Initiatiefwet inbesteden provinciaal regionaal vervoer

Kamerleden Olger van Dijk (NSC) en Habtamu de Hoop (GL/PVDA) hebben een initiatiefvoorstel ingediend om provinciaal regionaal vervoer in te besteden. Het wetsvoorstel 36569 is in april voorzien van het advies van de Raad van State en ingediend, op 2 juni is er een Nota van Verslag over verschenen. 

Het Nota van Verslag is hier in te zien:

https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2024Z08964&did=2025D25563

De Memorie van Toelichting is ook gewijzigd naar aanleiding van het advies van de Raad van State :

Zie ook:
https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/detail?id=2024Z08964&did=2025D18253

Bron: Tweede Kamer, 10 juni 2025

NDR

Het wetsvoorstel maakt het mogelijk dat provincies hun eigen vervoersbedrijf zouden beginnen, zo klinkt het ietwat formalistisch in de aanhef van het wetsvoorstel; maar inbesteden kan altijd al gewoon, de rijksoverheid doet dat zelf ook massaal, zo is er een inhouse praktisch uitgeverij die sneller klappers en juridische informatie kan publiceren dan de commerciële uitgevers dat ooit zouden kunnen en er is een rijksschoonmaakbedrijf, al is het nu juist van de schoonmaak niet helemaal voor te stellen waarom dat niet beter commerciëel zou kunnen.

Inbesteden, dat is het principe van zelforganisatie, zo zei Huib van Romburgh met pretogen als Aanbestedingsnieuws toen nog recht van de commercie achter een ambtenarenbureau gevallen, zat. “Elke overheid mag zelf weten hoe het zichzelf organiseert”. Binnen het mandaat dat hij heeft, dan wel. Zoiets zei hij er ook zelf achteraan maar dat klinkt dan niet zo pakkend dat je dat ook onthoudt. Je mag zelf weten hoe je invulling geeft aan je wettelijke taak. Het is geen vrijbrief tot ambtsmisdrijven maar wel een duidelijk recht op zelf weten wat je koopt en wat je zelf regelt.

Inbesteden heeft een grote vlucht gekregen. Je mag er als overheid je eigen schoonmaakbedrijf en uitgeverij op nahouden en ook je eigen busbedrijf. Met een openbaar busbedrijf is dat ergens nogal logisch, omdat de resultaten ervan niet ambtenaar-only zijn, de stakeholder is de maatschappij.

Het wetsvoorstel heeft het over marktfalen en de efficiencyslag die de markt steeds verricht, in plaats van dat er wordt geïnvesteerd. Maar daarmee geven de indieners blijk van een vaag, foutief en mogelijk ook door verkeerde politiek ingegeven idee van marktwerking. De doorgeslagen efficiency van bedrijven die steeds deelnemen aan een aanbesteding komt immers niet van die bedrijven, die leveren wat de klant vraagt. Doorgeslagen efficiency komt vanuit de overheid. Van de Klant van de vervoersbedrijven. Die klant die Koning is, en soms ook letterlijk.

En de klant -overheid vraagt met aanbestedingen altijd om een vechtmarkt met het onderste uit de kan. Maar 5 a 10 jaar. Dus geen langjarige investeringen, geen innovatie maar oude bussen en geschrapte lijnen. De overheid doet het zichzelf aan. Al die provincies willen kennelijk zo graag aanbesteden. In korte termijnconcessies van slechts enkele jaren. Ze willen graag oma’s die niet meer met de bus naar de kleinkinderen kunnen.

De indieners van de wet ontkennen de kilo’s boter op het hoofd van de provincies en de nationale wetgever die hen aanstuurt, ten stelligste. Het komt niet door de provincies.  Het komt door onzekerheden. “Door groeiende onzekerheden in de markt lopen aanbestedingsprocedures niet altijd meer zoals het volgens de theorie zou moeten lopen.” en “Maar zelfs met dergelijke toezeggingen stonden aanbieders nog niet in de rij” Foei onzekerheden, niet meer doen hoor. 

Maar wie berispt die onwillige provinciale overheid dan eens een keer voor iedere keer met een aanbesteding een nieuwe kaasschaaf over publieke diensten te halen? Niemand. Ja de kiezer, maar die kan onvrede niet uiten anders dan op een partij stemmen, of helemaal niet stemmen, voor die suffe provincies die er niks van begrijpen. De kiezer kan niet zijn hersenen in bruikleen geven aan politici die niet naar de best beschikbare kennis handelen.

De eigenlijke vraag is, waarom is alleen voor de grote 4 steden expliciet een vervoersbedrijf als mogelijkheid ingericht op basis van de WP2000. Waarom zou Eindhoven geen busbedrijf mogen. Waarom mag het dan niet meteen voor heel Brabant goed geregeld worden. Waarom zou Almere niet een eigen busbedrijf mogen. Wie wordt daar beter van. Wat interesseert het mensen in Den Haag hoe de provincie Flevoland zijn bussen regelt, of dat het dat Lelystad laat doen of dat het dat vervoer provinciaal regelt. .