geen doel op zich; ze moeten bijdragen aan de versterking van het innovatie-inkoopecosysteem, waarin diverse actoren als bestuurders, inkopers, innovatieve ondernemers en startups ieder een rol vervullen.
[1] PIANOo congres 2021 | PIANOo – Expertisecentrum Aanbesteden (online, red. AN)
[2] Wetenschapsmiddag Innovatiegericht Inkopen | PIANOo – Expertisecentrum Aanbesteden (zoom, red AN)
Bij innovatiegericht inkopen ontwikkelen en implementeren publieke organisaties innovatieve oplossingen samen met het bedrijfsleven, al dan niet in samenwerking met kennisinstellingen. Omdat een publieke organisatie gezamenlijk met ondernemers werkt aan een innovatieve oplossing sluit deze mogelijk beter aan bij de specifieke behoefte van de publieke organisatie, waardoor de kans op afname toeneemt.
Afzetkansen voor ondernemers worden verder vergroot wanneer de oplossing ook bruikbaar is voor andere (semi-)overheden of (private) marktpartijen en er kansen ontstaan voor export. Innovatieve oplossingen richten zich vaak op het effectiever, efficiënter, goedkoper, duurzamer, sneller, betrouwbaarder of veiliger uitvoeren van (veranderende) publieke taken. Bij innovatiegericht inkopen gaat het om (1) de pre-commerciële inkoop van onderzoeks- en ontwikkelingsdiensten (O&O-diensten) of/en (2) de inkoop van (reeds bestaande) ontwikkelde innovatieve oplossingen die slechts kleinschalig verkrijgbaar zijn of beperkt worden toegepast. Het instrumentarium voor innovatiegericht inkopen bestaat onder andere uit Small Business Innovation Research (SBIR), Innovatiepartnerschappen en Startup in Residence (SiR).[1] (Nadruk, red. AN)
De overheid is als grote opdrachtgever in staat om met genoemd instrumentarium ontwikkeling van innovaties in de markt te stimuleren. Om het gebruik van deze inkoopmacht met behulp van dit instrumentarium bij publieke organisaties te vergroten is door EZK afgelopen kabinetsperiode in totaal €11,5 miljoen beschikbaar gesteld voor voornamelijk financiële ondersteuning bij SBIR’s of Innovatiepartnerschappen (10 miljoen euro in het Regeerakkoord en 1,5 miljoen euro extra in 2021).
Voor SiR is door EZK van 2019 tot 2021 €300.000 beschikbaar gesteld voor het uitvoerende programma. Verder zijn in het kader van dit programma binnen EZK de afgelopen kabinetsperiode 7 SiR challenges gestart voor een totaal bedrag van €400.000. Met de (financiële) ondersteuning van EZK voor innovatiegericht inkopen zijn trajecten gestart die het mogelijk maken de huidige economie geleidelijk om te vormen naar een meer duurzame en groene, digitale, veerkrachtige en inclusieve economie. Zoals via de SBIR ‘Energie Transitie Vaarwegen’ voor het ontwikkelen van nieuwe, innovatieve producten voor het opwekken van energie door kades en oevers van provinciale vaarwegen (zie kader 1).
De praktijk laat zien dat meerjarige programma’s meer perspectief bieden op structurele toepassing dan kort-cyclische innovatie-uitvragen. Een voorbeeld hiervan is het consortium ‘Building with nature’, dat heeft geleid tot ontwikkeling en toepassing van nieuwe methoden van kustbescherming.[2] Naast de inzet op het oplossen van specifieke maatschappelijke uitdagingen, heeft EZK bekendheid met het instrument willen vergroten om innovatie in algemene zin te versterken. Het huidige kabinet heeft middelen vrijgemaakt voor Innovatiegericht inkopen; het zou een expliciet besluit van het volgende kabinet vergen om dat door te zetten, omdat er geen structurele middelen voor beschikbaar zijn op de Rijksbegroting.
Aanbestedingsnieuws vindt het schokkend om te zien hoe weinig het belang wordt gezien van informele kennisoverdracht. Aan de ene kant vindt de overheid het belangrijk ambtenaren te informeren. Aan de andere kant informeert het via zoom meetings. Is dit een stukje cognitieve dissonantie?
Wat komt er nu werkelijk terecht van kennisoverdracht via Zoom. De helft van de muppets in de muppetshow zit niet op te letten. Bij een zit een krijsend kind op de achtergrond dat ook aandacht vraagt, waardoor een ander steeds de draad kwijt is. Bij degene die aan het woord is kraakt de verbinding. En deze narrigheid duurt nu al weer meer dan een jaar. Dat komt dan mooi bovenop de narrigheid van het aanbesteden zelf.
Het is al een hele uitdaging een aanbesteding uitgevoerd te krijgen. Echt heel innovatie inkopen zijn er dan ook niet. Specifiek gezocht op innovatiegericht kom je uit op 250 van de 105414 aanbestedingen.
Bron: Brief van de Minister van Economische Zaken en Klimaat, 29 november 2021,nr. 2021D46611
[1] Zie voor een volledig overzicht: https://www.pianoo.nl/sites/default/files/media/documents/Instrumenten-Innovatiegericht-inkopen-augustus2018.pdf
[2] BHM fiche 9 ‘Innovatieve Samenleving’ (p.87-89) bij Kamerstuk 32359, nr. 4 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen (officielebekendmakingen.nl), en https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-financien/documenten/kamerstukken/2021/06/25/beantwoording-motie-over-investeringen-ondernemerschap-en-innovatie
[3] SBIR Energietransitie vaarwegen Provincie Zuid-Holland | RVO.nl | Rijksdienst
[4] SDG Nederland | Alles over de Duurzame Ontwikkelingsdoelen
Zie ook:
[1] Global Innovation Index 2021 | Innovation Trends 2021
[2] Kamerstuk 35570-XIII, nr. 50 | Overheid.nl > Officiële bekendmakingen (officielebekendmakingen.nl)